برگرفته از سمینار علمی- آموزشی استاد دکتر اثنی عشری
گردآوری: مهدی یاراحمدی خراسانی
اولين چيزي كه هر انسان بايددر اين مقطع زماني فراگيرد، آنست كه چگونه فراموش كند!
ويژگي بارز اولين دهه از هزاره سوم , انقباض مكان و زمان در اثر رشد شتابناك فناوري است . سرعت حيرت انگيز رشد فناوري اطلاعات و ارتباطات تا اندازه اي است كه برخي از انديشمندان حوزه مديريت معتقدند اولين چيزي كه هر انسان بايد در اين مقطع زماني فرا گيرد , آن است كه چگونه فراموش كند !
انسان هاي امروز به محض آنكه آموخته هاي خود را كاربردي مي كنند , متوجه مي شوند كه آن آموخته ها كهنه و از رده خارج شده اند و مجبورند كه مجددا” ياد بگيرند و چون ظرفيت محدود مغزي و ذهني دارند , لاجرم بايد آموزه هاي گذشته را حذف و فراموش و آموزه هاي جديد را جايگزين آنها كنند . چنين است كه ارزش و روايي مدارك علمي , به كمتر از 2 سال كاهش يافته است . يعني اگر استادي بخواهد به استناد مدركي كه بيش از 2 سال از اخذ آن گذشته , تدريس كند , ناگزير است دوباره خود را به روز كند ! اين حال و حالت كشورهاي پيشرفته و به عبارتي توسعه يافته دنياي امروز است كه بسياري از كشورها از جمله كشور ما , دوست مي داريم اينگونه باشيم آيا صرف دوست داشتن كافي است ؟ آيا با زندگي در گذشته , ادامه فعاليت با سازمان هايي چند ده ساله كه ساختارهايي سنتي و انعطاف پذير دارند , مي توان با دنياي امروز همراه و همگام شد ؟
برخي معتقدند دنياي امروز , دنياي تغيير است و برخي بر اين نظرند كه خير ! دنياي تقدير است ! قصد بحث كلامي در ميان نيست ولي نمي توان از ضرورت تغيير و سپس تحول در تمامي اركان و شئون زندگي فردي و اجتماعي چشم پوشيد و همچنان به گذشته و آثار آن عشق ورزيد و به سوي آينده هم گام برداشت !
با هدف آشنايي مديران و كارشناسان سازمان با نهادينه كردن تحول اداري در دستگاههاي اجرائي سمينار علمي – آموزشي « مديريت تحول اداري نوين » با حضور جناب آقاي دكتر اثني عشري در اواخر مهر ماه در مشهد مقدس برگزار شد .
در اين سمينار دكتر اثني عشري ابتدا مباحث سمينار را برشمرد و به تعريف مديريت پرداخت و به رابطه كاهش هزينه و افزايش اثربخشي در مديريت اشاره كرد . در ادامه به دو فاكتور اثربخشي و كارآيي كه نتايح بهره وري را در سازمان مهيا مي سازند مطالبي را ايراد كرد .
نظريه توسعه سيمون كرزنتس اقتصاددان اوكرايني الاصل تبعه آمريكا در قالب مقاله اي در خصوص تقويم توسعه كشورهاي توسعه نيافته و بررسي اين كشورها از سال 1990 – 1790 از مباحث ديگري بود كه دكتر اثني عشري در چهار گروه به آنها پرداخت :
گروه اول : كشورهايي كه به آب هاي گرم دنيا راه ندارند , منابع زير زميني كمتر از متوسط دارند , شامل 34 كشور آفريقائي , اين كشورها افق توسعه يافتگي ندارند .
گروه دوم : كشورهايي كه به آب هاي گرم دنيا راه ندارند , منابع زير زميني بيشتر از متوسط دارند .مانند افعانستان , كاستاريكا , توسعه اين كشورها در سال هاي 2030 الي 2040 خواهد بود .
گروه سوم : كشورهايي كه به آب هاي گرم دنيا راه دارند , منابع زير زميني كمتر از متوسط دارند . مانند كشورهاي آسيانه جنوب شرقي تا سال 2005 توسعه مي يابند .
گروه چهارم : كشورهايي كه به آب هاي گرم راه دارند , منابع زير زميني بيشتر از متوسط دارند مانند فقط ايران , ايشان در ادامه به ويژگي هاي ايران و توسعه يافتگي اين منطقه جغرافيائي پرداخت .
الف : با منابع آبي درياي خزر غذاي دوازده و پنج دهم درصد مردم جهان را مي توان تأمين كرد .
ب : با منابع آبي آب هاي جنوب غذاي 10 درصد مردم جهان را مي توان تأمين كرد .
ج : عمق استراتژيك ايران را هيچ كشوري ندارد .
د : نرخ جمعيت در حال بالندگي در ايران قابل توجه است . توسعه در ايران ايجاد نخواهد شد مگر آنكه نگرش مديريتي در آن متحول شود . وي به تعريف تحول و فرايند آن اشاره كرد و گفت اين فرايند مي بايست علمي , تدريجي , مشاركتي و اندازه زماني در جهت انجام تغيير استمرار داشته باشد .
چرا كه تحول , زير بنا و از الزامات اساسي توسعه محسوب مي شود . وي با بازسازي تمامي نهادهاي يك جامعه بر اساس يك انديشه و يك شناخت محوري جديد ياد كرد اين نهادها را شامل :
1 – نهاد دموكراسي
2 – نهاد قضائي
3 – رسانه هاي جمعي
4 – دانشگاه و آموزش عالي
5 – احزاب سياسي
6 – مجامع و مؤسسات نظريه پردازي
7 – مؤسسات پژوهش هاي كاربردي و ديگر مجامع و نظام هاي آموزشي ديگر برشمرد.
دكتر اثني عشري در ادامه به رويكرد نوين ابتكار و خلاقيت پرداخت و افزود نقش انسان در اين رويكرد صرفا نقش پردازشگري اطلاعات نيست , بلكه خلق اطلاعات جديد است . و اين فرآيند نقطه شروع آن حل مسأله است .
لذا بيشترين معيار كه براي مفهوم سازي فرايند ابتكار , طراحي مي شود عامل ابتكار را در خارج از ساختار رسمي جستجو مي كند . ابتكار , فرآيند آفرينش اطلاعات و اين فرايند جز از طريق تعامل اجتماعي به گونه اي كامل ظهور نمي يابد .
وي به يكي از شيوه هاي مؤثر در افزايش كارآيي و توانائي گروه ها كه روش دائمي است پرداخت و گفت در اين روش به اعضاء گروه با برگزاري نشست هاي مشترك با ديگر متخصصان داخل سازمان يا افراد صاحب نظر خارج از سازمان كه به ابتكار مقام هاي ارشد دعوت مي شوند طرح مسئله مي كنند و به بحث و تبادل نظر در باره آن مي پردازند . و ايجاد يك حلقه تجارب مي نمايند كه با اين روش سريع تر به حل مسأله با بصيرت و بينش هاي جديد دست خواهند يافت .
در اين سمينار , مديريت خدمت در مؤسسات , از ديگر موضوعاتي بود كه مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت : دكتر اثني عشري تصريح كرد . مؤسساتي مي توانند اين خدمت را به طور پايدار ارائه دهند كه در مورد مشتري از نگرش جامعي برخوردار بوده و تعهد عميقي به آنها داشته باشند لذا تام پيترز از انديشمندان يزرگ مديريت اعتقاد داشته است : آنها به كردار شما نگاه مي كنند نه به گفتارتان .
وي گفت : از آنجا كه ارائه خدمت با كيفيت ( حفظ مشتري ) براي سازمانها حياتي است:
الف : مشتري بزرگترين سرمايه هر مؤسسه است .
ب : مشتري حقوق , دستمزد و مزاياي ما را مي پردازد .
ج : مشتري به جايي مي رود كه به بهترين وجه به خواسته هاي او توجه شود .
د : درهر كسب و كار , شما بايد نخستين انتخاب مشتري باشيد .
ايشان در ادامه وارونه كردن هرم سازماني را گام اساسي در اعمال مديريت خدمت دانست و افزود نگاه ما به هرم سازماني آنقدر تغيير يابد كه آن را وارونه كند و اين مستلزم بررسي مجدد ساختارهاي سنتي و روش تفكر و كار كردن است . در ادامه سمنيار , چالش هاي مديريت در قرن 21 از ديگر مباحثي بود كه دكتر اثني عشري به آن پرداخت و گفت نظريه پيتر دراكر مدرس مديريت بر اين پايه و اساس است كه معتقد است دشوارترين قرن براي مديريت قرن 21 است زيرا بايد بر كاركنان فرهيخته مديريت نمود . دانش عمومي و مجموعه علوم بشري افزايش يافته است . لذا بشر امروز مواجه با بسياري اطلاعات است و شاخص توسعه در قرن 21 دانايي است .
وي در خصوص هرم نيازهاي انساني مازلو گفت : توجه به هرم مازلو , براي تعالي سازمان ها به ويژه سازمان هاي كشورهاي در حال توسعه ضروري است و اين هرم معيار مشخصي است . زيرا كاركنان مي توانند در فرايند تحول آموزشي آن را ملاحظه و ايفاي نقش كنند تا به خوديابي و شكوفايي نايل شوند .
در پايان سمينار شركت كنندگان سؤالاتي داشتند كه توسط دكتر اثني عشري به آنها پاسخ داده شد .
