نویسنده: امیررضا پوررضایی
دانش مدیریت را بی شک نمی‌توان از علوم محض دانست و بهتر است آن را ترکیب پیچیده ای از علوم انسانی و هنر خواند و بدون آنکه از ارزش علمی آن بکاهیم، لازم است که به بعد هنری مدیریت توجه جدی بنماییم. به عبارت دیگر، لازم است که توجه کنیم با آموزش صرف از کسانی که توان و استعداد مدیریت ندارند، نمی‌توان مدیر ساخت.
اما نکته مهم این است، از افرادی که در یک سطح خاص توان مدیریت دارند، می‌توان با آموزش، مدیر بهتر و کارآمدتری ساخت و شرایطی را فراهم کرد که مدیر از یک سو به خود و همکارانش فشار بی‌دلیل نیاورد و از سوی دیگر برای خود و حوزه مدیریتش مفید‌تر بوده و بهره‌وری بیشتری برای سازمان به ارمغان بیاورد.
در این نوشته کوتاه به دنبال این مطلب هستیم تا به موضوعی که عمدتا زیرمجموعه دانش تجربی مدیران با تجربه امروز است، بپردازیم. یعنی نگاه و درک جامعه شناختی مدیر از جامعه تحت مدیریتش. رشد این نگاه جامعه شناختی کمک شایان توجهی خواهد بود به هنر مدیریت.
لزوم بومی سازی علم مدیریت
اگر بپذیریم که مدیریت را بهتر است که یک علم صرف ندانیم و آن را آمیزه‌ای از علم، هنر و استعداد های شخصی به حساب آوریم، آنگاه به این نتیجه خواهیم رسید که در عین توجه به اصول و یافته های علم مدیریت و به ویژه علم مدیریت روز، لازم است نگاهی جدی به بستر پیاده سازی مدیریت، یعنی جامعه ایران امروز داشته باشیم. نگاهی دقیق و از منظر جامعه شناسی تاریخی- جغرافیایی به مشخصات امروز جامعه ایران. در هر علمی که نتایج آن در بستر اجتماعی پیاده خواهد شد لازم است که این نگاه جامعه شناختی به آن علم افزوده شود و فاکتورهای اجتماعی در این مورد در نظر گرفته شوند.
به عبارت دیگر ما نمی‌توانیم همانگونه که آخرین یافته های علوم محض و علوم تجربی مثل مکانیک و پزشکی را در کشور مان پیاده می‌کنیم، یافته های علم اقتصاد یا مدیریت را با اطمینان پیاده کنیم و از نتایج آن مطمئن باشیم. از سوی دیگر لازم است با نهایت هوشیاری از علم روز دنیا مطلع و بهره‌مند باشیم و همواره با بومی‌سازی علومی که بدون بومی‌سازی نمی‌توانند برای ما سودمند باشند، از آخرین دستاوردهای بشری بهره مند شویم. اینکه انسان ایرانی با انسان غربی، ژاپنی و آفریقایی متفاوت است، گمان نمیکنم که محل اختلاف باشد.آنچه که می‌تواند محل اختلاف نظر باشد این است که انسان ایرانی امروز به راستی چه مشخصاتی دارد و حامل چه تجربه و نگاه تاریخی – جغرافیایی و حتی مشخصات ژنتیکی است؟ از سوی دیگر با فرض اینکه با دقتی قابل قبول روشن شد انسان ایرانی امروز چه مشخصاتی دارد،حال این سوال مهم پیش می‌آید که با این انسان چگونه برخورد کنیم که بهترین نتیجه را در کوتاه مدت و بلند مدت به همراه داشته باشد؟
مدیریت بر جامعه‌ای اقبالگرا
در حوزه جامعه شناسی مدیریت در ایران موارد زیادی وجود دارد که شایسته توجه جدی است. یکی از نکته ها یی که خوب است در باره انسان ایرانی در نظر بگیریم این است که هزاران سال اصلی‌ترین محل درآمد انسان ایرانی کشاورزی دیم و دامپروری بوده است. هر دوی این امور نیز وابستگی شدیدی به بارش باران داشته و بارش باران را هم در فلات ایران باید از مقوله شانس تلقی کرد تا مقوله کار.
پس بی انصافی است اگر پدران خود را بدون در نظر گرفتن این موارد متهم کنیم که چرا به کار بهایی نمی‌دادند و بیشتر عقیده داشتند که برای داشتن رفاه بیشتر باید شانس بیاورند نه اینکه کار کنند. در این نوشته قصد نداریم به تجربه‌های اخیر و اقتصاد نفتی بپردازیم. تنها به این اشاره اکتفا می‌کنیم که بعد از پیدا شدن نفت در کشور این تجربه نامبارک تکرار شد. فقط این بار به جای باران، منبع شانس نفت بود.
چگونه می‌خواهیم این تجربه هزاران ساله را که تا همین الان درستی آن برای افراد هر روز اثبات می‌شود و به نظرم دیگر وارد ژن انسان ایرانی شده، از او بگیریم و به او بگوییم تو هر چه بیشتر و بهتر کار کنی نتایج بهتری خواهی گرفت؟
اگر چنین نکنیم چگونه در دنیایی که کار اصالت دارد، جامعه خودمان را به رفاه و جایگاهی که شایسته آن است برسانیم؟
مدیران برخاسته از جامعه ای اقبالگرا با زیر ساخت فکری کشاورزی دیمی:
اگر نگاهمان را از جامعه تحت مدیریت به سمت جامعه مدیران برگردانیم و به بررسی آنها بپردازیم به این نتیجه خواهیم رسید که این گروه کوچک نیز مردم همین جامعه هستند و هیچ تفاوت ماهیتی با آن گروه بزرگی که تحت مدیریت آنها هستند ندارند. حوزه ای که ما در آن در حال گفت‌وگو هستیم،حوزه علوم انسانی است و در این حوزه هیچ چیز قطعی و شامل همه افراد نیست. مدیران ما حتی در بخش خصوصی نگاهی اقبال گرایانه به مسائل دارند و این باعث شده که برنامه ریزی، پشتکار، وجدان کار، مشتری مداری واقعی و نگاه کارشناسی، جایگاهی نیمه تزئینی در تصمیم‌گیری‌ها داشته باشد. این نگاه باعث می‌شود مواردی که به نتایج مطلوب می‌رسد علتش شانس و زرنگی قلمداد شود و آنچه که به نتیجه مطلوب نمی‌رسد بد شانسی و نداشتن پارتی و حاکم بودن رابطه در کارها باشد. به نظر اقدام برای اصلاح این نوع نگاه مدیران، ساده‌تر و شدنی‌تر از اقدام برای اصلاح یک گروه بزرگ و تحت مدیریت است. می‌توان احتمال داد این گروه از آمادگی و توان ذهنی بالاتری برای پذیرش این مفاهیم برخوردارند و اگر این اصلاح درباره آنها موفقیت آمیز باشد آنها در حوزه تاثیر خود آن را جاری میکنند.
لزوم رشد فرهنگ مدیریت و فرهنگ کار
با توجه به آنچه گفته شد برای رسیدن به ایرانی آبادتر، مثل تمام زمینه‌هایی که می‌شناسیم، نیاز داریم که در بُعد فرهنگی رشد کنیم تا این رشد به سهم خود زمینه را برای رشد اقتصادی فراهم کند. مدیریت به عنوان مهارت و هنری که با پیشرفت اقتصادی بشر گره خورده است، در ایران امروز نیازمند یک تحول عمیق فرهنگ‌شناختی از مدیریت اصالت اقبال به مدیریت اصالت کار است. همینطور و در گام‌هایی موازی لازم است برای جامعه تحت مدیریت بعد از هزاران سال، به ترتیبی قانع کننده و با کارفرهنگی مستمر در کنار سیاستگذاری و قانون گذاری هدفمند روشن شود، آنچه که امروز می‌تواند آنها را به رفاه بیشتری برساند،کار است.
دیدگاه جامعه شناسی مدیران
پیشتازان عصر سرعت
نگاهی به نیروی انسانی (در سطح مدیریت ) سازمان های داخل کشور می اندازیم . مدیران امروز بیشتر متولدین سال های 1340 به قبل و کمتر از 40 تا 1350 می باشند . در مجموع تعدا زیادی از مدیران سازمان ها افرادی هستند که در سال های قبل از 1350 متولد شده اند .
شرایطی که آن ها به تحصیلات خود را شروع کرده و از دانشگاه فارغ تحصیل شده اند روشن است .
عمده ترین منبع در دسترس کتاب هایی بوده اند که برای مولفین داخلی یا ترجمه های خارجی بوده . رسانه عمومی از قبیل رادیو و تلویزیون در تعداد محدود کانال ها و شبکه وجود داشته و مطبوعات از قبیل روزنامه ، هفته نامه و مجله ها و … در تبادل اخبار و اطلاعات فعال بوده اند .
نماد این دوره را از نظر ارتباطی و اطلاعاتی دوره کتب ، روزنامه ، سیم آنتن ،سیم تلفن، ترانزیستور و امواج رادیویی ، صفحه گرافیکی ، نوار کاست ، فیلم سینمایی و … است .
بسیاری از جوانان آن زمان دانش آموخته های کشور های اروپایی بوده اند، یا حد اقل برای مدتی در آن کشور ها تحصیل کرده اند . آن ها برای دستیابی به علم روز دنیا مجبور به سفر بلند مدت بودند .
بسیاری از این افراد در دوران پیش از انقلاب نتوانستند خود را مطرح کنند ، اما پس از انقلاب و با توجه به نیاز و خلاء نیروی انسانی تحصیلکرده وارد میدان شده و خود را ثابت کردند. حتی برخی در دهه شصت تحصیلات خود را ادامه داده و فارق تحصیل شدند .
طلایه داران این دوران اکنون مدیران سازمان ها می باشند . آن ها طبق آموزش ها و تجربیات خود و پیش زمینه فکری که داشتند و آموزش هایی که در طول سالیان کسب کرده اند در جهت نیل به اهداف سازمان کار میکنند .
در ادامه به متولدین سال های 1350 تا 1370 می رسیم .
فضای فرهنگی و آموزشی ، کتاب های درسی مدون ، معلم سر خانه ، کلاس های جبرانی مدرسه و شهریه آن ، تلویزیون های سیاه سفید رنگی و ، نوار های کاست و ویدئو های خانگی و …
منبع اصلی کتاب های مختلفی هستد که به وفور در کتاب خانه ها یافت می شود . تفاوت این دوره با دوره قبل خیلی زیاد نیست اما پیشرفت رسانه ها و در دسترس تر شدن آن ها مردم را آگاه تر کرد . ( اگاهی فقط نسبت به موضوع مطرح شده )
تحصیل رایگان و حمایت از اقشار ضعیف جامعه ، تشویق به سواد آموزی برای روستاییان و افراد دیگر جامعه ، حمایت خانواده ها از تحصیل درک ارزش تحصیلات و … از امتیازات این دوره بود که باعث رشد جمعیت تحصیلکرده در این دوره شد .
اکنون بسیاری از فارغ تحصیلان این دوره در سازمان ها مشغول به فعالیت هستند ، اما حضور نیرومند پیشکسوتان مدیریت در راس سازمان و همچنین پیشکسوتان کارمند با تجربه نفوذ و ورود این افراد را بسیار شخت کرده .
حضور با نشاط و روحیه جوان متولیدن این دوره و آشنایی کامل اشراف ان ها به کامپیوتر و برنامه های مختلف کامپیوتری امتیاز ویژه ای است که باعث برابری دانش ان ها با تجربه کارمندان قدیمی می شود .
بسیاری از افراد پس از انقلاب با توجه به امتیازات خاص مطرح شده (قانونی) و همینطور ناشایسته سالاری مسئولیت هایی را به عهده گرفتند که نه تنها باعث اتلاف وقت و سرمایه سازمان ها شد بلکه وزنه سنگینی به پای به روز شدن نظام اداری در سازمان ها گشتند.
در هر صورت آن ها بعد از مدتی کار اداری را تجربه کردند و اموختند که چه باید انجام دهند و حتی سلیقه خود را در آن وارد کردند .
دوره سوم که از سال 1370 تا امروز است را دوره کودکان پیشتاز می نامیم . مخصوصا بحث ما روی افرادی است که در سال های بعد از 1380 تا به امروز متولد شده و خواهند شد ، می باشد . چرا که نفوذ کامپیوتر و موبایل در این زمان میان خانواده ها عمومیت یافت.
پدر و مادر این دوره حتی قبل از ازدواجشان برای زندگی آینده خود برنامه ریزی کرده و آزادانه تبادل نظر می کننند .قبل از تولد کوکشان مشاوره ژنتیک می روند و در تمام طول دوران بارداری مادر جنین را تحت نظر خواهند داشت .
کودک از قبل تولد دارای برنامه ای مشخص است. در شکم مادر اولین برخورد خود را با پرتو دستگاه های پیشرفته سونو گرافی خواهد داشت.
هنگام تولد نه تنها با دنیای جدید مادی روبرو می شود بلکه چشم و گوش ( ذهن و فکرش ) با دنیای بزرگتری که مجازی است باز می شود .
در نخستین روز های عمر خود مورد حجوم انواع دوربین ، موبایل می شود ، مادرش هنگام شیر دادن همواره با موبایل صحبت می کند و در آنطرف تلویزیون هوشمند در حال پخش مستقیم از آن سوی کره زمین است . پدرش به جای او لبتاب را روی پایش گذاشته به امور بانکی ، پرداخت قبوض و … از طریق اینترنت می پردازد .
شاید هنوز نتواند بابا را به درستی بگوید ، اما به سوی تلویزیون می رود و سعی دارد با کنترل آن کاری انجام دهد . به موبایل علاقه پیدا میکند و لبتاب بابا اسباب بازیش می شود .
شاید او هیچوقت تجربه افراد در دوره های قبل از صف های طویل بانک ، انتظار برای رسیدن یک نامه از دوستی که خارج از کشور است و ده ها مورد دیگر را هیچگاه درک نکند . اما به خوبی با سرعت روز پرورش می یابد .
دنیای پیش روی او سرعتش بسیار است . منابع به وفور در دسترس است . ناشناخته ها را در اینترنت می شناسد . برای یافتن چرا؟ ها خود کمتر به پدر و مادرش مراجعه می کند .
نماد این دوره : اینترنت بی سیم ، موبایل هوشمند ، دسترسی به اطلاعات در حجم فراوان ، ارتباطات گسترده و شبکه های وسیع اجتماعی ، نبود محدودیت در استفاده از موارد ذکر شده ، ماهواره و … می باشد
دنیایی از واژگان ، تعاریف ، تجربیات ، تعالیم و … پیش روی او ظاهر می شوند . این امرباعث رشد فکری سریع او می شود . کودک 5 ساله ی این دوره بسیار بزرگ تر از کودک 5 ساله دهه ی 60 می باشد .
کودکان پیشتاز عصر سرعت به زودی به مدرسه خواهند رفت ف اما واقعا آموزش های سنتی دوره های قبل جوابگوی نیاز آن ها نیست . آن ها نیاز مند آموزش های تخصصی و برنامه ریزی های کارشناسانه هستند .
همین کودکان پیشتاز در آینده ای نزدیک با هوشی سرشار و فکری خلاق وارد سازمان ها می شوند ، برنامه ریزی تحصیل آن ها جوری بوده که با تعیین هدف مشخص به راحتی می توانند به جایگاه های خود در جامعه دست یابند .
متولدین این دوره سرعت نور و دقت پردازش کامپیوتر را می شناسند . مدیران بر آمده از این دوره نظام اداری فرسوده دوره های قبلی را احیا و به روز می کند . منافع سازمان را به منافع خود ترجیح خواهند داد و سعی میکنند در کاری وارد شوند که تخصص آن را دارند …
کودکان پیشتاز گوی سبقت را از دوره قبل خود می ربایند و پس از آن هر کس مسئولیت کار خود را خواهد پذیرفت ، مشارکت اجتماعی و وحدت در آن ها درونی شده و خواهند توانست مدیریت را به شکلی که امروز آرزوی ما است پیاده کنند .
نباید فراموش کرد که خارج شدن از پیله دوران سنتی و تلاش برای رسیدن به فرهنگ نو در دوره سوم صورت میگیرد . متولدین این دوره با فرهنگی بسیار متفاوت از آن چه دوره های قبل در آن بزرگ شده اند پروش می یابند . به طور مثال :
الف) پدر من متولد دوره اول است ، او همیشه می گوید ما جرات نداشتیم جلوی پدر پا دراز کنیم و یا بلند صحبت کنیم .
ب) خود من متولد دوره دوم هستم . دیگر مورد الف را رعایت نمیکنم ، اما حرمت بزرگ تر را رعایت میکنم .
ج) فرهنگ سرند شده به دوره سوم می رسد ، نه که حرمت ها از بین برود. بلکه کمرنگ می شود. جسارت ها بیشتر می شود .
در این دوره نقش تاثیر گذار پدر و مادر بسیار متفاوت از نقش پدر و مادران در دوره های قبلی است .
*منبع: روزنامه دنیای اقتصاد – شماره ۲۹۹۷
*http://online-reporter.blogfa.com/post-327.aspx
*http://www.donya-e-eqtesad.com/news/734689/
Management and Organizations and Sociology
The program combines the Management and Organization department’s expertise in organization theory with the Sociology department’s strengths in economic, comparative-historical and cultural sociology. The joint program attracts students who want to study business and nonprofit organizations using a sociological perspective, or who wish to apply management and organizational theory to core problems in sociology such as social movements, the production of culture, social structure, gender and race inequality. It is also an attractive option for students that seek to study topics in a rigorous way, at the intersection of economy and society, such as social enterprise, globalization and economic development.
The joint program’s research and career advantages build on the possibilities that come with applying disciplinary training to the new intellectual space between management and sociological theory. The formal degree synthesizes competencies of both programs, creates formal connections that facilitate a student’s access to faculty and department resources in a way that would be difficult through an informal sampling of courses, and furnishes students with an expanded choice of career and research options in professional schools and schools of arts and sciences.
Faculty from both departments actively participate in the joint program. Each student’s specific program of study is set up collaboratively with the program advisers from the two departments. The joint doctoral program is designed as a five to a six-year program. Students take 16 required courses in sociology, management and organizations, and related fields. Depending on the student’s background, course work may be waived or substituted with permission.
Program of Study
The joint program develops students’ theoretical knowledge and methodological skills for careers as successful and productive researchers. Students actively engage in research projects throughout their entire graduate program. In addition, there is a required set of courses to help students build their theoretical knowledge base. Unless required by research or other special circumstances approved by the program advisers, students are expected to be working toward their degree and be on campus year round, for the entire five years.
The First Year
Students choose a faculty adviser from either department, and work on research under his or her supervision. Faculty advisers provide students with the opportunities to get involved in research and help them choose their elective courses. Students are expected to work on research projects with their advisers during their first year. They may initiate their own research projects and work with additional faculty, but this is not expected in the first year. First-year students take courses in the fall, winter and spring quarters. They are also required to participate in the Sociology Proseminar, SOCIOL – 480 and the MORS Graduate Research Seminar (GRS).
In August of the first year, students take preliminary exams that cover relevant content of the core curriculum in Management and Organizations. The preliminary exam is taken with the MORS students in your cohort. The format of the exams is open-book and open-notes; answers are written. The exam tests students’ knowledge of organization theory, as well as the ability to develop testable research ideas. There is no preliminary exam in the sociology department.
The Second Year
Under the supervision of a faculty adviser, students develop an independent empirical research project that becomes their MORS candidacy paper. The paper must be completed and formally approved by the student’s faculty adviser and two additional faculty members by the end of the winter quarter of year three. The committee must include members of both the MORS department and the department of sociology. The topic must cover an issue germane to management and sociology. Students are also encouraged to remain involved in other research projects.
In addition to these second-year research activities, students continue to participate in the General Research Seminar (GRS), complete course requirements and develop expertise in their own areas of interest. In September/October of the second year students make a 30-minute oral presentation as part of the MORS department’s GRS, in which they report on research they have conducted in their first year.
The second year offers students the opportunity to begin serving as teaching assistants for the Management and Organizations courses. This provides students with valuable exposure to the material in Management and Organizations master’s classes. It also allows students to observe teaching techniques and to develop courseware useful upon graduation. Students may also take Sociology 570 as preparation to TA for undergraduate sociology classes.
The Third Year
In the fall quarter of the third year students present an advanced version of their MORS candidacy paper in the GRS. They are also expected to continue to actively participate in the GRS. A completed draft of the MORS candidacy paper is due by January 15 of the third year. The faculty committee reads the draft and may request revisions. The final version of the candidacy paper must be signed off by all committee members by the end of the winter quarter of year three.
Students also complete the Sociology department’s special field paper requirement that involves working with one or two selected faculty members, defining a topic, assembling a bibliography, and then writing a 30-35 page review essay surveying the literature on that topic (these are typically modeled after Annual Review of Sociology articles). Many students enroll in SOC 499 as they work on this paper. Upon completion of required coursework, presentations and the special field and candidacy papers, students move into candidacy.
During the third year, students begin to develop a dissertation project. This planning involves intensive reading in relevant literatures, investigating options for collecting data and developing a research design, all under the guidance of a faculty adviser who will be the dissertation chair. A comprehension dissertation proposal must be defended by June 1 of the fourth year. The committee of five faculty: two from sociology, two from MORS, and one nonsociology and nonMORS faculty member. The oral defense is open to attendance by other students and faculty.
Many students find it useful to join one or more of the sociology graduate workshops, which support more advanced work on topics related to the sociology of culture, comparative/historical sociology, social inequality, ethnography and urban sociology.
Students frequently intern with a faculty member during their third year to prepare for potential teaching opportunities in the master¹s program at the Kellogg School.
The Fourth and Fifth Years
Students spend the fourth and fifth year focused on conducting their dissertation research. A student receives the PhD upon successful completion of all coursework and department requirements.
As the senior students, fourth- and fifth-year students play a leadership role and are expected to remain fully engaged in both departments, including attending departmental colloquia and activities, and presenting their work. Students often teach one to two master’s-level courses at the Kellogg School or undergraduate seminars in Sociology during this time. This opportunity provides invaluable independent teaching experience.
Course Requirements
To complete the doctoral program, the following courses must be taken (waivers and substitution with the approval of both program advisors):
1. Two seminars in sociological theory from the following:
SOCIOL – 406-1 Classical Theory in Sociological Analysis
SOCIOL – 406-2 Modern Theory in Sociological Analysis
SOCIOL – 406-3 Contemporary Theory in Sociological Analysis
2. Two organizational analysis seminars:
MORS 425-1 Behavior in Organization Systems
MORS 425-2 Organizations in their Environments
3. Six seminars in social organization from the following (at least three in Sociology and two in MORS):
SOCIOL – 408 Sociology of Law
SOCIOL – 416 New Perspectives on Gender in Society
SOCIOL – 420 Sociology of Culture
SOCIOL – 437 Economic Sociology
SOCIOL – 439 Comparative and Historical Sociology
SOCIOL – 440 Stratification, Race and Gender
SOCIOL – 441 Social Organization
SOCIOL – 476 Topics in Sociological Analysis (can be repeated for credit)
MORS – 424-1 The Individual and the Organization
MORS – 424-2 Social Processes in Organizations
MORS – 520/530 MORS Electives Seminar (can be repeated for credit)
4. Two method seminars:
SOCIOL – 403 Field Methods
MORS – 426 Macro-Organizational Research Methods.
5. Three statistics courses
Basic descriptive and inferential statistics, linear and nonlinear regression, event history analysis, time series modeling, network analysis, or other quantitative methods course depending on research needs and prior training. Can be taken at any Northwestern Department.
6. Seminar in College Teaching
SOCIOL – 570. This seminar, or its equivalent, is required to TA for undergraduate sociological classes.
7. Graduate Research Seminar (MORS) and Proseminar (Sociology)
Students are required to participate in these not-for-credit seminars.
For additional questions about the program, contact either of the program advisers; Klaus Weber (Management and Organizations) and Bruce Carruthers (Sociology).
The Kellogg School and the Weinberg College of Arts and Sciences have a strong commitment to the recruitment, admission, training and placement of women and minority scholars Application to the joining program must be submitted online through the Graduate School of Northwestern University. The Management and Organizations and Sociology PhD Program requires the GRE (not GMAT) and a writing sample with the application. If you have any questions about the application process, please contact Susan Jackman, the coordinator for the Doctoral Program.
*http://www.kellogg.northwestern.edu/programs/doctoralprogram/programs/managementorganizationsociology.aspx
