از آن جا که هر نهاد یا سازمانی برای رشد و بهبود مستمر ، به یک الگو نیازمند است ، آموزش و پرورش نیز به عنوان یک نهاد عظیم و اثر گذار در جامعه از این مهم مستثنی نیست و ضرورت اجرای برنامه ای که بتواند مسیر تعالی مدیریت را تعریف ، تسهیل ، تسریع و دست یافتنی کند چند برابر می شود . بدین منظور برنامه ی (( تعالی مدیریت مدرسه )) با الهام از الگوی تعالی سازمانی به منظور اجرا در سراسر کشور طراحی و تولید گردید. مدل تعالی ، نوعی ساختار مدیریتی است که با تکیه بر اصول و مفاهیم اساسی و توجه به معیار های اصلی مدیریت کیفیت جامع و سیستم خود ارزیابی موجبات پیشرفت و بهسازی مدرسه را فراهم می سازد.برنامه تعالی مدیریت مدرسه آموزش و پرورش را به سمت یک سیستم آموزشی مبتنی بر برنامه و عمل ، پاسخ گویی بیشتر و توجه به نیاز های جامعه سوق خواهد داد . اجرای دقیق خود ارزیابی و ارزیابی بیرونی بر اساس تعاریف و شاخص های تعیین شده ، به مدیریت مدرسه فرصت می دهد با بهره گیری از یک سیستم هوشمند و کار آمد شناسایی و به کارگیری مطلوب منابع و ظرفیت های موجود ، بهبود مستمر و تعالی فرآیند آموزشی تربیتی مدرسه را ممکن سازد. بدین ترتیب تمامی فرآیندهای مدیریت در مسیر تحول قرار گرفته و تفکر بهبود مستمر به عنوان یک اصل و ارزش در مدارس نهادینه می شود .
کلمات کلیدی: تعالی، مدیریت تعالی، مدیریت مدرسه، مدیریت آموزشی
تعریف برنامه
برنامه تعالی مدیریت مدرسه سعی دارد با تکیه بر سند تحول بنیادین و نگاهی تعالی بخش ، مدرسه محور ، مشارکت جو و کیفیت مدار ضمن تمرکز بر فرآیندهای مدیریتی شرایطی را فرآهم آورد تا کلیه ی عوامل موثر در مدیریت مدرسه ضمن شناسایی ظرفیت ها و توانایی های داخلی و پیرامونی خود ، با اتخاذ رویکرد برنامه محوری نسبت به تعیین اهداف و طراحی برنامه ی عملیاتی مدرسه اقدام کند و با نگاهی تیزبین و نقاد به صورت مستمر عملکرد مدرسه خود را نسبت به نقشه ی راه یا برنامه ی عملیاتی و هدف های قصد شده بسنجد . هم چنین به منظور جلوگیری از هرگونه اتلاف فرصت ، با تشخیص خطاها و شکاف های عملکردی ، راه های بهبود را شناسایی کند و با برنامه ریزی مناسب به اجرای راهکار های بهبود اقدام نماید تا از این طریق کیفیت مدیریت مدرسه را ارتقا بخشیده و افزایش و بهره وری را ممکن سازد .
ضرورت اجرای طرح در مدارس
سیمای مدرسه در افق چشم انداز 1404 در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با ویژگی های مترقی آن ، سیاست ها و اولویت های ابلاغی وزیر وقت آموزش و پرورش جناب آقای دکتر فانی مبنی بر ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی مدارس و بهبود مدیریت آموزشگاهی هم چنین ارتقای سطح آگاهی عمومی جامعه و شکل گیری انتظارات جدید والدین نسبت به ماهیت و کارکردهای مدرسه ، ما را از برنامه ریزی برای استقرار مدیریت برنامه محور ، کیفیت مدار و تعالی بخش که در شکل گیری و هویت بخشی به مدارس نقش اساسی ایفا می کند ، ناگزیر می سازد . برنامه تعالی مدیریت مدرسه در راستای پاسخ گویی به این نیاز و ضرورت طراحی شده است .
اهداف
1 – زمینه سازی برای دست یابی به استاندارد های آموزشی و مدیریتی در مدارس
2 – زمینه سازی به منظور ارتقای کیفیت آموزشی و پرورشی مدارس
3 – حرکت به سوی نهادینه سازی نگاه تعالی بخش در فرآیندهای مدیریتی
4 – ایجاد وفاق سازمانی از طریق توسعه ی فرهنگ کارگروهی در مدرسه
5 – ترویج و تقویت سیستم خود ارزیابی در راستای بهبود و تعالی عملکرد مدیریت در مدرسه
6 – افزایش انگیزه ی مدیران و دیگر کارکنان برای بهبود عملکرد
7 – توسعه و تقویت مشارکت کارکنان ، دانش آموزان و اولیا در امر راهبری و مدیرت مدرسه
محور ها و ملاک ها و شاخص های برنامه تعالی مدیریت مدرسه
در تعیین مجموعه ی ملاک ها و شاخص ها برنامه تعالی مدیریت مدرسه و اهداف آن در مدارس مجری برنامه ، سعی شده است ضمن توجه به کارکرد ها و مآموریت های مدرسه ، 10 محور کلیدی شامل :
1 – تدوین برنامه عمل
2 – توسعه ی توانمندی ها و مشارکت دانش آموزان در اداره ی مدرسه
3 – توسعه ی مشارکت اولیا و نهاد های اجتماعی در امور مدرسه
4 – استقرار نظام یاد دهی و یادگیری
5 – توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ی مدرسه
6 – سلامت – تربیت بدنی – پیشگیری و ایمنی
7 – فعالیت های مکمل – فوق برنامه و پرورشی
8 – برقراری نظام رشد آفرین انگیزشی
9 – مدیریت امور اجرایی و اداری
10 – خلاقیت و نو آوری
مورد تأکید و توجه قرار گیرد . که هر کدام از این اهداف ، در برنامه تعالی مدیریت مدرسه خود به راهبرد های مختلفی تقسیم می گردد ، لذا مدیریت در مدارس تعالی می بایست این اهداف را مد نظر داشته باشد و نیز ارزیابی ها چه در اول کار و چه بعد از انجام کار به صورت خود ارزیابی در ابتدا و با شاخص های ارزیابی در پایان کار از روند اجرای طرح تعالی مدیریت مدرسه بهره بگیرد .
1- تبیین چشم انداز، رسالت و تدوین برنامه عمل:
مدیران مدارس متعالی(رهبران آموزشی ) مأموریت و دور نمای مدرسه خود را با مشارکت مؤثر و همفکری دیگر کارکنان از طریق استراتژی متمرکز براهداف سند تحول بنیادین و منافع ذینفعان (کارکنان، دانش آموزان، اولیاء) محقق می سازند. این مدارس در تدوین استراتژی از اطلاعات و شواهد موجود در خصوص شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و…. دانش آموزان و هم چنین گزارشات پیشرفت تحصیلی – تربیتی آنان به عنوان دروندادها به طور گسترده و مناسب استفاده می نمایند و ذینفعان را از ارزش ها، رسالت ها و اهداف مدرسه آگاه می سازند. این رهبران آموزشی دستیابی به اهداف را تسهیل می کنند و درمقاصد خود ثبات دارند و همواره قادر خواهند بود با ترغیب و تشویق کارکنان خود در محیط مدرسه وفاق سازمانی ایجاد نمایند.
2- توسعه ی توانمندی ها و مشارکت نیروی انسانی:
مدیران مدارس متعالی توان کارکنان خود را در سطوح فردی، تیمی و سازمانی مدیریت کرده و ارتقا می بخشند. آن ها عدالت و برابری را ترویج کرده و کارکنان خود را در امور سازمان مشارکت داده و از این طریق آن ها را توانمند می سازند. در این گونه مدارس، با تعامل مؤثر میان مدیر وکارکنان انگیزه و تعهد سازمانی تقویت شده و کارکنان فعالیت های مدرسه را در مسیر بهبود مستمر و تعالی قرار می دهند.
3-استقرار نظام یاددهی – یادگیری:
در مدارس متعالی تلاش می گردد با مشارکت فعال دانش آموزان و بکارگیری روش های تدریس مؤثر و منعطف ، بهره گیری از فناوری های نوین آموزشی و راهبردهای خلاقانه ، آنان را در فراگیری روش های مسئله یابی و حل مسئله ، درک و فهم مفاهیم درسی و شناسایی ارتباط معنایی آن مفاهیم با زندگی و هم چنین کاربرد آموخته ها در زندگی یاری نمایند.
4- توسعه مشارکت دانش آموزان در اداره ی مدرسه:
مدارس متعالی باخلق ظرفیت های جدید از طریق مشارکت دانش آموزان در تدوین و اجرای برنامه های آموزشی و پرورشی، ضمن وسعت بخشی به اندیشه دانش آموزان، بستر های مناسب را برای بروز استعداد ها، تقویت حس مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس ، تلفیق اندیشه و عمل و نیز زمینه های اجتماعی شدن و جامعه پذیری آنان را فراهم می نمایند.
5-محور توسعه ی مشارکت اولیاء و نهادهای اجتماعی در امور مدرسه :
مدیران مدارس متعالی به منظور ایجاد زمینه های لازم و ظرفیت سازی مطلوب تلاش می نمایند با مشارکت، هماهنگی و هم فکری میان مربیان ، اولیا و نهادهای اجتماعی زمینه های تربیت و رشد فکری و اخلاقی دانش آموزان را فراهم نمایند.
6- محور مدیریت امور اجرایی و اداری:
شناسایی ، بکارگیری بهینه و استفاده ی حداکثری از ظرفیت های بالقوه و بالفعل مدرسه، برقراری نظم و ایجاد محیطی آرام و پویا و انجام امور به صورت کارآ و اثربخش.
7-محور فعالیت های مکمل و فوق برنامه :
مدارس متعالی به منظور غنی سازی برنامه ها و تعمیق یادگیری در دانش آموزان ، فعالیت های مکمل و فوق برنامه را با توجه به نیازها ، استعدادها و علائق دانش آموزان پیش بینی و اجرا نموده تا ضمن ایجاد فرصت هایی برای کسب تجربه دانش آموزان در درون و بیرون مدرسه ، محیط آموزشی را به محیطی پرنشاط و پویا تبدیل نمایند .
8- محوربرقراری نظام رشد آفرین انگیزشی:
مدارس متعالی در طراحی نظام یادگیری خویش، چهارچوب هدفمند و برانگیزاننده ی درونی و بیرونی مناسبی را پیش بینی و مستقر می کنند . در این راستا اجزاء و عناصر انسانی ذی نفع اعم از دانش آموزان ، کارکنان و اولیاء ضمن شناسایی هویت سازمانی ، به ارتقاء سطح فکری، علمی و عملی خود می اندیشند و در جهت شکوفایی افزون تر و رقابت همراه با رفاقت، گام های عملی ارزنده ای را بر می دارند. در این نظام، مدرسه با در نظر گرفتن مکانیزم های تشویق و ترغیب درونی و بیرونی رشد انگیزشی ذی نفعان را عالمانه مورد هدف قرار می دهد.
فرایند ارزیابی بر اساس چهارچوب معرفی شده:
چهارچوب اصلی مجموعه ی حاضر شامل 8 محور وملاک های مورد ارزیابی از فرایند فعالیت های کیفی انجام شده در مدرسه می باشد. با توجه به ضریب اهمیت هریک از ملاکها امتیاز آن تعیین و براساس تعداد بندهای ملاک ها امتیاز نهایی هر محور تعیین شده است . (به طور مثال در محور نمون برگ شماره 1ملاک ها در 7 بند تبیین شده اند و امتیاز نهایی این محور 70 می باشد در صورتی که محور شماره 3 با داشتن تعداد 10 بند ارزیابی دارای 100 امتیازمی باشد). دارای . لازم به ذکر است سقف امتیاز در هر بند 10 امتیاز در نظر گرفته شده است که پس از محاسبه امتیاز دریافتی در هر بند ، درجه ارزشیابی مدرسه در آن ملاک تعین ودر پایان هر محور نیز درجهارزشیابی مدرسه در آن محور تعیین می گردد و پس از اتمام و ارزیابی تمامی محورها و محاسبهی میانگین امتیازات دریافتی از سوی داوران میزان موفقیت و عنوان کسب شده از سوی مدرسه اعلام می گردد.
چکیده سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمانهای بلند نظم اسلامی باید معطوف به چشم اندازی باشد که در افق روشن 1404 ترسیم گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی و الهام بخش همراه تعالیم سازنده و موثر در عصر روابط بین المللی است.
این سند مشتمل بر هشت فصل می باشد که در سال 90 به تصویب رسید و لازم الاجرا می باشد.
فصل اول: کلیات
تعلیم و تربیت: فرایندی تعالی جویانه مبتنی بر نظام معیار اسلامی به منظور هدایت افراد جامعه در راستای شکل گیری و پیشرفت جامعه اسلامی را فراهم می آورد.
ساحت های تعلیم و تربیت: ساحت های مندرج در فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی تعلیم و تربیت اعتقادی عبادی و اخلاقی و هنری علمی و فناورانه می باشد.
نظام معیار اسلامی: مبانی و ارزش های مبتنی در دین اسلام مشتمل بر سلسله مراتبی از ارزش هات که نازل به همه ابعاد در زندگی انسان است.
شایستگی های پایه: مجموعه ای ترکیبی از صفات و توانمندی های فردی و جمعی است که متربیان برای دستیابی به مراتب حیات طیبه باید اینگونه صفات را کسب کنند.
هویت: فرایند مجموعه ای از بینش ها، باورها، گرایش ها، اعمال و صفات آدمی است.
معلم و مربی: رسالت خطیر تربیت دانش آموزان را در نظام تعلیم و تربیت بر عهده دارد.
جامعه اسلامی: اجتماعی است که بر روی نمودن به خدا در حالت تسلیم و رضا استوار می شود و بر توحید و عنوان اساس تکوین و گسترش روابط اجتماعی تاکیید می گردد.
سنین لازم التعلیم: سنین افراد لازم التعلیم (لازم التربیه) طبق قانون مشخص می شود.
حیات طیبه: یکی از مشخصات اصلی حیات تکیه بر ارزش غایی زندگی قرب الی ا… و نظام معیار متناسب با آن یعنی مبانی و ارزش های مقبول دین است.
چشم انداز: معرف وضعیت مطلوب دست یافتن است که با الهام از وضعیت آرمانی انعکاس یافته و رهنمای تعلیم و تربیت رسمی ترسیم شده است.
نظام دوری: عبارت است از همراهی معلم با دانش آموزان در چند پایه تحصیلی.
فصل دوم: بیانیه ارزش ها
گزاره های ارزش مندرج در بنیانیه ارزش ها: باید و نباید های اساسی است که لازم است تمام اجزا و مولفه های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی هماهنگ با آنها بوده و از سیاست گزاران پایبند به آنها باشد.مسولیت پذیری همه جانبه: استمرار فرهنگ اسلامی / صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی / وطن دوستی و افتخار به ارزش های اصلی و ماندگار اسلامی / عدالت تربیتی در ابعاد کمی و عدالت کیفی با رعایت تفاوت های فردی / تقش تربیتی اماکن مذهبی / منزلت علم نافع و جایگاه عالم و معلم / سلامت جسمانی، نشاط و تقویت اراده / تقش معلم به عنوان هدایت کننده / آینده پژوهی بر پایش تحولات موثر بر تعلیم و تربیت رسمی / جامعیت، یکپارچگی و توجه با ساحت های تعلیم و تربیت
فصل سوم: بیانیه ماموریت
این نهاد ماموریت دارد زمینه دستیابی دانش آموزان در سنین لازم التعلیم طی دوازده پایه تحصیلی (چهار دوره سه ساله) به مراتبی از حیات طیبه در ابعاد فردی، اجتماعی، خانوادگی و جهان را به صورت نظام مند فراهم سازد.
فصل چهارم: چشم انداز
مدرسه در افق چشم انداز 1404: مدرسه جلوه های از تحقق، مراتب حیات طیبه و زمینه ساز درک و اصلاح موقعیت توسط دانش آموزانی که دارای ویژگی هایی از قبیل تجلی و پخش فرهنگ غنی اسلامی- نقطه اتکای دولت و ملت در رشد کشور- برخوردار از قدرت تصمیم گیری در چهارچوب سیاست های محلی، منطقه ای و بومی- نقش آفرینی در انتخاب آگاهانه دانش آموزان
فصل پنجم: هدف های کلان
تربیت انسانی موحد، مومن و معتقد به مقام بر اساس نظام معیار اسلامی-ارتقای نقش نظام تعلیم و تربیت رسمی در رشد و تعالی کشور گسترش و تامین جامعه عدالت آموزشی و تربیتی- برقراری نظام اثر بخش و کارآمد مدیریت منابع انسانی-مشارکت خانواده در تعالی نظام تعلیم و تربیت-تحول در نظام برنامه ریزی آموزشی و درسی و زیرساخت های پایه های کالبدی.
فصل ششم: راهبرد های کلان
استقرار نظام تعلیم و تربیت اسلامی بر اساس مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی-نهادینه کردن نگاه یکپارچه به فرآیند تعلیم و تربیت با رویکرد تعالی بخش در کلیه مولفه های نظام-ابتناء فرآیند طراحی، تدوین و اجرای اسناد تحویلی زیرنظام ها-توسعه و نهادینه کردن مشارکت اثر بخش و مسولیت پذیری مردم در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی-گسترش و تعمیق فرهنگ، پژوهش و ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری و نظریه پردازی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی-بهره مندی هوشمندانه از فناوری های نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی-تعامل اثربخش و فعال نظام و تعلیم و تربیت رسمی عمومی با سایر نهادها-استقرار نظام مدیریت اثر بخش، کارآمد، مسولیت پذیر در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی-ارتقای جایگاه نظام تعالیم و تربیت کشور به عنوان مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی-ارتقای معرفت و بصیرت دینی، انقلابی برای رشد و تعالی معنوی و اخلاقی-بازنگری و بازسازی ساختارو رویه ها-توسعه مستمر شایستگی ها و توانمندی های اعتقادی و حرفه ای فرهنگی-توسعه ظرفیت ها و توانمندی های آموزش و پرورش برای حضور در صحنه های بین المللی ارتقای جایگاه علم و علم آموزی به عنوان عاملی موثر در دستیابی به حیاط طیبه.
فصل هفتم: هدف های عملیاتی و راه کارها
پرورش تربیت یافتگانگی که: دین اسلام را حق می دانند- از دانش های پایه و عمومی برخوردارند-درک احترام به قانون دارند-دارای یک مهارت مفید برای تامین معاش هستند-مفاهیم بهداشت فردی و اجتماعی را کسب می کنند.
تعمیق تربیت و آداب اسلامی، تقویت اعتقاد به ارزش های انقلاب
ترویج و تعمیق فرهنگ حیا، عفا و حجاب متناسب با قابلیت ها و ظرفیت های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی
تقویت بنیان خانواده و کمک به افزایش سطح توانایی ها و مهارت های خانواده در ایفای نقش تربیتی مناسب
تامین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب و توجه به تفاوت های دختران و پسران
تنوع بخشی: محیط های یادگیری در تعلیم و تربیت عمومی
افزایش نقش مدرسه به عنوان یکی از کانون های پیشرفت محلی به ویژه در ابعاد فرهنگی-اجتماعی
افزایش مشارکت نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و مدرسه و معلمان در رشد و تعالی کشور در عرصه های دینی، فرهنگی، اجتماعی در سطح محلی و ملی به عنوان نهاد مولد سرمایه انسانی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی
جلب مشارکت ارکان سهیم و موثر در بخش عمومی و غیر دولتی در تعلیم و تربیت رسمی عمومی
ارتقای منزلت اجتماعی و جایگاه حرفه ای منابع انسانی با تاکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم
باز مهندسی سیاست ها و بازتنظیم اصول حاکم در برنامه درسی تربیت معلم با تاکید بر کارورزی و طراحی سیاست های مناسب برای ارتقای شیوه های جذب، تربیت و نگهداشت معلمان در آموزش و پرورش
برقراری الگوی جبران خدمات و تامین نیروی انسانی درخور منزلت فرهنگیان با توجه به لزوم تمام وقت شدن آنان
افزایش نقش شورای آموزش و پرورش استان، مناطق و مدارس در تقویت فعالیت های تربیتی استان، منطقه و مدرسه در چهارچوب سیاست ها و برنامه های ملی
ایجاد و متناسب سازی فضای تربیتی باویژیگی هاونیازهای دانش آموزشرایط اقلیمی،فرهنگی وجغرافیایی
اصلاح محتوا، ارتقای جایگاه، افزایش کیفیت وکارآمدی علوم انسانی درنظام تعلیم وتربیت رسمی عمومی مبتنابرمبنای دینی درچهارچوب نظام معیاراسلامی
تنوع بخشی درارایه خدمات آموزشی
ارتقای کیفیت فرآیند تعلیم وتربیت باتکیه براستفاده هوشمندانه ازفناوری های نوین
تغییرونوع آوری درنظام تعلیم وتریت رسمی عمومی بارویگردتعالی بخش،پویاوبالنده
استقرارنظام ارزشیابی وتضمین کیفیت درتعلیم وتربیت درسی عمومی
تامیت تخصص وتنوع بخش به منابع مالی
بازنگری وبازمهندسی ساختارها ورویه ها وروش ها
ارتقاوبهبودمستمرکیفیت نظام کارشناسی،مدیریت وراهبردی آموزش وتربیتی درنظام تعلیم وتربیت رسمی
توسعه ظرفیت پژوهش ونوآوری، نظریه پردازی و مستند سازی تجربیات تربیت بومی
فصل هشتم
چارچوب نهادی و نظام اجرایی تحویل بنیادین آموزشی و پرورشی، تحقیق اهداف و برنامه های سند ملی آموزش و پرورش در افق چشم انداز در دو سطح صورت می پذیرد.
بخش اول: سیاست گذاری، نظارت و ارزیابی در سطح کلاس
بخش دوم: برنامه ریزی و نظام اجرایی
برنامه درس ملی:
برنامه در ملی به عنوان یکی از زیر نظام های اصلی سند تحول بنیادین و به منزله نقش جامع یادگیری، زمینه ایجادتحول همه جانبه، گسترده و عمیق در مفاهیم و محتوایی آموزشی را فراهم می آورد.کار تحقیق و پژوهش و تدوین این سند از اسفند ماه سال 84آغاز شد و تا پایان سال 90بار ها در معرض نقد و بررسی قرار گرفت و سپس تا سال 91 ابلاغ شد که به شرح زیر جهت اجرا به تصویب رسیده است.
1) مبانی فلسفی و علمی درس ملی:
مبتنی بر مبانی نظری سند تحول بنیادین می باشد.
2) چشم انداز:
برنامه های درسی و تربیتی آموزش و پرورش در راستای فرهنگ و تمدن ایرانی در چشم انداز نظام تعلیم تربیت رسمی در افق 1404با بهره گیری از الگویی پیشرفته زمینه تربیتی نسلی موحد و مومن بر اساس نظام معیار اسلامی را فراهم میسازد.
این برنامه ها دارای ویژگی های زیر است.
مبتنی برمبانی و ارزش ها و معارف اسلام ناب محمدی(ص) .
برخوردار از یافته های علمی و پژوهشی
بهره مند از دستاورد ها و یافته های علمی فرهنگ و تمدن اسلامی
منسجم، متعادل ، کار آمد و نشاط آفرین
ناظر به ویژگی ها و فطرت الهی دانش آموزان و نیاز های اساسی جامعه
مدرسه به عنوان جلوه ای از تحقق مراتبی از حیات طیبه و قانون اصلی تحقق اهداف برنامه های اصلی و تربیتی
3) اصول ناظر بر برنامه های درسی و تربیتی:
«دین محوری، تقویت هویت ملی، اعتبار نقش یادگیرنده، اعتبار نقش مرجعیت معلم، اعتبار نقش پایه خانواده،
جامعیت، توجه به تفاوت ها، تعادل، یادگیری مادام العمر، جلب مشارکت و تعامل، یکپارچگی و فراگیری
4) رویکرد و جهت گیری کلی:
رویکرد برنامه های درسی«فطرت گرایی توحیدی» به منظور دست یابی به مراتبی از حیات طیبه در این رویکرد:
-دانش آموز:
امانت الهی است،فطرت روحی دروجوداوست،همواره درموقعیت است و می تواند آن را درک کرده و در راستای آن حرکت نمایند ، توانایی انتخاب و تصمیم گیری دارد ، از اراده انگیزه برخوردار است، در فرآیند یاد دهی – یادگیری ، نقش اساسی و فعال دارد، دارای قابلیت های گوناگون است
معلم: اسوه ای امین برای دانش آموز است، انگیزه اصلاح مداومانان را فراهم میسازد. زمینه ساز رشد عقلانی، علمی و اخلاقی دانش آموزان است، رهبر فرایند یاد دهی – یادگیری است، یادد دهنده و پژوهشگر آموزشی و پرورشی است.
محتوا: مبنی بر ارزش های فرهنگی و تربیتی است، مبتنی بر شایستگی های مورد انتظار از دانش آموزان است، برگرفته از یافته های علمی و معتبر بشری است، متناسب با نیاز های حال و اینده است.
یاد دهی- یادگیری: فرایندی زمینه ساز برای ابراز گرایش های فطری، هدفمند و فعال یادگیرنده با محیط های متنوع یاد گیری است.
ارزشیابی:کاستی های یاد گیری را فرصتی برای بهبود و اصلاح نظام آموزشی میداند.
محیط یادگیری:مدرسه محیط یادگیری پایه و اصلی است اما یادگیری به ان محدود نمی شود
مدیر مدرسه: مسولیت تامین و توسعه محیط یادگیری را برای شکوفایی گرایش های فطری دانش آموز بر عهده دارد از اختیاریات متناسب برای پاسخ گویی و مسولیت پذیری در کلیه امور مدرسه برخوردار است.
5) الگوی هدف گذاری:
در الگوی هدف گذاری پنج عنصر«تعقل،ایمان،عمل و اخلاق چهار عرصه ارتباط دانش آموز با خود، خدا، خلق و خلقت» به صورت به هم پیوسته و با محوریت ارتباط با خدا تدوین می شوند.
6)هدف کلی برنامه های درسی و تربیتی :
انتظار میرود دانش اموز طی دوره به مرتبه ای از شایستگی دست یابیم که هدف کلی برنامه درسی و تربیتی است.
7) شایستگی های پایه:تعقل،ایمان، علم ، عمل ، اخلاق
8)حوزه های تربیت و یادگیری:– حکمت و معارف اسلامی – قرآن و عربی – زبان و ادبیات فارسی- فرهنگ و هنر – سلامت و تربیت بدنی – کار و فناوری – علوم انسانی و مطالعات اجتماعی – ریاضیات – علوم تجربی – زبان خارجی – آداب و مهارت های زندگی و بنیان خانواده
9)اصول حاکم بر انتخابات راهبرد های یاد دهی یادگیری:
راهبرد های یاد دهی یادگیری باید بتواند بستر لازم را برای تحقق اهداف برنامه درسی ملی و تربیت در راستای شکوفایی فطرت و در یابی به مراتبی از حیات طیبه تدارک ببیند.
10) اصول حاکم بر ارزش یابی پیشرفت تحصیلی و تربیتی:
ارزشیابی به عنوان بخش جدایی نا پذیری از فرایند یاد دهی – یاد گیری تلقی شده و از نتایج آن برای برنامه ریزی رشدحرفه ای معلمان و بهبود برنامه درسی و نظام آموزشی استفاده شود.
11)فرایند تولید و اجرایی برنامه های درسی و تربیتی:
تحلیل اهداف کلان آموزش و پرورش /تحلیل عناصر برنامه درسی ملی / تحلیل نیاز ها در حوزه تربیت و یادگیری/تعیین اهداف / استاندارد های محتوا و نتیجه یادگیری.
12)سیاست های تولید موارد و رسانه ای یاد گیری:
تولید محتوای الکترونیکی چند رسانه ای متناسب با نیاز معلمان و دانش اموزان و استفاده هوشمندانه از آن.
13)ساختار و زمان آموزشی:
ساختار نظام تحصیلی آموزش و پرورش بر اساس مفاد سند تحول بنیادین شامل6 سال دوره ابتدایی متوسطه زمان تعلیم و تربیت: دوره ابتدایی: 925ساعت دوره اول متوسطه :1110 ساعت و فنی حرفه ای و کار و دانش 1480ساعت خواهد بود.
14) سیاست ها و الزامات اجرایی:
تهیه ی برنامه جامع و فراگیر- به کار گیری روش های موثر در نگهداشت و ارتقای نیروی انسانی- اختصاص منابع مالی
مناسب – به کار گیری روش های اثر بخش اشاعه برنامه درس ملی – ایجاد فرصت های متنوع – تجهیزات مدارس به فناوری های نوین
15) ارزشیابی برنامه درس ملی:
ارزشیابی برنامه درس ملی به منظور فراهم آوردن اطلاعات توصیفی برای درک بیشتر و پاسخ گویی نسبت به میزان اثر بخشی و چگونگی اجرا و تحقق اهداف و نتایج برنامه انجام می شود
مبانی برنامه درس ملی:
مبانی هستی شناختی
مبانی انسان شناختی
مبانی معرفت شناختی
مبنای ارزش شناختی
مبانی دین شناختی
مبنای روانشناختی
مبنای جامعه شناختی
