تعريف سازمان‌های مردم نهاد و يا (NGO)ها

تعريف 1-سازماني با شخصيت حقوقي مستقل، غير دولتي، غير انتفاعي و غير سياسي است كه براي انجام فعاليت داوطلبانه با گرايش فرهنگي، اجتماعي، مذهبي، بشردوستانه و بر اساس قانونمندي و اساسنامه مدون، رعايت چارچوب قوانين موضوعه كشور و مفاد آيين نامه هاي اجرايي آن فعاليت مي كند.
تعريف 2-NGO يك سازمان غيردولتي و غيرانتفاعي است. نه وابسته به دولت است و نه اثري از حاكميت درون آن پيدا مي‏شود. نه بودجه‏اي از دولت به صورت رسمي مي‏گيرد ولي داراي اساسنامه مدون است و تشكيلاتش از قبل ثبت شده. يكي از مهمترين خصوصيات NGO داوطلبانه بودن آن است كه با توجه به نياز جامعه ايجاد مي‏شود. چند نفر دور هم جمع مي‏شوند و به اين نتيجه مي‏رسند كه به طور مثال با مصرف يا پخش مواد مخدر به صورت داوطلبانه و خودجوش مبارزه كنند. البته يك NGOمجاز است فعاليتهاي خودش را سامان دهد و اگر كارش به نتيجه برسد درآمد هم كسب كند و اين فقط در راه توسعه و اهداف تشكيلات خودش است و سود در NGO معنا ندارد. NGO، سازمان‏هاي غيردولتي، گروهاي شهروندي داوطلب، گروههاي نفع عامه يا خيريه هيچ كاري به مسئوليت دولت ندارند و در بعضي جاها از مطالبات مردم در مقابل دولت دفاع مي‏كنند يعني مجاز به انتقاد از دولت مي‏باشند.

ويژگي سازمانهاي مردم نهاد (NGO )ها
1.غير دولتي بودن((Non-Governmental: بدين معني كه تأسيس آنها بر اساس تصميم دولتي و در چارچوب بودجه عمومي انجام نگيرد بلكه اشخاص حقيقي يا حقوقي خصوصي مؤسس آنها باشند، البته سازمانهاي مردم نهاد و مجموعه دولت داراي ارتباط و اثرات دوجانبه مي باشند.
2.غير انتفاعي بودن(Non-Benefite): بدين معني كه دست يافتن به درآمد و سود و انجام فعاليتهاي تجاري و صنفي انتفاعي بمنظور تقسيم منافع بين اعضاء ، مؤسسان، مديران و كاركنان هدف سازمان نباشد، هرچند كه اين ويژگي، سازمان مردم نهاد را از دست يابي به درآمد براي اداره امور خود باز نمي دارد.
3.تمايل به استقلال: بدين معني كه سازمان مردم نهاد سعي مي كند براي تحقق اهداف خود در چارچوب قوانين موضوعه تا حد ممكن از درجه استقلال بالايي برخوردار باشد و زير نفوذ صاحبان قدرت و يا گرايش هاي مختلف قرار نگيرد. 4.خودجوشي و نياز طبيعي: سازمانهاي مردم نهاد بنابر نياز طبيعي ناشي از شرايط فكري، محيطي، انگيزش ها، خصوصيت ها و آرمانهاي مشترك افراد و جامعه، و به صورت داوطلبانه و خودجوش و بر اساس اصل آزادي اراده اشخاص تأسيس و اداره مي شوند.
5.غير سياسي بودن: اهداف غير سياسي در بردارنده فعاليتي است كه مشمول ماده يك قانون احزاب نگردد.

كاركرد سازمانهاي مردم نهاد(NGO )ها :
1) اطلاع رساني و آگاه سازي عمومي (ارتباطات)
2) جلب مشاركت مردمي (بسيج عمومي)
3)جذب سرمايه ها و منابع كوچك مردمي (بسيج منابع)
4) ايجاد، گسترش و تقويت هماهنگي بين دولت ومردم
5) گسترش نظارت عمومي
6) ارزيابي فعاليت ها
7) افزايش بهره وري در استفاده از منابع
8) هنجار سازي از ميان كاركردهاي فوق سه موضوع ‹‹ جلب مشاركت مردمي ››، ‹‹ بسيج منابع ›› و ‹‹ نظارت و ارزيابي›› از اهميت و جايگاه بالاتري برخوردار هستند.

اهم اقدامات سازمانهاي مردم نهاد(NGO )ها :
الف) اقدامات اجرايي
1) عضوگيري: رسمي و غير رسمي
2) برنامه ريزي و نظارت و ارزيابي
3) بهره وري: منابع طبيعي و محيط زيست
4) امور حمايتي: دستگيري از مستمندان، بيماران خاص
5) درآمدزايي: خيريه، نمايشگاه، تحقيقات، انجام پروژه هاي مشترك، كمك ها( دولتي، مردمي، بين المللي)
6) اطلاع رساني: خبرنامه، پوستر، اطلاعيه، اينترنت و..
ب) فرهنگ سازي
1) جلسه هاي مذهبي
2) تبليغات و هنر: تئاتر، موسيقي، نقاشي، فيلم و..
3) ايجاد هويت: فردي و جمعي
4) مسئوليت بخشي به مردم
5) حفظ آثار باستاني و ميراث فرهنگي
ج) آموزش عمومي
1) شركت در كنفرانسهاي آموزشي
2) برگزاري كارگاه و سمينارهاي آموزشي
3) تربيت نيروي متخصص
4) بازديد : سفر تحقيقاتي، اردو
5) سخنراني عمومي و علمي
6) مشاوره: كاركنان، مديران ارشد، مردم
د)پژوهش
1) نياز سنجي اجتماعي
2) افزايش كارآيي
3) معرفي نمونه ها
4) روان كاوي نظرها
‌‍ه) ايجاد ارتباط با بخش هاي دولتي
1)دادن مشورت و برگزاري جلسات مشترك
2)انجام پروژه مشترك
3)بيان اشكال ها و پيشنهاد در راستاي بهبود امور
4)نظارت و كنترل پروژه هاي دولتي

شرايط اعضاء مؤسس سازمانهاي مردم نهاد(NGO )ها :
1) تابعيت ايراني و داشتن هيجده سال تمام
2) دارا بودن صلاحيت تخصصي حداقل دو نفر از مؤسسان در خصوص موضوع فعاليت سازمان
3) عدم عضويت در گروههايي كه بر اساس رأي دادگاه صالح، محارب و معاند شناخته شده‌اند و نداشتن محكوميت موثر كيفري به نحوي كه موجب محروميت از حقوق اجتماعي شود.
مراحل تأسيس و ثبت سازمانهاي مردم نهاد(NGO )ها :
1) تعيين موضوع فعاليت مناسب براي سازمان با توجه به علاقه، دغدغه و توانمنديهاي متقاضيان.
2) تعيين نام براي سازمان مورد نظر از طريق سازمان ثبت اسناد و املاك.
3) ارائه طرح مقدماتي تأسيس سازمان( شامل موضوع فعاليت، اهداف و روش اجرا) به استانداري و يا فرمانداريها جهت كسب موافقت اوليه و دريافت نمونه اساسنامه و فرمهاي مورد نياز.
4) تكميل و ارائه مدارك لازم به مرجع صدور پروانه فعاليت كه مدارك شامل موارد زير مي باشد:
الف: فرم تقاضا‌نامه تكميل شده
ب: مدارك هويتي اعضاء مؤسس شامل يك قطعه عكس و دو سري از تصوير صفحه اول شناسنامه
ج: گواهي عدم سوء پيشينه اعضاء مؤسس
د: اساسنامه سازمان در چهار نسخه (بصورت تايپي)
ه: فرم مشخصات فردي اعضاء مؤسس
و: صورتجلسات مجمع عمومي مؤسس و هيئت مديره.
تبصره 1: حداقل تعداد اعضاء مؤسس در سازمانهاي با ساختار عضو پذير( مجمع عمومي) پنج نفر و در سازمانهاي با ساختار هيأت امنايي نه نفر مي باشد.
تبصره2: سازمانهاي مردم نهادي كه داراي گستره فعاليت در سطح يك محله يا شهرستان خاص هستند بايد مراحل ثبت و تأسيس را از طريق فرمانداري مربوطه و سازمانهايي كه داراي گستره فعاليت در سطح استان هستند بايد مراحل را از طريق دفتر امور اجتماعي استانداري دنبال نمايند.
5) دريافت و بررسي مدارك توسط كارشناس مربوطه در استانداري يا فرمانداريها و اجراي تشريفات اداري شامل استعلام از مراجع ذيربط، طرح موضوع در هيئت نظارت و در صورت تصويب صدور پروانه فعاليت.
6) ارسال اصل پروانه فعاليت به انضمام دو نسخه از اساسنامه و صورتجلسات مجمع عمومي مؤسس و هيئت مديره طي يك نامه اداري توسط مرجع صدور مجوز به سازمان ثبت اسناد و املاك جهت ثبت و آگهي تأسيس سمن مورد نظر.