نویسنده: ليلا رشيدي
خالي از لطف نخواهد بود تا از طريق ترسيم يك تصوير كلي از حرفه‌اي‌هاي صنعت مشاوره مديريت، نحوه آمادگي براي ورود و فعاليت در آن روشن‌تر شود. مسئله‌اي كه مسلم است، تحصيلات دانشگاهي، همانند هر حرفه تخصصي ديگري، مجوز ورود به صنعت مشاوره مديريت است. رشته تحصيلي يك مشاور از مواردي است كه ميان پيشكسوتان اين حرفه بر سر آن بحث و اختلاف نظر وجود دارد. گروهي اعتقاد دارند كه براي ورود آكادميك به اين مسير شغلي، حتما بايد فارغ‌التحصيل رشته‌هاي مديريت و بويژه مديريت اجرايي بود تا از پايه با مفاهيم مديريت و مشاوره آشنا شد. اين گروه به آمار بالاي جذب فارغ‌التحصيلان رشته MBA و مديريت در شركتهاي معتبر مشاوره در آمريكا و اروپا اشاره مي كنند و آن را نشانه توجه روزافزون پيشگامان اين حرفه به مفاهيم مديريت مي‌دانند.
گروه دوم معتقدند كه تحصيلات در هررشته‌اي و بويژه رشته‌هاي مهندسي و مديريت مي‌تواند زمينه‌ساز فعاليت در اين حرفه باشد. همان طور كه در بخش مربوط به تاريخچه مشاوره مديريت ذكر شد، بسياري از پايه‌گذاران مشاوره مديريت، مهندسان هوشمندي بودند كه با لمس مسائل واقعي كسب و كار و بازار، زيربناي اين حرفه را به شكل امروزي بنا نهادند. از نظر اين گروه تركيب مفاهيم مديريت با مهندسي و توليد به معناي درنظر داشتن دو بعد انساني و فني در كنار يكديگر بوده و خروجي آن كاربردي‌تر خواهد بود.
با وجود اينكه دارا بودن مدرك كارشناسي، حداقل استاندارد آكادميك براي فعاليت در اين رشته است، ولي همزمان با رشد چشمگير بازار مشاوره مديريت در سطح بين‌المللي، رشته‌ها و دوره‌هاي تخصصي مختلفي به همين منظور طراحي شده است. اين دوره‌ها به دو شكل عمومي و تخصصي قابل تفكيك هستند. منظور از دوره‌هاي عمومي، دوره‌ها يا رشته‌هاي تحصيلي هستند كه در زمينه مديريت يا مديريت اجرايي در سطوح مختلف كارشناسي تا دكتراي تخصصي طراحي شده‌اند و حضور در آنها دانش عمومي مورد نياز براي حضور در صنعت مشاوره را فراهم مي‌آورد. برخي از مهمترين مدارك اين دوره‌ها به شرح زير هستند:
1- مدرك حرفه‌اي “مشاور مدير تائيد شده” (داراي صلاحيت) 2- مدرك حرفه‌اي “الزامات مشاوره مديريت” (اين مدرك در يك دوره 9-12 ماهه براي مديران عملياتي و صف طراحي شده و مفاهيم كاربردي مديريت را تشريح مي‌كند.)
3- مدرك كارشناسي ارشد در مشاوره كسب و كار (به منظور كسب صلاحيت‌هاي مورد نياز يك مشاور مدير)
4- مدرك كارشناسي ارشد و دكترا در رشته مديريت بازرگاني با گرايش‌هاي مختلف (به منظور كسب صلاحيت در حوزه‌هاي مديريت كسب و كار)
5- مدرك كارشناسي ارشد مديريت اداري (به منظور كسب صلاحيت در مباحث مربوط به مديريت عمومي)
6- مدارك حرفه‌اي در سطح كارشناسي ارشد مهندسي، دكتراي حرفه‌اي يا MBA كه در شركتهاي مشاوره مديريت حرفه‌اي مانند بوستون يا مك‌كينزي طراحي و ارائه مي‌شوند.
دوره‌هاي تخصصي در زمينه مشاوره نيز وجود دارند كه به صورت مشخص به يك حوزه پرداخته و چارچوب مربوط به آن را تشريح مي‌كنند. با توجه به اينكه مشاوره مديريت با مشاوره در زمينه‌هاي حسابرسي و مالي به اوج رسيده است، تعداد مدارك حرفه‌اي در اين حوزه‌ها بيشتر است. در ساير حوزه‌ها نيز دوره‌هاي تخصصي متفاوتي وجود دارد كه شناخته شده‌ترين آنها در زمينه مديريت پروژه و فناوري اطلاعات هستند. برخي از مدارك تخصصي موجود در اين زمينه‌ها در ادامه ذكر شده‌اند.
1- حسابداري: حسابدار مديريت رسمي ، انجمن حسابدار رسمي تائيد شده، حسابدار رسمي ، حسابدار عمومي تائيد شده، حسابدار تائيد شده مديريت، حسابدار هزينه رسمي
2- مديريت مالي: تحليل‌گر رسمي مالي، مديريت ريسك مالي در سطح بين‌المللي و در ايران آزمون‌هاي «اصول مقدماتي بازار سرمايه» و «تحليل‌گري بازار سرمايه» كه توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار مي‌شود.
3-مديريت پروژه: كارشناسي ارشد مديريت پروژه، مدرك مديريت پروژه حرفه‌اي
4- فناوري اطلاعات: در اين حوزه دو مدرك حرفه‌اي شاخص وجود دارد. مدرك COBIT كه براي مديران، مميزان و كاربران فناوري اطلاعات مجموعه‌اي از رويه‌ها، شاخص‌ها و ابزارهاي مورد تائيد را براي بكارگيري بهينه از فناوري اطلاعات در سازمان و توسعه حاكميت و كنترل فناوري اطلاعات را فراهم مي‌سازد و مدرك ITIL كه مجموعه‌اي از مفاهيم و تكنيك‌ها براي مديريت زيرساختهاي فناوري اطلاعات است.
مدرك برخي از دوره‌هاي فوق بدون شركت در دوره آموزشي، تنها از طريق شركت در آزمون طراحي شده توسط موسسه مربوط و موفقيت در آن قابل كسب است. البته تعدادي از موسسات معتبر اقدام به برگزاري دوره‌هاي آمادگي براي شركت در برخي از اين آزمونها نموده‌اند. به طور مثال دوره‌هاي آمادگي براي شركت در آزمون‌هاي COBIT و PMPدر سازمان مديريت صنعتي برگزار مي‌شود. در تعداد ديگري از مدارك با توجه به اينكه مربوط به تحصيلات آكادميك بوده يا در سطح آن هستند، حضور مستمر و فعال در كلاس‌ها الزامي است. براي مثال دوره‌هاي مربوط به كارشناسي ارشد و دكترا (درگرايش‌هاي مختلف مديريت) و MBA از اين موارد هستند.
قطعا كسب هر يك از مدارك فوق جهت توسعه قابليتهاي يك مشاور مدير مفيد و مناسب هستند، اما چيزي كه نبايد آن را فراموش كرد اين است كه مشاوره كاربردي تنها از طريق شركت در دوره به دست نمي‌آيد و تجربه عملي و حضور در سايت كارفرماهاي مختلف با نيازها و شرايط متفاوت، در كنار مدارك حرفه‌اي منجر به حرفه‌اي بودن در اين حوزه مي‌شود. 0
پانوشتها:
با وجود اينكه دارا بودن مدرك كارشناسي، حداقل استاندارد آكادميك براي فعاليت در اين رشته است، ولي همزمان با رشد چشمگير بازار مشاوره مديريت در سطح بين‌المللي، رشته‌ها و دوره‌هاي تخصصي مختلفي به همين منظور طراحي شده است. اين دوره‌ها به دو شكل عمومي و تخصصي قابل تفكيك هستند. منظور از دوره‌هاي عمومي، دوره‌ها يا رشته‌هاي تحصيلي هستند كه در زمينه مديريت يا مديريت اجرايي در سطوح مختلف كارشناسي تا دكتراي تخصصي طراحي شده‌اند و حضور در آنها دانش عمومي مورد نياز براي حضور در صنعت مشاوره را فراهم مي‌آورد. برخي از مهمترين مدارك اين دوره‌ها به شرح زير هستند:
1- مدرك حرفه‌اي “مشاور مدير تائيد شده” (داراي صلاحيت) 2- مدرك حرفه‌اي “الزامات مشاوره مديريت” (اين مدرك در يك دوره 9-12 ماهه براي مديران عملياتي و صف طراحي شده و مفاهيم كاربردي مديريت را تشريح مي‌كند.)
3- مدرك كارشناسي ارشد در مشاوره كسب و كار (به منظور كسب صلاحيت‌هاي مورد نياز يك مشاور مدير)
4- مدرك كارشناسي ارشد و دكترا در رشته مديريت بازرگاني با گرايش‌هاي مختلف (به منظور كسب صلاحيت در حوزه‌هاي مديريت كسب و كار)
5- مدرك كارشناسي ارشد مديريت اداري (به منظور كسب صلاحيت در مباحث مربوط به مديريت عمومي)
6- مدارك حرفه‌اي در سطح كارشناسي ارشد مهندسي، دكتراي حرفه‌اي يا MBA كه در شركتهاي مشاوره مديريت حرفه‌اي مانند بوستون يا مك‌كينزي طراحي و ارائه مي‌شوند.
دوره‌هاي تخصصي در زمينه مشاوره نيز وجود دارند كه به صورت مشخص به يك حوزه پرداخته و چارچوب مربوط به آن را تشريح مي‌كنند. با توجه به اينكه مشاوره مديريت با مشاوره در زمينه‌هاي حسابرسي و مالي به اوج رسيده است، تعداد مدارك حرفه‌اي در اين حوزه‌ها بيشتر است. در ساير حوزه‌ها نيز دوره‌هاي تخصصي متفاوتي وجود دارد كه شناخته شده‌ترين آنها در زمينه مديريت پروژه و فناوري اطلاعات هستند. برخي از مدارك تخصصي موجود در اين زمينه‌ها در ادامه ذكر شده‌اند.
1- حسابداري: حسابدار مديريت رسمي ، انجمن حسابدار رسمي تائيد شده، حسابدار رسمي ، حسابدار عمومي تائيد شده، حسابدار تائيد شده مديريت، حسابدار هزينه رسمي
2- مديريت مالي: تحليل‌گر رسمي مالي، مديريت ريسك مالي در سطح بين‌المللي و در ايران آزمون‌هاي «اصول مقدماتي بازار سرمايه» و «تحليل‌گري بازار سرمايه» كه توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار مي‌شود.
3-مديريت پروژه: كارشناسي ارشد مديريت پروژه، مدرك مديريت پروژه حرفه‌اي
4- فناوري اطلاعات: در اين حوزه دو مدرك حرفه‌اي شاخص وجود دارد. مدرك COBIT كه براي مديران، مميزان و كاربران فناوري اطلاعات مجموعه‌اي از رويه‌ها، شاخص‌ها و ابزارهاي مورد تائيد را براي بكارگيري بهينه از فناوري اطلاعات در سازمان و توسعه حاكميت و كنترل فناوري اطلاعات را فراهم مي‌سازد و مدرك ITIL كه مجموعه‌اي از مفاهيم و تكنيك‌ها براي مديريت زيرساختهاي فناوري اطلاعات است.
مدرك برخي از دوره‌هاي فوق بدون شركت در دوره آموزشي، تنها از طريق شركت در آزمون طراحي شده توسط موسسه مربوط و موفقيت در آن قابل كسب است. البته تعدادي از موسسات معتبر اقدام به برگزاري دوره‌هاي آمادگي براي شركت در برخي از اين آزمونها نموده‌اند. به طور مثال دوره‌هاي آمادگي براي شركت در آزمون‌هاي COBIT و PMPدر سازمان مديريت صنعتي برگزار مي‌شود. در تعداد ديگري از مدارك با توجه به اينكه مربوط به تحصيلات آكادميك بوده يا در سطح آن هستند، حضور مستمر و فعال در كلاس‌ها الزامي است. براي مثال دوره‌هاي مربوط به كارشناسي ارشد و دكترا (درگرايش‌هاي مختلف مديريت) و MBA از اين موارد هستند.
قطعا كسب هر يك از مدارك فوق جهت توسعه قابليتهاي يك مشاور مدير مفيد و مناسب هستند، اما چيزي كه نبايد آن را فراموش كرد اين است كه مشاوره كاربردي تنها از طريق شركت در دوره به دست نمي‌آيد و تجربه عملي و حضور در سايت كارفرماهاي مختلف با نيازها و شرايط متفاوت، در كنار مدارك حرفه‌اي منجر به حرفه‌اي بودن در اين حوزه مي‌شود. 0
پانوشتها:
1. Certified Management Consultant (CMC)
2.Certificate in Management Consulting Essentials (IMC) & Diploma in Management Consultancy (IMC) – UK
3. Master of Science in Business Consulting (BCM) Hochschule Furtwangen University Germany
4. Master of Science in Management -Europe- (MSc.in Management) ,Master of Business Administration (MBA) -USA Canada Doctor of Management ( Ph.D.), Doctor of Business Administration-USA/Canada- (DBA),Master of Science in Management Consultancy (MSc) – UK
5. Master of Public Administration (MPA) -USA/Canada, Doctor of Public Administration
6. Chartered Institute of Management Accountants (CIMA)
7. Association of Chartered Certified Accountants (ACCA)
8. Chartered Accountant (CA)
9. Certified Public Accountant (CPA)
10.Certified Management Accountant (CMA)
11.Chartered Cost Accountant (CCA)
12.Chartered Financial Analyst (CFA)
13. Financial Risk Manager (FRM)
14. Master of Project Management (MPM)- USA/Canada
15. Project Management Professional (PMP)
16. Control Objectives for Information and related Technology (COBIT)
17. Information Technology Infrastructure Library) ITIL(
2.Certificate in Management Consulting Essentials (IMC) & Diploma in Management Consultancy (IMC) – UK
3. Master of Science in Business Consulting (BCM) Hochschule Furtwangen University Germany
4. Master of Science in Management -Europe- (MSc.in Management) ,Master of Business Administration (MBA) -USA Canada Doctor of Management ( Ph.D.), Doctor of Business Administration-USA/Canada- (DBA),Master of Science in Management Consultancy (MSc) – UK
5. Master of Public Administration (MPA) -USA/Canada, Doctor of Public Administration
6. Chartered Institute of Management Accountants (CIMA)
7. Association of Chartered Certified Accountants (ACCA)
8. Chartered Accountant (CA)
9. Certified Public Accountant (CPA)
10.Certified Management Accountant (CMA)
11.Chartered Cost Accountant (CCA)
12.Chartered Financial Analyst (CFA)
13. Financial Risk Manager (FRM)
14. Master of Project Management (MPM)- USA/Canada
15. Project Management Professional (PMP)
16. Control Objectives for Information and related Technology (COBIT)
17. Information Technology Infrastructure Library) ITIL(
*تدبير
