وضعيت صنعت پلاستيك در استان خراسان رضوی

تهيه و تنظيم : گروه كارشناسان صنايع كوچك

چکيده :
پلاستيک ها جزء صنايع پتروشيمي و محصولات پلاستيکي در زمره ي کالاهاي صنعتي شمرده مي شوند . پلاستيک ها به طور گسترده اي با زندگي امروزه آميخته شده اند و وارد فرايند توليد خيلي از محصولات شده اند . از ديدگاه صاحب نظران اين صنعت ، صنعت پلاستيک از نقطه نظر سودآوري ،رقابت پذيري ، ارزش افزوده و اشتغال از جايگاه مناسبي برخوردار است

“شركت شهركهاي صنعتي خراسان رضوي”
“معاونت صنايع كوچك”
نگاهي به وضعيت صنعت پلاستيك در استان خراسان رضوي
تهيه و تنظيم : گروه كارشناسان صنايع كوچك
((بهارسال 1390))
فهرست :
فصل 1 :معرفي پلاستيک
فصل 2 :معرفي مواد اوليه
فصل 3 :تقسيم بندي کلي مواد اوليه در ايران
فصل 4 :ليست تامين کنندگان مواد اوليه در ايران
فصل 5 :آمار صادرات و واردات مواد اوليه
فصل 6: بررسي مشکلات صنعت پلاستيک و ارائه ي راه حل
فصل 7 :

فصل 1:
معرفي پلاستيک ها

چکيده :
پلاستيک ها جزء صنايع پتروشيمي و محصولات پلاستيکي در زمره ي کالاهاي صنعتي شمرده مي شوند . پلاستيک ها به طور گسترده اي با زندگي امروزه آميخته شده اند و وارد فرايند توليد خيلي از محصولات شده اند . از ديدگاه صاحب نظران اين صنعت ، صنعت پلاستيک از نقطه نظر سودآوري ، رقابت پذيري ، ارزش افزوده و اشتغال از جايگاه مناسبي برخوردار است و در صورت سياست گذاري صحيح و تعيين راهبردهاي مناسب مي توان براي اين صنعت مزيت رقابتي متصور بود .ارتقاي فناوري توليد ، رقابت پذيري را در اين صنعت افزايش مي دهد و ارزش افزوده اي مضاعف ايجاد مي کند .به تحقيق و توسعه ( R&D ) و طراحي محصول بر پايه ي فرهنگ و واقعيت هاي ارگونوميک ايراني در صنعت کمتر توجه شده است . اين صنعت در صنايع گوناگون به اين شرح کاربرد دارد : صنعت هوا فضا ، صنعت ساختمان سازي ، صنايع الکترونيکي ، صنعت بسته بندي ، صنعت حمل و نقل ، صنعت قطعه سازي و خودرو ، لوازم خانگي و اداري و مبلمان ، وسايل و تجهيزات صنعتي ، صنايع مربوط به زمينه ي پزشکي ، کشاورزي و باغباني و صنايع تفنني .
در اين پژوهش ابتدا به معرفي پلاستيک ها و خواص کلي آنها پرداخته شده و مواد اوليه ي اصلي مورد نياز اين صنعت مورد بحث قرار گرفته و در ادامه به بررسي چگونگي تامين مواد اوليه از داخل وخارج پرداخته شده است و در نهايت مشکلات اين صنعت از زبان فعالان در اين زمينه مطرح گرديده و راه کارهايي براي برطرف کردن اين مشکلات نيز آمده است .
در ضميمه نيز تعداد واحدها و ظرفيت اسمي محصولات پلاستيکي در استان خراسان رضوي آمده است .

مقدمه :
پلاستيک چيست؟
انجمن آمريکايي آزمايشات، مواد پلاستيک را به اين صورت تعريف مي کند :
پلاستيک ماده اي است که به عنوان يک جزء اصلي داراي يک ماده ي آلي با وزن مولکولي بالا است در حالت ساخته شده جامد است و در بعضي مراحل توليد يا عمل آوري آن مي توان با جريان يافتن يا سيال يافتن به شکل مورد نظر تبديل مي شود، به عبارت ديگر پلاستيک ها مواد آلي با وزن مولکولي بالا هستند که مي توانند به اشکال مفيد و مختلف درآيند.بعضي از آنها به صورت طبيعي يافت مي شوند ولي به صورت مصنوعي تهيه مي شوند و به طور کلي پلاستيک در مقايسه با فلزات و آلياژها خيلي ضعيف تر،نرم تر،مقاوم تر ودربرابر يونهاي کلرواسيدکلريدريک مقاومت کمتر در اسيد سولفوريک غليظ،اسيد نيتريک،حلال هاو محدوديت حرارتي پايين تر مي باشد. پلاستيک¬ها، همان پليمرهاي مصنوعي هستند که تحت فشار و دما قابل ذوب بوده و شکل پذير مي¬باشند، اما نکته جالب در پلاستيک¬ها، طيف وسيعي از ويژگي¬ها وخصوصيات است که جايگاهي خاص براي اين پليمر ايجاد کرده است. به طوري که برخي از آنها غير قابل انعطاف، يعني قابل تراشکاري بوده و برخي ديگر نرم و انعطاف پذير هستند که در مصارف بسيار ظريف مي¬توان از آن استفاده کرد اين خصوصيت و ويژگي منحصر بفرد، باعث شده که پلاستيک¬ها، جايگزين مواد طبيعي مشابه از جمله فلزات ، شيشه ، چوب ، الياف و…. شود.
پلاستيک محصولي است که به منظورهاي مختلفي بکار مي رود.پلاستيک ممکن است سخت يا نرم باشد شفاف يا مات باشد.مي تواند شبيه چوب يا چرم يا ابريشم بنظر آيد.مي تواند در ساخت اسباب بازي يا دريچه هاي قلب بکار رود.در حال حاضر بيش از ۱۰۰۰۰ نوع پلاستيک مختلف وجود دارد.مواد خام اوليه براي تهيه پلاستيک عبارتند از نفت و گاز .اين سوخت هاي فسيلي بعضا با اکسيژن و کلر براي ساخت انواع پلاستيک ترکيب مي شوند
بعضي از انواع پلاستيک ها قابل بازيافت هستند و برخي قابل بازيافت نيستند.خيلي ها فکر مي کنند که پلاستيک ها پسماندهايي هستند که در نهايت غير قابل تبديل هستند يا از آنجا که سوختهاي فسيلي را مصرف مي کنند آنها را انرژي خوار مي نامند.در صورتي که چنين نيست وپلاستيکها از لحاظ انرژي و مصرف آن بسيار با صرفه عمل مي کنند .يعني انرژي خيلي کمتري براي ساخت يک بطري پلاستيکي نسبت به ساخت بطري شيشه اي مصرف مي شود.همچنين از آنجايي که پلاستيکها وزن سبکي دارند انرژي کمتري براي حمل آنها مصرف مي شود.گرچه پلاستيکها به طور کلي سبک هستند ولي دفع آنها در محلهاي دفن زميني گزينه ي خوبي نيست بلکه دو راه ديگر هم وجود دارد بازيافت و زباله سوزي .کاربري اين روش ها موجب بازپس گيري برخي ارزشهاي پلاستيک مي شود که ميتواند در ساخت دوباره اقلام پلاستيکي به کار آيد.
زباله سوزي موجب بازيابي انرژي شيميايي مي شود که مي تواند به منظور توليد بخار و الکتريسيته بکار رود .در صورتي که دفن زميني پلاستيکها هيچ کدام از اين مزايا را ندارد و بعلاوه دفن بهداشتي پلاستيک به معني دفن هميشگي است چرا که اين نوع پسماندتجزيه هم نمي شود.
صنعت پلاستيک ها با توجه به ارتباط شديد آن با صنعت نفت از اهميت زيادي برخوردار است.
در حقيقت به نوعي مي توان عنوان کرد که اگر نفت نباشد قادر به توليد پلاستيک ها نيستيم. تا اواسط دهه 1950 منبع اصلي ماده اوليه براي صنعت پلاستيک در اروپا زغال سنگ بود که در اين راستا قطران زغال سنگ, کک,گاز زغال سنگ و آمونياک قطران زغال سنگ منبعي براي مواد شيميايي آروماتيک مانند بنزن,تولوئن فنول,نفتالين, و محصولات وابسته بود که در نهايت به توليد پلاستيک هاي مهمي نظير رزين هاي پلي استيلن ونايلون ها منتهي مي شد.
توسعه صنعت پتروشيمي احتمالا بزرگترين عامل منحصربه فرد در رشد پلاستيک است به همين دليل صنعت پتروشيمي از طريق توليد پلاستيک ها به طور محسوس و از جنبه هاي مختلف در زندگي روزمره ي ما نمايان است.
از لحاظ تاريخي صنعت پلاستيک از شدت رشد بسيار سريعي برخوردار بوده است. اگر چه پلاستيک هاي مصنوعي از اواخر قرن نوزدهم به گسترده به بازار نفوذ پيدا کرده اند. ولي درحقيقت اين صنعت با پايان جنگ جهاني دوم و ورود مواد اوليه پتروشيميايي نسبتا ارزان به بازار رشد کرد و ما را به عصر کنوني مي توان به عصر پلاستيک ها نام داد؛ رهنمون ساخت و سرعت رشد اين صنعت بيشتر از صنايع ديگر مي باشد. که اين امر خود به خاطر مزاياي فناوري هاي جديد ودخالت دادن پارامتر هاي اقتصادي در جايگزين کردن پلاستيک ها بجاي موادي مانند فلز, شيشه, چوب, سراميک و… است. به عنوان مثال مي توان از جايگزين يک لوله ي پلاستيکي بخاطر قيمت وسهولت نصب و اتصال آن در قياس با نمونه ي فلزي آن نام برد. در حال حاضربا توجه به پيشرفت هاي جديد در صنايع خودرو سازي و يا لوازم خانگي قطعات پلاستيکي به خاطر کاهش وزن و افزايش بازدهي سوخت جايگزين بسيار مناسبي براي قطعات فلزي در اين دسته از توليدات شده اند از مثال هاي متعدد ديگري که در تصديق اين امر ميتوان اشاره کرد اين است که امروزه از انواع پلاستيک هاي پليمري در بازار در حدود 70 % آنها مختص به چهار گروه پلي استايرن (PS) ،پلي اتيلن (PE ) ، پلي پروپيلن (PP ) ، پلي وينيل کلرايد (PVC ) مي باشد.
براي توليد اين چهار زمينه ي کالايي رقابت زيادي بين شرکت هاي شيميايي :”داو- بي اف گودريچ- فيليپس- يونيون کار بايد- و پونت- مونسانتو – اکسون” از اهميت خاصي برخوردار است که با توجه به قيمت کالاهاي پلاستيکي عرضه شده به بازار رقابت شديدي بين توليد کنندگان وجود دارد. در مواردي نيز پلاستيک هاي خاصي فقط توسط يک يا دو توليد کننده توليد مي شود و جنبه ي رقابتي از بين مي رود.
از سال 1869که اولين پلاستيک با نام سلولز نيترات به دست آمد تا کنون، تحول عظيمي در اين صنعت صورت گرفته است. رشد توليد انواع پلاستيک و حضور آن در زندگي روزمره بصورتي است که تقريباً ادامه زندگي براي بشر کنوني بدون آن ممکن نمي¬باشد اين فرض هنگامي تحقق پيدا مي¬کند که بدانيم از خودکار ، کابينت ، تلويزيون ، ميز تحرير ، صندلي ، پايه چراغ و تلفن گرفته تا حتي قاب عينک از اين نوع پليمر ساخته مي¬شوند. موضوع هنگامي جالب¬تر خواهد شد که بدانيم تنها در ايالات متحده آمريکا در آغاز دهه 80 ميلادي، رقمي معادل 14 ميليون دلار رزين پلاستيکي براي تهيه محصولات مختلف توليد شده است

فرايند شکل‌گيري پلاستيک :
تاريخچه شکل گيري پلاستيک همراه با توسعه اسيد فنيک در قرن بيست ام شروع مي شود در آغاز توليدي از مواد پلاستيکي نبود ام مشتق شده بود از مواد طبيعي ، از اين رو پيشرفت روي محدود کردن محصول از فرايند هاي مرسوم مي باشد.
چندين سال بعد از توليد صنعتي صمغ فنول اسيد، صمغ کلرايد توليد شد و سپس مايعي چرب که در توليد لاستيک مصنوعي استفاده مي شود توليد شد. تقريباً همه مواد اصلي از صمغ مصنوعي توسعه داده شده اند. تاريخچه شيوه شکل دهي که اولين دستگاه قالب گيري تزريقي در آلمان و در سال 1921 ميلادي بود که اين ماشين ها گسترشي از ماشينهاي دايکاست ( ريختن تحت فشار) بوده و پايه ي همه شيوه هاي ماشين کاري فشاري، ماشين غلتطک زني و اکستروژن ( با فشار بيرون راندن) مي باشد که امروزه هم موجود مي باشد.
توسعه و رواج شکل دهي پلاستيک به دليل خصوصيات مواد و قيمت و شايستگي اجرا مي باشد که از يکنواختي مواد مصنوعي ناشي مي شود و همچنين توده قابليت توليد فوق العاده براي تقليل قيمت تمام شده محصول باعث رواج بيشتر اين محصول شده است.
يک صنعت تا وقتي که تدارکات و ملزومات براي خواسته ها نباشد توسعه نخواهد يافت. صنعت پلاستيک سازي نمونه مدل سازي است که در خور خواسته مي باشد. يکي از مشکلات در صنعت پلاستيک سازي از بين رفتن انرژي و ديگر مشکل ناشي از مصرف بيش از اندازه انرژي مي باشد.

ويژگي مهم مواد پلاستيکي :
يک ويژگي مهم مواد پلاستيکي در صنعت فرايند پذير بودن آن مي باشد. اگر ماده اي قابل ذوب يا قابل حل باشد، در صنعت قابل استفاده است و گرنه نمي توان از آن استفاده صنعتي کرد چون نمي توان آن را براي تهيه مواد بکار ببريم.

نقش پلاستيک‌ها در صنعت :
حدود 23.5% پلاستيک‌ها در صنايع بسته‌بندي بکار مي‌روند.
حدود 20% پلاستيک‌ها در صنايع ساختمان‌سازي استفاده مي‌شود.
استفاده از عايق اسفنجي به منظور کاهش اتلاف گرمايي ساختما‌ن‌ها و حفظ منابع ارزشمند انرژي مورد توجه است.
حدود 8% پلاستيک‌ها صرف وسايل منزل مانند وسايل برقي، مبل و اسباب باري مي‌شود.
توضيح اينکه در اتومبيل‌سازي روند صنعت به سمت توليد شاسي و کليه زيرمجموعه‌هاي مربوط به کف اتومبيل طي يک عمل تزريقي-واکنشي پيش مي‌رود.
هم‌اکنون بادبان‌هاي پارچه‌اي و اتاقک‌هاي چوبي جاي خود را به بادبان‌هاي نايلوني و بدنه‌ي پلي‌استري داده‌اند.
پوست مصنوعي، قلب مصنوعي و داروي پلاستيکي جزء موارد استفاده پلاستيک‌ها در پزشکي هستند.
دماغه‌ي هواپيما، اتصالات زير بال، اتصالات بال به بدنه از اجزاهاي پلاستيکي هواپيما محسوب مي‌شوند.
توليد :
براي تهيه ي پلاستيک ها در جهان با توجه به تنوع و تعداد آنها و کمبود اطلاعات کاري مشکل با تقريب همراه خواهد بود.ولي اين بررسي را مي توان درباره ي مهمترين آنها با دقت بيشتري انجام داد.در سال 1982 ظرفيتي بالغ بر 8/55 ميليون تن جهت توليد پلاستيک ها ي پر مصرف (پلي اتيلن سبک و سنگين-پلي پروپيلن-پلي وينيل کلريد و پلي استيرن)در جهان وجود داشته و پيش بيني مي شود که اين ظرفيت درسال 1990به 3/68 ميليون تن افزايش يابد.
قسمت عمده پلاستيک ها در ايالات متحده آمريکا،اروپاي غربي و ژاپن توليد مي شود.
آينده پلاستيک ها:
در اصل دليل رشد چشمگير در تاثير متقابل سه عامل بر يکديگر قرار دارد:
1- افزايش شناخت خصوصيات و تواناييهاي مواد پلاستيکي
2- قابليت رو به بهبود پلاستيک ها به واسطه ظهور مواد جديد، کيفيت هاي بهتر تجهيزات فعلي و تجهيزات فرايند بهتر
3- کاهش مداوم هزينه مواد اوليه پلاستيک ها نسبت به هزينه مواد رايج مانند چرم، کاغذ و فلزات و سراميک
خواص :
در حال حاضر پلاستيک هاي مختلفي با خواص کاملاً متفاوت توسط سازندگان گوناگون در دنيا ساخته و به بازار عرضه مي شود .اين خواص از نظر اهميتي که در کاربرد پلاستيک ها دارند در زير شرح داده شده اند:
1-سبک بودن
بطور متوسط وزن يک قطعه ي پلاستيکي تقريباً2/1 وزن قطعه مشابه آلومينيوم و 6/1 وزن قطعه مشابه آهني مي باشد.اين خاصيت مصرف پلاستيک ها را نسبت به فلزات از نظر سهولت و ارزاني حمل ونقل متمايز مي سازد و به خصوص مصرف آنها در صنايع حمل و نقل زميني،دريايي،هوايي نسبت به فلزات رجحان مي دهد.
2-عايق حرارت بودن
پلاستيک ها عموماًحرارت را خوب منتقل نمي کنند وازاين نظر به عنوان عايق حرارت در صنايع و در ساخت اشيائي که در مجاورت حرارت هستند ولي نبايد گرم شوند(مانند فرمان وسايل نقليه،دسته ظروف،ميز و صندلي و….) مصرف عمده داشته و از اين نظر نسبت به مواد رجحان دارد.
3-عايق الکتريسيته بودن
پلاستيک ها عموماًخوب الکتريسيته را منتقل نمي کنند وازاين نظربه عنوان عايق الکتريسيته در صنايع الکتريکي و الکترونيکي مانند روکش انواع سيمها،کابل ها،وسايل و ابزار الکتريکي،ساخت انواع مختلف کليد ها،سرپيچ ها،پريزها و امثال آنها مصرف عديده دارند.
4- شفاف بودن
بعضي از پلاستيک ها شفاف بوده و به جاي شيشه کاربرد دارند.
5-رنگ پذيري
پلاستيک ها را مي توان در رنگهاي مختلف توليد نمود بطوريکه قطعه ساخته شده مانند فلزات و چوبها نياز به رنگ آميزي نداشته باشد.
6-مقاومت در برابر شرايط جوي
اغلب پلاستيک ها در شرايط مختلف جوي فوق العاده مقاوم و پايدار بوده و عاري از مسائلي هستند که از اين نظر براي چوب و فلزات به وجود مي آيد.
7-مقاومت در برابر حلالها و مواد شيميايي
اغلب پلاستيک ها در برابرحلالها ومواد شيميايي مقاوم بوده ومانند فلزات خورده نمي شوند و از اين نظر کاربرد آنها در صنايع غذايي و صنايع بهداشتي بسيار فراوان است.
8-بهداشتي بودن
ميکربها-باکتري ها-انگل ها-قارچ ها و جلبکها نمي توانند روي پلاستيک ها رشد کنند.اين خاصيت سبب شده که مصرف پلاستيک ها در امور پزشکي و جراحي،دندان پزشکي،صنايع داروسازي،صنايع غذايي و کشاورزي و در امور بهداشتي روز افزون شود.
9-سهولت ساخت
قطعات ومحصولات پلاستيکي رامي توان به سهولت به فرم دلخواه ساخت از يک قالب مي توان به سرعت ميليون ها قطعه ي پلاستيکي را توليد نمود که هرگز چنين امکاني براي ساخت همين قطعات از فلزات ويااز شيشه وجود ندارد.
10-ارزاني
تهيه قطعات و محصولات پلاستيکي با توجه به وفور مواد اوليه و سهولت ساخت آنها به مراتب ارزانتر از ساخت همان قطعه از مواد طبيعي است.
11-سازگاري
بسياري از خواص گفته شده مي توانند يکجا در يک نوع پلاستيک وجود داشته باشند مثلاًمي توان پلاستيکي ساخت که بسيار سبک ولي بسيار محکم و سخت نيز مي باشد لذا قطعات پلاستيکي مي توانند حائز اهميت وشرايط مختلف و متنوعي بوده ويا به عبارت ديگر با اين شرايط سازگار باشند در صورتي که اين سازگاري در مواد طبيعي ديده نمي شود.
ويژگيهاي مطلوب پلاستيك مانند سبكي، شفافيت و نورگذراني، پايداري در برابر واكنشهاي شيميايي، هوازدگي و سايش، شكل‌پذيري، چسب‌پذيري، ضربه‌پذيري، جذب آب كم، ثبات رنگ، ثبات اندازه و جز اينها سبب گسترش روز افزون مصرف پلاستيك در ساختمان شده است. بسياري از پلاستيكها از مصالح سنتي سبك‌ترند و تعدادي از آنها را مي‌توان به صورت متخلخل درآورد كه وزن ويژه بسيار كمي داشته باشند.
برخي از قطعات سازه‌اي يا نيمه‌سازه‌اي را با پلاستيك مي‌سازند، پلاستيك به عنوان مواد كمكي در ساختمان مصرف مي‌شود و گاهي از موارد بخشي از مواد مركب ساختماني (كمپوزيتها) را پلاستيك تشكيل مي‌دهد. براي مصارف سازه‌اي، پلاستيكها را تقويت مي‌كنند. در (90%) موارد اين تقويت با تار شيشه، و در بقيه موارد با الياف ديگري نظير پنبه، كنف، پنبه كوهي و الياف مصنوعي و فيبرهاي فلزي صورت مي‌گيرد. حدود (85%) از پلاستيكهاي تقويت شده از رزينهاي پلي‌استر و بقيه از رزينهاي آكريليك، ملامين، فنولي، سيليكون، نايلون، پلي‌استايرين و پي وي سي مي‌باشند.
از پلاستيك براي ساختن مصالح آب‌بندي، بخاربندي، درزپوشها، درزبندي، توليد لوله‌هاي آبرساني و فاضلاب و عبور سيم برق و روكش سيم و كابل برق نيز استفاده مي‌شود. ورقه‌هاي آب‌بندي و بخاربندي از پلي‌اتيلن و پي وي سي هستند. درزپوشها را در ضخامتهاي استاندارد 5/0، 1 و 5/1 ميليمتر از پي وي سي مي‌سازند. درزبندها نيز (واتر استاپ) از پي وي سي ساخته مي‌شوند.
پلاستيكها در ساختن لوازم بهداشتي، قطعات پمپها، شيرآلات و سردوش، يراق‌آلات در و پنجره، اتصالات لوله‌كشي، آستركاري لوله‌هاي آبرساني و منابع ذخيره آب، ساختن چسبها و رنگها، ابزار كار، دسته ابزار، وسايل نقشه‌كشي و نقشه‌برداري، روغن قالب، مواد افزودني بتن، قطعات اتصال بتن پيش‌ساخته ساندويچي و در ساختن كليد، پريز، سرپيچ لامپ و قطعات لوستر نيز مصرف مي‌شوند. سنگدانه‌هاي سبك پلاستيكي در ساختن بتن سبك مصرف مي‌شوند. در و پنجره و قفسه آشپزخانه را نيز اغلب از پي وي سي مي‌سازند. از ورقه‌هاي پلي‌اتيلن براي پوشاندن مصالح ساختماني و حفظ كارهاي نو از سرما، يخ زدن، برف، باران، گرما، وزش باد، تبخير آب بتن و نظاير آن استفاده مي‌شود.
خواص ويژه براي انتخاب قطعات پلاستيکي و سفارش به سازندگان :
1-ويسکوزيته مذاب:
که اين خاصيت نحوه فرايند پليمر را مشخص مي کند. TFF ويسکوزيته مذاب بسيار بالايي دارد و نايلون ويسکوزيته مذاب پاييني دارد.
2-دماي قالب گيري:
که عبارت است از حداقل دماي فرايند براي ويسکوزيته مذاب (تارسيدن به سطح مطلوب قالب گيري) در اين زمينه پلاستيک هاي مهندسي دماي بالايي نياز دارند و در عين حال پليمر PE دماي کمي نياز دارد تا به سطح مطلوب قالب گيري برسد.
3-سختي و انعطاف پذيري :
PVC نرم نشده (هموپليمر) و پلي استرهاي گرما سخت بسيار سخت و چقرمه هستند. و پلاستيک هاي EVA و LDPE نرم شده بسيار انعطاف پذيرند.
4-استحکام :
پلاستيک هاي مهندسي استحکام بالايي نياز دارند در حالي که پليمرهاي اولفيني ( PE و PP ) استحکام زيادي لازم ندارند.
5-سختي:
گرما نرم هاي غالبا داراي سطح بسيار سختي هستند.
6-مقاومت خراشيدگي:
گرما سخت هاي پلي استر و UF مقاومت خراشيدگي خوبي دارند و پلي استايرن ها عليرغم سختي بالا مقاومت خراشيدگي ضعيفي دارند.
7-براق بودن :
استات سلولزها-پلي سولفون ها براق و سطحي شفاف دارند.
8-شفافيت :
شفافيت پلاستيک با درصد انعکاس نور مشخص مي شود تعداد کمي از پلاستيک ها شفافيت خوبي دارند مثل MMA-PS و پلي کربنات ها.
9-مقاوم در برابر زرد شدن:
پلي استايرن ها وقتي درمقابل نور قرار ميگيرند زرد مي شوند ولي پلي متيل متاکريلات ها در مقابل نور زرد شدن مقاوم هستند.
10-استحکام ضربه اي:
پلي استايرن ها استحکام ضعيفي دارند و در عين حال پلاستيکي مثل ABS استحکام ضربه اي خوبي دارد با وجود اينکه سختي زيادي دارد.
از جمله خواص ويژه اي که مي توان براي پلاستيک ها متصور شد مي توان به موارد زير اشاره کرد :
11- مفتول پذيري
12- مقاومت شيميايي (در برابر اسيدها-بازها و…)
13- مقاومت در برابر روغن و چربي
14- مقاومت در برابر آلودگي
15- مقاومت خزشي
16- مقاومت شعله اي
17- مقاومت حرارتي
18- مقاومت جوي (آب وهوايي)
19- مقاومت در برابر اشعه ها و ماوراء بنفش
20- مقاومت شکست تنشي
21- ثابت دي الکتريک
22- استحکام دي الکتريک
23- مقاومت ويژه الکتريکي
24- جذاب آب
25- نفوذپذيري
26- انقباض قالبي
27- قابليت جوشکاري(پيوند دادن)
28- قيمت

افزودنيهاي پلاستيکها:
تقسيم فيزيکي اين افزودني ها به چهار گروه انجام مي شود:
جامدات، لاستيکها، مايعات و گازها که از مورد آخر در ساخت بسپارهاي سلولي استفاده مي شود. از نظر عملکرد با گروه هاي بيشتري روبرو هستيم که موارد ذيل مهمترين اند:
1-پرکنها
2-نرمسازها و نرم کننده ها .
3- روان کننده ها و روان ساز ها
4- افزودني هاي ضد پيري
5- دير سوز کنندها
6- رنگها
7- عوامل پف دهنده
8- عوامل شبکه اي کننده
9- افزودني هاي تخريب پذير در مقابل امواج فرابنفش
در حالت کلي افزودني ها بايد از مشخصات زير برخوردار باشند مگر آنکه به دليل عملکرد شان چنين نياز هاي منتفي باشد:
1- بايد از عملکرد موثر بر خوردار باشند
2- بايد تحت شرايط فرايند پايدار باشند
3- بايد تحت شرايط کارکرد پايدار باشند
4- نبايد مهاجرت يا رويايي داشته باشد.
5- بايد غير سمي باشند و طعم و بو به ماده ندهند.
6- بايد ارزان باشد.
7- نبايد به شکل معکوس خواص بسپار را تحت تاثير قرار دهند.

موادي که براي بهبود خواص پلاستيک‌ها به آنها اضافه مي‌شوند عبارتند از:
پليمرها
روان‌کننده‌ها (باعث افزايش انعطاف‌پذيري پلاستيک‌ها مي‌شوند)
رنگ‌کننده‌ها (براي بهبود خواص ظاهري)
کندکننده‌هاي شعله (کاهش آهنگ اشتغال)
پرکننده‌ها (تغيير وزن جهت کاهش هزينه)
تقويت‌کننده‌ها (افزايش خواص مکانيکي مانند استحکام فشاري يا کششي مثل بتن)
حباب‌سازها (افزايش سختي از طريق ايجاد ساختار اسفنجي)
پايدارکننده‌ها (براي بالا بردن عمر آنها)
کاتاليزرها (براي افزايش سرعت گيرش يا جامد شدن )

منابع :
تاريخچه توليد پلاستيک http://daneshnameh.roshd.ir
پلاستيک http://fa.wikipedia.org
پلاستيک ها http://www.iranplastic.com
پلاستيک چيست؟ http://shimi4life.blogfa.com
تاريخچه فرايند شکل‌گيري پلاستيک http://shafafshimi.com
پلاستيک http://daneshnameh.roshd.ir

فصل 2 :
معرفي مواد اوليه
مواد اوليه :
1-پلي اتيلن ( PE) :
پلي اتيلن يک گرمانرم موم مانند است که در حدود 80 تا 130 درجه سانتي گراد نرم مي شود و چگالي آن کمتر از آب است.اين ماده چقرمه است ولي از استحکام کششي ميانه اي برخوردار است.در شکل توده مات يا نيمه شفاف ولي به صورت لايه نازک شفاف است. اين پليمر از ساده ترين ساختارپايه برخوردار است و بالاترين ميزان توليد مواد پلاستيکي را به خود اختصاص مي دهد کاربردهاي متعددي در زمينه بسته بندي مواد غذائي ، ظروف شيميائي مايع و جامد ، شوينده ها ، شامپوها ، داروها ، رنگ ، مواد آرايشي و روغن موتور و جعبه هاي نوشابه و ميوه ، بشکه ها و مخازن ، انواع فيلم ( فيلم هاي کشاورزي ، شرينگ ، استرچ )، انوع کيسه هاي بسته بندي ( مواد غذايي و لبني ، زباله ، فريزر ) ، لوله هاي آب و فاضلاب و لوله هاي تحت فشارگاز ، وسايل پلاستيکي خانگي ، اسباب بازيها ، روکش سيم و کابل ، انواع درپوش ها و کلاهک ها و … دارد.جاذبه ي اصلي پلي اتيلن علاوه بر قيمت کم آن (مخصوصاً به دليل دانسيته کم هر پوندش حجم زيادي دارد) ، خواص عالي عايق الکتريکي در طيف وسيعي از فرکانس، مقاومت شيميايي خيلي خوب از انواع آن است.

اين پلاستيک، امروزه در دنيا بيشترين توليد سالانه را دارد. مصرف 3/69 ميليون تن در سال و اختصاص 33 درصد از مصرف پليمرهاي اساسي، مويد اين نکته است که پرمصرف ترين پليمر جهان پلي اتيلن مي¬باشد . يکي از دلايل مصرف زياد اين نوع پليمر، قيمت کم و ديگر خواص فيزيکي منحصر بفرد آن مي¬باشد. پلي¬اتيلن انعطاف¬پذيري بي¬نظيري داشته و نيازي به افزايش نرم¬کننده ندارد. اين امر موجب کاربرد آن در ساخت بطريهاي فشرده، فيلم¬ها و ورقها مي¬گردد. ثانياً مقاومت خوبي در مقابل بازها، اسيدها و نمک¬ها (به استثناي مواد اکسيدکننده قوي) نشان مي¬دهد . علت نگهداري پاک¬کننده¬ها در ظروف پلي اتيلن در مصارف خانگي همين امر است. ثالثاً پلي اتيلن مقاومت خوبي در مقابل آب دارد که اين امر بيانگر خواص الکتريکي خوب آن و استفاده از آن در کابلهاي الکتريکي است. پلي اتيلن بر اساس فشردگي زنجيره مولکولي و دانسيته در سه نوع پلي اتيلن سنگين (HDPE) پلي اتيلن سبک (LDPE) و پلي اتيلن سبک خطي (LLDPE) توليد مي¬شود. از آنجا که دانسيته (تراکم) يکي از پارامترهاي اصلي و مهم براي شناسائي مشخصات هر ماده ي پليمري است ، دانسيته چند نوع پليمر در جدول زير آورده شده است :
Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

پلي اتيلن سنگين (HDPE) :
داراي ساختمان خطي باتعداد کمي شاخه هاي جانبي بوده ودانسيته آن 0.940~0.965gr/cc  مي باشد و تحت فرآيندهاي فشار پايين و متوسط توليد مي گردد زنجيره ي مولکولي در اين نوع پليمر فشرده است و همين عامل باعث افزايش دانسيته ي آن مي شود . انعطاف پذيري و مقاومت ضربه اي اين محصول نسبت به ساير پلي اتيلن ها کمتر است ولي مقاومت آن در برابر مواد شيميايي و تنشهاي شکننده ي محيطي خوب است . لذا از اين نوع پليمر در توليد انواع محصولات تجاري مانند ظروف نگهدارنده ي سوخت ، صندلي هاي مورد استفاده در فضاي باز ، اسباب بازيها ، جامه دانها ، لوله ها و مجراها استفاده مي شود .
پلي اتيلن سنگين پر مصرف ترين نوع پلي اتيلن در جهان مي باشد . از کل 1/70 ميليون تن پلي اتيلن مصرفي در جهان در سال 2007 ، ميزان 9/44 درصد به پلي اتيلن سنگين اختصاص داشته است .پلي اتيلن سنگين براي کاربردهاي مختلفي از جمله قالب گيري بادي ، قالب گيري تزريقي ، توليد فيلم ، ورق لوله و فيبر استفاده مي شود.. نوعي ديگر از پلي¬اتيلن با دانسيته بالا با نام (UHMWPE) وجود دارد که البته در حجم کمتري متداول است. اين نوع پليمر، ستخت¬تر و سفت¬تر از ساير انواع پلي¬اتيلن است..

پلي اتيلن سبک (LDPE) :
پلي اتيلن به لحاظ فشردگي کم و پايين مولکولي از دانسيته پايين برخوردار است که همين امر، باعث افزايش انعطاف-پذيري آن مي¬شود اين خاصيت باعث شده که بيش از پنجاه درصد از توليد اين محصول در ساخت فيلم و ورق جهت مصرف در روکش¬هاي طلقي شفاف، آسترهاي بسته¬بندي، کاورها و چمدانها مصرف گردد. همچنين جهت ساخت ظروفي مانند بطريهاي تحت فشار از اين نوع پليمر استفاده مي¬شود . مصرف ديگر پلي اتيلن سبک، عايق¬کاري سيم و کابل و روکش کاغذ مي¬باشد.
پلي اتيلن سبک خطي (LLDPE) :
ساختمان اين ماده خطي و طيف دانسيته اي آن 0.911~0.915gr/cc مي باشد و در فشار متوسط و پايين توليد مي گردد . اين پليمر در مقابل پارگي و سوراخ شدن مقاومت مي کند و استحکام و کشش بهتري را نشان مي دهد . بزرگترين بازار تقاضا در ميان گريدهاي مختلف پلي اتيلن سبک خطي مربوط به گريدهاي فيلم مي باشد که کاربرد اصلي آن در بسته بندي مواد غذايي ، فيلمهاي کششي ، کيسه هاي حمل مواد سنگين و کيسه هاي زباله است .
مصرف پلي اتين سبک خطي طي سالهاي اخير روند رو به رشدي داشته بطوري که از کل1/70 ميليون تن پلي اتيلن مصرفي در جهان در سال 2007 ، ميزان 1/28 درصد به پلي اتيلن سبک خطي اختصاص داشته است . مهمترين کاربرد پلي اتيلن سبک خطي گريد فيلم مي باشد پيش بيني مي شود اين ماده در سالهاي آتي در موارد بسيار جانشين پلي اتيلن سبک گردد.دانسيته اين نوع پلي¬اتيلن از پلي¬اتيلن سبک نيز کمتر مي¬باشد. اين نوع پليمر، در مقابل پارگي و سوراخ شدن مقاومت، استحکام وکشش بهتري را نشان مي¬دهد. آمريکاي شمالي، آسيا، پاسيفيک به جز ژاپن و اروپاي غربي به ترتيب بزرگترين توليد کنندگان پلي¬اتيلن در جهان محسوب مي¬شوند.

2-پلي پروپيلن (PP) :
پلاستيک پلي پروپيلن (Polypropylene) که به اختصار PP ناميده مي شود، به عنوان يکي از قابل توجه ترين مواد محسوب مي شود که علاوه بر کاربرد وسيع در طراحي محصول، در زمينه توليد بسته بندي نيز مورد استفاده واقع گرديده است.
پلي پروپيلن از خانواده پلاستيک هاي ترموپلاست يا گرمانرم است بدين مفهوم که با دريافت گرما، نرم تر مي شود؛ بنابراين در زمان تزريق درون قالب، لازم است که بدنه قالب توسط المنت هاي حرارتي گرم گردد تا مذاب، جريان يابد و سپس با عبور سيال خنک کننده در بدنه قالب، بدنه تزريق شده، سخت گردد و در نهايت از قالب جدا گردد. اين پلاستيک، به صورت معمول، توانايي تحمل حرارت تا 110 درجه سانتيگراد را دارا مي باشد.
از جمله شاخصه هايي که به شناسايي اين پليمر در بين ساير نمونه ها کمک مي نمايد، عدم خراش پذيري سطح آن با ناخن و نيز مقاومت آن در برابر خرد شدن است، هر چند در اثر وارد شدن نيروي بيش از حد تحمل خمش، سفيدک مي زند.
از ويژگي هاي کلي پلاستيک پلي پروپيلن، مي توان موارد ذيل را برشمرد:
● مقاومت بالا در برابر اسيدها، بازها و چربي ها؛
● قيمت مناسب؛
● سهولت قالب سازي براي توليد به شيوه تزريق و سياليت قابل قبول در قالب؛
● قابليت مخلوط شدن با پرکننده هايي همچون خاک اره و ايجاد کامپوزيت؛
● غير سمي بودن نسبي و مناسب بودن براي ساخت اسباب بازي و لوازم مربوط به کودکان؛
● در دسترس بودن و غير استراتژيک بودن محصول؛
● توليد ماده اوليه توسط کارخانجات داخلي؛
● رنگ پذيري عالي توسط مستربچ هاي مختلف؛
● قابليت جوش حرارتي؛
● قابليت بازيافت؛
● قابليت تلفيق با هسته و بوش هاي فلزي در زمان تزريق.
پلي پروپيلن معمولا به يکي از صورت هاي زير در طراحي صنعتي مورد استفاده قرار مي گيرد:
الف- ساختاري و غير شفاف (به صورت مات يا براق)؛
ب- ساختاري و نيمه شفاف (معمولا به رنگ خاکستري و غيربراق)؛
ج- فيلم BOPP؛
د- فيلم OPP يا CPP.
پلي پروپيلن، علاوه بر حالت گرانول و ورق، به صورت فيلم نيز قابل استفاده است. فيلم، به طور کلي، عبارت است از لايه اي بسيار نازک از سيال و يا جامد، مثلا فيلم روغن بين ساچمه هاي بلبرينگ، و يا فيلم استات سلولز جهت ثبت و بازپخش تصاوير سينمايي؛ و منظور از فيلم پلي پرو پيلن، لايه نازکي از آن است که حالت جامد داشته باشد. فيلم پلي پروپيلن به دو صورت کلي BOPP و OPP يا CPP توليد مي شود.
نوع اول که با عنوان BOPP يا biaxially oriented polypropylene ناميده مي شود، به مفهوم آن است که در زمان توليد، علاوه بر اکسترود شدن لايه به صورت آبشاري، از طرفين نيز کشيده شده است که نسبت به نوع دوم يعني OPP يا CPP از ثبات ابعادي و حرارتي بيشتري در زمان چاپ و بسته بندي برخوردار است. کاربرد عمده فيلم هاي پلي پروپيلن در توليد بسته بندي هاي انعطاف پذير (Flexible Packaging) مانند بسته بندي چيپس، اسنک، بيسکويت، بستني، ماکاروني و مانند آن مي باشد که به صورت هاي مختلف لمينيت شده، تک لايه، متالايز شده و غيره قابل استفاده اند.
بهترين و کاربردي ترين راه شناسايي اين پلاستيک در ميان ساير نمونه ها، به خاطر سپردن ويژگي هاي بصري، صوتي و بساوايي نمونه اي از محصول ساخته شده با اين ماده است که بدين منظور، ليستي از محصولات ساخته شده با پلي پروپيلن در زير بيان مي گردند:
قطعات مدولار ساخت و ساز اسباب بازي با نام تجاري Lego، درپوش هاي رزوه دار ظروف پلاستيکي دهانه گشاد دارويي و بهداشتي که بدنه آنها از پلي اتيلن (HDPE) است، بدنه ماژيک، درپوش خودکار، درپوش بسته بندي هاي تتراپک، درپوش بطري هايي مانند بطري آب معدني که جنس بدنه اين بطري ها از PET (پلي اتيلن تري فتالات) است، بدنه باتري خودرو، لايه هاي اکسترود شده با نام تجاري کارتن پلاست، و جعبه هاي استوانه اي شکل بسته بندي سي دي.
اين نوع پليمر با مصرف سالانه 35 ميليون تن و اختصاص 21 درصد از مصرف جهاني پليمرهاي اساسي ، رتبه دوم پرمصرف¬ترين پليمر را به خود اختصاص داده است. قابليت افزايش پرکننده ، تقويت کننده و ديگر اصلاح کننده¬ها، پلي-پروپيلن را مبدل به يک پليمر پرمصرف و پرطرفدار کرده است. بطوريکه با بهبود خاصيت¬هاي قابل توجه در مواردي جايگزين پليمرهاي مهندسي نيز شده است. در سال 1998 ظرفيت توليد جهاني اين نوع پليمر 7/29 ميليون تن بود که با رشد 3/6 درصد در سال 2003 به حدود 3/40 ميليون تن رسيد. موارد استفاده اين پليمر، صنعت اتومبيل، تزئينات داخلي ، پروانه¬ها، کف¬پوش اتومبيل ، جعبه باطري مي¬باشد. همچنين در ساخت کابينت ، راديو و تلويزيون، اجزاي ماشين ظرفشويي ، همزن¬هاي شستشوگر و لوله کشي به کار مي¬رود. از پلي¬پروپيلن در ساخت فيلم جهت استفاده در صنايع بسته بندي مواد غذايي و نيز ساخت تک رشته¬ها والياف جهت استفاده در ساخت پشتي، فرش و گوني استفاده مي¬شود، زيلوها، پوششهاي چمن مصنوعي ، طناب ضدپوسيدگي و تورهاي ماهيگيري و قلم¬موها از ديگر موارد استفاده پلي¬پروپلين مي¬باشد. پيش¬بيني مي¬شود که مصرف جهاني پلي¬پروپيلن درسال 2013 بالغ بر حدود 8/60 ميليون تن باشد.
3-پلي¬وينيل کلرايد (PVC) :
“پلي وينيل کلريد” که بيشتر با عنوان “pvc” يا “وينيل” شناخته شده است به طور اتفاقي در قرن نوزدهم توسط “هنري ويکتور ريگنالت” و “ايگن بايومان” کشف شد.اين پليمر گرمانرمي سخت.واکنش ناپذير.داراي تنوع بسيار زياد و ارزان قيمت است که در جامعه مدرن کاملا فراگير شده و يکي از ارزشمندترين محصولات صنايع شيميايي و پليمري است. پلي وينيل کلريد” محصولي بر پايه منابع طبيعي زمين يعني نمک.گاز يا نفت است و از الکتروليز اب نمک. کلر( به اضافه سود سوز اور و هيدروزن) حاصل مي شود.”اتيلن” از برشي از نفت خام که نفتا ناميده مي شود( زماني که نفت تصفيه مي شود) يا از گاز طبيعي تهيه مي شود به طوري که 43 درصد اين پليمر از نفت خام تجديد ناپذير و 57 درصد ان از نمک به دست مي ايد.
اين پليمر از لحاظ توليد، سرعت رشد خوبي را از خود نشان مي¬دهد. از دلايل مهم اين امر، تنوع زياد اين پليمر است .پی وی سی می تواند به عنوان یک پلاستیک قوی وسفت یکبار و یا انواع نرم کننده ها امیزه کاری شده ،پلاستیک انعطاف پذیر تولید کند در توليد کيسه¬هاي خون که به وفور مورد استفاده قرار گرفته و جنبه حياتي دارد، از همين پليمر استفاده مي¬شود. چرا که اين پليمر در عين انعطاف¬پذير بودن، مقاومت بالايي از خود نشان مي¬دهد.
از مزاياي اين پليمر مقاومت خوب آن در مقابل چربيها ، روغنها و اسيدها و بازها مي¬باشد. همچنين خواص نارسايي الکتريکي خوبي دارد و در برابر شعله مقاوم است. به علاوه PVC در مقابل آب، مقاومت خوبي دارد. بالاخره از مهمترين مزيتهاي اين پليمر نسبت به ساير پلاستيک¬ها، کيفيت بي¬نظير آن است که سبب مي¬شود به راحتي با انواع نرم¬کننده¬ها آميخته گشته ، محصولات پلاستيکي از سخت¬ترين شکل تا انعطاف پذيرترين شکل را توليد کند. چنين تنوعي را هيچ پلاستيک ديگري نشان نمي¬دهد.
PVC در دو دسته عمده توليد مي¬شود: نوع سخت و نوع انعطاف¬پذير، اگر PVC با نرم¬کننده آميخته نشود و يا با مقدار کمي از آن آميخته گردد، يک پلاستيک قوي و سخت بدست مي¬آيد. حوزه مصرفي نوع سخت اين پليمر، لوله و اتصالات ساختماني و نيز استفاده در پوشش¬هاي خارجي و پاتل¬هاي ساختماني مي¬باشد. PVC سخت در موارد از قبيل مجاري فاضلاب، ناودانها، لاستيکهاي درزگير در و پنجره قطعات اتومبيل، کارت¬هاي اعتباري و قالب¬گيري بادي بطري¬ها به مصرف می رسد
مصارف PVC انعطاف¬پذير، متنوع است. از توليد انواع کاغذ ديواري و رومبلي تا توليد ورق و فيلم از جمله موارد استفاده اين پليمر مي¬باشد. ساير کاربردهاي آن در خط کشي استخرهاي شنا، اسباب بازيهاي متورم شونده، شيلنگ¬هاي باغچه¬اي، پرده-هاي حمام، روميزيها و … خلاصه مي¬گردد.
4-پلي اتيلن ترفتالات (PET) :
بدون ترديد همه ما براي يکبارهم که شده نوشابه¬ها و نوشيدني¬هاي گاز کربنيک دار را در ظرف پلاستيکي مخصوص ديده-ايم، اين پلاستيک¬ها که تحول عظيمي را در نگهداري مواد غدايي (مايعات) ايجاد کرده¬اند. گونه¬اي از پليمرها تحت عنوان پلي¬اتيلن ترفتالات يا (PET) مي¬باشند. اين پليمر از گستره مواد پلي¬استر است که با مصرف 32 ميليون تن در حال حاضر معادل 18 درصد از کل مصرف جهاني پليمرهاي اساسي را به خود اختصاص داده است. اين پليمر سالهاست در توليد الياف براي مصارف نساجي مورد استفاده قرار مي¬گيرد. با اين همه در سالهاي اخير، مصرف آن به عنوان يک پلاستيک رو به رشد بوده است. استحکام بالاي اين پليمر باعث شده که فشار بيش از psi 100 را تحمل کرده و نيز در مقابل عبور دي¬اکسيد کربن از خود مقاومت خوبي نشان دهد به همين دليل است PET براي نگهداري انواع نوشيدني¬هاي گازکربنيک¬دار مورد استفاده قرار مي¬گيرند. PET در صنايع بسته¬بندي نير کاربرد خوبي دارد.مخصوصاً در بسته¬بندي مواد غدايي که مي¬تواند جوشانده شود. از ديگر موارد استفاده اين پليمر، ساخت فيلم PET مي¬باشد که در فيلم¬هاي عکاسي و نوارهاي ضبط مغناطيسي از آن استفاده فراوان مي¬شود. پلي¬اتيلن ترفتالات در دو گريد الياف و بطري توليد مي¬شود.
گريد بطري :
همانطور که قبلاً ذکر شد از اين نوع پليمر به سبب ويژگيهاي خاص خود در نگهداري انواع نوشيدني¬ها از جمله نوشيدني-هاي گازکربنيک¬دار استفاده مي¬شود. مصرف کنوني جهان از اين گريد ، 3/9 ميليون تن درسال است که رقمي معادل 5 درصد از مصرف جهاني انواع پليمرهاي مي¬باشد. پيش¬بيني مي¬شود مصرف گريد بطري درسال 2013 به حدود 19 ميليون تن برسد.
گريد الياف :
اين نوع پليمر در توليد انواع پارچه و پوشاک بکار مي¬رود وهمان پلي¬استر است که بهترين تشابه را با پنبه طبيعي دارد. درحال حاضر ميزان مصرف جهاني گريد الياف، 23 ميليون تن در سال است که رقمي حدود 13 درصد از مصرف پليمرهاي اساسي و حدود 55 درصد از مصرف الياف مصنوعي را به خود اختصاص مي¬دهد. پيش¬بيني مي¬شود ميزان مصرف اين پليمر با توجه به روندکنوني مصرف، به 35 ميليون تن در سال 2013 بالغ گردد .
5-پلي استايرن (PS) :
اولين بار در سال 1940 پلي¬استايرن توسط شرکت آلماني صنايع فارين Industries)  (I.G.Farben توليد و به عنوان عايق در صنايع الکتريکي مصرف مي¬شد. در زمان جنگ جهاني دوم که راه ورود لاستيک طبيعي به آمريکا بسته شد، اين پليمر براي توليد لاستيک مصنوعي در آمريکا بکار گرفته شد . پس از جنگ که مجدداً ورود لاستيک طبيعي به آمريکا آغاز شد. مصرف پلي¬استايرن به مراتب کمتر از توليد آن بود . از اين رو بازاريابي وسيعي براي مصرف پلي¬استايرن براي مصارف روزمره آغاز گشت، در نتيجه، امروزه پلي¬استايرن يکي از معروفترين پلاستيک¬هايي است که در اغلب صنايع مورد نياز بوده و مصرف مي¬شود. از جمله مواردي که باعث توسعه کاربرد اين پليمر شدند، شفافيت، شکل¬پذيري و قيمت اندک آن است که خود باعث ايجاد جايگاهي مخصوص در بين انواع پليمر شد. ظرفيت توليد جهاني پلي¬استايرن در دهه گذشته با رشد متوسط سالانه 75/5 درصد از 7/8 ميليون تن درسال 1990 به 18 ميليون تن در سال 2003 رسيده که دراين مدت به ميزان بيش از 2 برابر افزايش يافته است . اين پلاستيک بر خلاف ساير پلاستيکها، ويژگي بلوري نداشته و شفاف است . پلي استايرن در برابر جذب آب، مقاومت خوبي داشته و عايق حرارتي و الکتريکي بسيار خوبي است. اين پليمر با مصرف جهاني 7/14 ميليون تن حدود 9 درصد از مصرف پليمرهاي اساسي را در بر مي¬گيرد. پلي¬استايرن در 3 گريد HIPS (مقاوم در برابر ضربه) ، GPPS معمولي و EPS(انبساطي) توليد مي¬شود.
گريد معمولي (GPPS) :
اين پليمر به دليل خواصي مانند شفافيت در برابر جذب رطوبت، نداشتن بو و مزه، عايق الکتريسيته و نيز خاصيت قالب-پذيريي خوب با استقبال فراواني رو به رو شد. به همين جهت اين پليمر در ساخت وسايلي که از اين ويژگيها بالاترين بهره را ببرد استفاده مي¬شود. کاربردهايي همچون لوازم بهداشتي، ورزشي ، صنايع اتومبيل¬سازي ، لوازم خانگي، صنايع الکتريکي، کامپيوتر، پنکه، ريش¬تراش و … از جمله موارد استفاده از اين پليمر مي¬باشد.
گريد مقاوم (HIPS) :
پايين بودن ضربه پذيري گريد معمولي باعث شد که پلي¬استايرن اصلاح شده يا مقاوم، به شدت رشد کرده و در رده پليمرهاي پرمصرف قرارگيرد. از خصوصيات برجسته گريد مقاوم ، خواص مکانيک به خصوص ضربه¬پذيري خوب همراه با قيمت ارزان است که اين خصوصيات باعث استفاده از پلي¬استايرن با گريد مقاوم در ساخت انواع وسائل و تجهيزات گرديد. اصلاح پلي¬استايرن، موجب افزايش چقرمگي، استحکام ضربه¬اي و افزايش کشش طول مي¬گردد. اين عمل شفافيت پلي-استايرن را نيز خراب مي¬کند. پلاستيک¬هاي ps اصلاح شده با لاستيک معمولاً درساخت تلويزيون و لوازم خانگي، قسمت داخل يخچال (سينيها، طبقات ، پوششهاي داخلي و غيره ) و ظروف نگهدارنده استفاده مي¬شود. مصرف کنوني و جهاني اين گريد همراه با گريد معمولي حدود 2/11 ميليون تن است که پيش¬بيني مي¬شود در سال 2013 اين ميزان حدود 8/15 ميليون تن بالغ شود.
گريد انبساطي (EPS) :
پلي¬استايرن که در بلوکهاي پلاستوفرم به عنوان عايق  برودتي در سردخانه¬ها و يخچال¬هاي صنعتي، خانه¬هاي پيش¬ساخته، انواع فوم¬هاي بسته¬بندي لوازم برقي و الکترونيکي و انواع يخدان و … بکار مي¬رود از نوع انبساطي مي¬باشد. مصرف کنوني گريد انبساطي در جهان ، حدود 4/3 ميليون تن است . پيش¬بيني مي¬شود که مصرف گريد انبساطي پلي¬استايرن درسال 2013 بالغ بر 1/5 ميليون تن گردد.
6-اکريلو نيتريل – بوتادين- استايرن(ABS) :
علت اصلي کاربرد اين نوع پليمر خواص تقريباً بي نظير ترکيبي آن است. يعني هم سخت است و هم چقرمه. اکريلونيتريل در اين نوع پليمر باعث افزايش استحکام ومقاومت شيميايي مي¬شود،. بوتادين خاصيت چقرمگي و استحکام ضربه¬اي را افزايش مي¬دهد و استايرن براي افزايش سختي و جلا مورد استفاده قرار مي¬گيرد. مقاومت اين پلاستيک در برابر مواد شيميايي، حلالها و رطوبت خوب است. از طرف ديگر ، توانايي آن براي آميخته شدن به منظور سفتي و انعطاف¬پذيري در طيف بالا مي¬باشد.
از اين نوع پليمر در ساخت لوله و اتصالات ، اثايه و قطعات اتومبيل ، ساخت لوازم خانگي از قبيل جاروبرقي ، آستر در يخچال و جعبه راديو و تلويزيون ، داشبورد اتومبيل ، فرمان اتومبيل ، تلفن ، سقف اتاقکهاي کاروان ، سينيها، مبلمان ، قايقها و .. استفاده مي¬شود. ABS اين ويژگي را نيز دارد که با PVC ترکيب شده و الياژي با مقاومت ضربه¬اي بيشتر را بوجود آورد

فصل 3 :
تقسيم بندي کلي مواد اوليه در ايران :
به طور کلي خواص متنوع پلاستيکها سبب شده که آنها در تمام صنايع بدون استثناء کاربرد فراواني داشته باشند و اين کاربردها روز به روز بسشتر و متداول تر شده ودر شرايط بهتري مواد طبيعي را جايگزين مي شوند اين خواص متاًثر از ساختار پلاستيکها نيز مي باشند که مي توان آنها را به دو رده مهم ترموستها و ترمو پلاستها تقسيم کرد.
ترمو پلاست ها(گرما نرم ها):
ترموپلاستيكها (يا پلاستيكهاي گرمايي) پلاستيكهايي هستند كه هرگاه گرم شوند، نرم مي‌گردند و هنگام سرد شدن دوباره سخت مي‌شوند و به دفعات مي‌توان آنها را سرد و گرم كرد. اين ويژگي به خاطر خطي بودن زنجيرهاي ملكولي آنها است. تكرار سيكلهاي گرما و سرما ممكن است سبب تغيير رنگ يا از دست رفتن مواد نرم كننده در پلاستيك شود، كه خود منجر به بروز تغييراتي در شكل ظاهري و ديگر ويژگيهاي آن خواهد شد.
. از جنبه تجارتي گرما نرم ها به دو دسته تقسيم مي شوند . سفت و انعطاف پذير که گرما نرم هاي انعطاف پذير مقادير کشيدگي طولي نسبتاً زيادي در نقطه پارگي دارند ( تا حدود 500 در صد ) مثل پلي اتيلن و پلي وينيل کلرايد . با اين وجود بعضي از گرما نرم ها مي تواند تا حد بعضي از الاسترمر ها کشيدگي طولي نشان دهند . ولي کاملاً با آنها تفاوت دارند که مهمترين وجه آن گرما نرم کشيده مي شود و رها مي شود به حالت اوليه خود بر نمي گردد.
انواع پلاستيك هاي ترموپلاست يا گرمانرم :
* آكريليك ها (نام تجاري: پلكسي گلاس، دايكون)
* استات سلولز (سلولوئيد غيرقابل اشتعال)
* نايلون (نام تجاري: مارانيل، ريلسان)
* پلي تن، پلي اتيلن (نام تجاري: آلكاتن، كارلون، تلكوتن)
* پلي پروپيلن (نام تجاري: كارلون- پي، پروپاتن)
* پلي استيرن (نام تجاري: كارين، استيرون)
* پلي تترافلوئور اتيلن P.T.F.E (نام تجاري: فلوئن، تفلون)
* پلي وينيل كلرايد PVC (نام تجاري: برئون، كورويك، تلكوين، فابلون) :
– PVC سخت
– PVC نرم
– PVC فوم
فلورو كربنها:
تفلون و كل اف و فلورو كربن ها فلزات نجيب پلاستيك ها هستند به اين معني كه تقريبا در تمام محيط هاي خورنده تا دماي ۵۵۰ درجه فارنهايت مقاوم هستند. اين ها از كربن و فلور ساخته شده اند اولين تترا فلوراتيلن توسط دوپنت توليد شد و تفلون نام گرفت. تفلون علاوه بر مقاومت خوردگي ، داراي ضريب اصطكاک كمي است كه مي تواند مانند يک روغن كار سطح فلزاتي كه بر روي هم سايش دارند از خورده شدن در اثر اصطكاک (خوردگي فيزيكي) محافظت كند.
▪ پلي ونيل كلرايد (PVC):
اين ماده اساسا سخت است ولي با اضافه كردن مواد نرم كننده و وينيل استات ميتوان آنرا نرم نمود. كاربرد اين ماده در لوله ها و اتصالات ، دودكش ها ، هواكش ها، مخازن و روكش ها مي باشد.
▪ پلي پروپيلن (PP):
پلي پروپيلن ، پرو فاكس و اسكان براي اولين بار در ايتاليا به وجود آمدند و داراي مقاومت حرارتي و خوردگي بهتري نسبت به پلي اتيل بوده و همچنين از آن سخت تر هستند. براي ساخت والو ها ، بطري هايي كه توسط حرارت استريل مي شوند و لوله و اتصالات به كار مي رود.
ترموست ها(گرما سخت ها):
پلاستيكهاي ترموست (يا سخت شو) پلاستيكهايي هستند كه در ساختمان ملكولي به شكل زنجير هستند و قبل از شكل دادن يا قالب‌گيري شباهت زيادي با ترموپلاستيكها دارند، ولي پس از عمل آمدن و سخت شدن، ملكولها در جهت عرضي نيز با يكديگر ارتباط پيدا كرده و به شكل درهم پيچيده‌اي درمي‌آيند، به قسمي كه زنجير ملكولها آزادي عمل براي حركت ندارند. بنابراين حرارت دادن مجدد، آنها را به صورت خميري درنمي‌آورد. ترموست ها با افزايش درجه حرارت سخت مي شوند و با سرد شدن سختي خود را حفظ مي کنند و با حرارت دادن تحت فشار شکل مي گيرند و تغيير شکل مجدد آنها ممکن نيست ( قراضه آن قابل استفاده نيست ) . يک گرما سخت مي تواند از طريق فرايند ايجاد پيوند هاي بين مولکولي کاملاً سفت و سخت شود . همچنين يک گرما سخت مي تواند داراي ماده اوليه سه عاملي مانند فنل يا دو عاملي مانند فرمالدئيد باشد که باري تشکيل شبکه ماکرو مولکولي واکنش بدهند .
انواع پلاستيك هاي ترموست يا گرماسخت :
* رزين هاي اپوكسي (نام تجاري: باكليت، آرالدئيت)
* رزين هاي ملامين و فرم آلدئيد (نام تجاري: ملامكس، …)
* اوره فرم آلدئيد (نام تجاري: بيتل، نسترويت)
* رزين هاي فُنليك (نام تجاري: باكليت، اپك، استرنيت)
* رزين پلي استر (رزين ريخته گري پلاستيك هاي تقويت شده با الياف شيشه با نام تجاري: فايبرگلاس G.R.P) اين ماده داراي دو نوع غير مسلح و بدون تقويت و نوع مسلح و تقويت شده است.
* فوم پلي اورتان
* فوم پلي استر اورتان
* فوم پلي اتر پلي اورتان
▪ سيليكونها :
سيليكونها داراي مقاومت حرارتي بسيار خوبي هستند. خواص مكانيكي با تغيير درجه حرارت تغيير كمي مي كند. يكي از مواد تشكيل دهنده اين ماده سيليسيم است كه ديگر پلاستيك ها چنين نيستند. سيليكونها بعنوان تركيبات قالب گيري ، رزينهاي ورقه اي و بعنوان عايق در موتورهاي برقي استفاده مي شود اما مقاومت آنها در مقابل مواد شيميايي كم است.
▪ پلي استرها :
پلاستيك هاي پلي استر ، داكرون ، ديپلون و ويبرين داراي مقاومت خوردگي شيميايي ضعيفي هستند. مورد استفاده اصلي پلي استر ها در كامپوزيت ها بصورت الياف مي باشد. مثلا كامپوزيت پلي استر تقويت شده و شيشه داراي چنان مقاومتي مي شود كه در بدنه اتومبيل و قايق مورد استفاده مي گردد.
▪ فنوليكها :
مواد فنوليكي (باكليت) ، دارز ، رزينوكس از قديمي ترين و معروفترين پلاستيك ها هستند. اين مواد عمدتا بر اساس فنول فرم آلدئيدها هستند. كاربردهاي آن عبارتند از : بدنه راديو ، تلفن ، پريز ، پمپ ، سر دلكو و غلطک ها.
منبع: پايگاه مقالات علمي ملاصدرا

در جداول زير به مقايسه ترموپلاست ها و ترموست ها از نظر خواص فيزيکي و مکانيکي ميپردازيم :
ترموپلاست ها :
Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

ترموست ها :
Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

انواع محصولات پليمري توليد داخل کشور و کاربرد آنها در صنايع پايين دستي
Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

فصل 4 :
ليست تامين کنندگان مواد اوليه در ايران
پلاستيک ها در  30 سال اخير توليد و کاربردشان به شدت افزايش يافته است . توسعه ي صنعت پتروشيمي احتمالا بزرگترين عامل منحصر به فرد در رشد پلاستيک است ، به همين دليل صنعت پتروشيمي از طريق توليد پلاستيک ها به طور محسوس و از جنبه هاي مختلف در زندگي روزمره ي ما نمايان است .در سال 1978 حدود سه ميليون تن ظرفيت توليد مواد پتروشيمي در كشور ايجاد شد تا ايران به عنوان يكي از پيشگامان صنعت پتروشيمي در اين منطقه يعني حوزهء خليج فارس قرار گيرد، اما با شروع جنگ ايران و عراق كارهاي ساختماني اين پروژه در حالي كه بيش از 80 درصد عمليات احداث آن انجام شده بود و قرار بود در سال 1980 به بهره برداري كامل برسد نيمه تمام رها شد/
پس از ايران ساير كشورهاي منطقه به ويژه عربستان صعودي دراوايل دههء 1980 تحولي دراقتصاد صنعتي خود ايجاد كرده و به سمت تبديل نفت و گاز به فرآورده هاي پتروشيمي حركت كردند و با تاسيس واحدهاي پتروشيمي در يك رقابت گسترده با يكديگر قرار گرفتند/
افزايش تقاضا براي مواد پتروشيمي مانند كودهاي شيميايي، الياف مصنوعي، مواد پلاستيكي، كاهش منابع طبيعي، افزايش تقاضا براي كالاهاي مختلف و متنوع، توسعهء توليدات صنعتي )اتومبيل سازي، الكترونيكي و( … افزايش تقاضا براي نفت و گاز طبيعي، گسترش فن آوري و علوم در صنعت پتروشيمي و … به موازات يكديگر موقعيت اين صنعت را ارتقا داده و به طور كلي تقاضا بــراي مـحـصـولات متعـدد و متنـوع فرآورده هاي پتروشيمي را فزوني بخشيد.
همان طور كه اشاره شد شكل گيري توليد صنعت پتروشيمي در ايران به سال 1342 برمي گردد، زيرا بهره برداري از مجتمع پتروشيمي شيراز به عنوان اولين مجتمع پتروشيمي كشور در سال مذكور شروع به فعاليت كرد و پس از ساير واحدها وارد عرصهء توليد شدند كه تعداد اين واحدها به 26 واحد افزايش يافته، برخي از آن ها به بخش خصوصي واگذار شده است/
برابر داده هاي موجود، در سال 1368 توليد سالانهء محصولات پتروشيمي كشور معادل 4/2 ميليون تن بوده، اما در سال 1373 شش مجتمع پتروشيمي توليد خود را به مرز هفت ميليون تن افزايش داده و فرآورده ها و محصولات پتروشيمي را به بازارهاي داخلي و خارجي عرضه كردند/
بهره برداري پتروشيمي اروميه مقدار توليد را در سال 1374 به سطح 5/8 ميليون تن فزوني بخشيد. در سال 1375 با بهر ه برداري مجتمع هاي خراسان و تبريز حجم توليدات محصولات پتروشيمي كشور در مجتمع هاي 9 گانه (اراك، اروميه، اصفهان، بندر امام، تبريز، خارك، خراسان، رازي و شيراز) از مرز 10 ميليون تن فراتر رفت/
روند روبه افزايش در توليدات صنعت پتروشيمي نشان مي دهد كه حجم توليد از 4/2 ميليون تن در سال 1368 به 5/12 ميليون تن در سال 1380 رسيده كه نشان مي دهد. طي دورهء مورد بررسي به طور متوسط رشدي معادل 5/13 درصد را در پي داشته است. پيش بيني ها بر آن است كه تا پايان برنامهء چهارم توسعهء كشور ميزان توليد قابل فروش صنعت پتروشيمي به رقمي بالغ بر 57 ميليون تن فزوني يابد/
به اين ترتيب، روند فزايندهء توليدات پتروشيمي كشور بر روي تعدد و تنوع محصولات پتروشيمي تاثيرگذار بوده، به طوري كه كميت فرآورده هاي صادراتي اين صنعت از دو محصول در سال 1368 به 32 محصول در سال 1368 و سپس به 55 نوع محصول در سال 1380 فزوني يافته است/
حجم سرمايه گذاري هاي انجام شده در صنعت پتروشيمي كشور سبب خواهد شد تا در سال 1390 يك سوم بازار پتروشيمي خاورميانه در اختيار ايران قرار گيرد. برآوردها بر آن است كه ميزان توليد محصولات پتروشيمي ايران طي دههء آينده از مرز 76 ميليون تن خواهد گذشت/
بـا وجـود سابقه طولاني در صنعت پتروشيمي (بالغ بر 40 سال) رشد و توسعهء اين صنعت به دههء 1990 برمي گردد و طي ايـن دوران پـروژه هـاي عظيم صنعت پتروشيمي توسعهء قابل ملاحظه اي داشته اسـت. با اين وجود بخش پتروشيمي هـمچنان در سطح جهان سهم اندكي ملاحظه اي داشته است.
با اين وجود بخش پتروشيمي همچنان در سطح جهان سهم اندكي را در اختيار دارد. سهم ايران از توليدات 570 ميليارد دلاري پتروشيمي در سطح جهان در شرايط كنوني كم تر از يك درصد است. برمبناي گزارش هاي موجود ارزش مجموع توليدات پتروشيمي در سال 2004 به دو ميليارد دلار فزوني يافت كه حدود 5/0 درصد كل توليدات پتروشيمي جهان را در برمي گرفت/
پيش بيني ها بر آن است كه تا سال 2015 توليدات پتروشيمي ايران به 76 ميليون تن به ارزش 26 ميليارد دلار خواهدرسيد. با توجه به اين كه ايران دومين توليدكنندهء بزرگ اوپك بود و بيش از 10 درصد ذخاير قطعي نفت جهان را در اختيار دارد، امكان دسترسي فراوان به منابع توليد پتروشيمي آسان و راحت است/
توانايي ايران در خصوص توليد محصولات پتروشيمي فعلاً كشور ما را در رتبه پتروشيمي حدود 70 ميليارد دلار سرمايه گذاري منظور شده، بايد چاره انديشي براي حجم عظيم محصولات توليدي اين صنعت در دستور كار قرار گيرد تا بازدهي سرمايه گذاري هاي انجام شده از نظر اقتصادي توجيه پذير باشد/
بازارهاي هدف و چگونگي بازار رساني توليد 20 ميليارد دلار محصولات پتروشيمي كشور در سال هاي آينده در بازارهاي آسيايي، اروپايي و آفريقايي از جمله اموري است كه اگر براي آن سازوكار مناسبي طراحي و تدوين نشود، مي تواند ضريب ورود محصولات پتروشيمي ايران را در بازارهاي جهاني تقليل و كاهش دهد /
نظارت بر فعاليت واحدهاي پايين دستي نيز از جمله مسايلي بوده كه بايد با تدبير بيشتر ي مورد توجه قرار گيرد. برابر تحقيقات به عمل آمده در سال 1384 حدود 600 واحد توليدي فعال در زمينه توليد مواد شيميايي و پليمرها تعطيل شده و مواد اوليه اي كه به اين كارخانجات توليدي عرضه شده در بازار سياه به فروش رفته است به عبارت ديگر سود حاصل از فروش مواد خام و اوليه بيش از توليد محصولات و فعاليت توليدي بوده است/
ايجاد يك مافياي بزرگ در بازار سياه، محصولات اوليه پتروشيمي را در انحصار گرفته و سود هنگفتي به جيب دلالان و واسطه گران اين رشته مي رود. در واقع نوعي اقتصاد سايه (زيرزميني) براي مواد اوليه پتروشيمي در كشور ايجاد شده كه سالانه سود كلاني به دست مي آورند و توليدكنندگان و صنعت گران اصلي قادر نخواهند بود از مزيت نسبي صنعت پـتـروشيمـي بهـره مند شوند/
صنعت پتروشيمي براي رشد و توسعه خود نياز دارند كه قيمت محصولات نهايي آن به صورت شناور در آيد و از زير چتر حمايتي دولت خارج شود. تغيير در نظام قيمت گذاري و ورود محصولات پتروشيمي به بورس نفت و خروج از سبد حمايتي دولت و عرضهء محصول با قيمت هاي شناور ضمن شـفـاف سـازي در قيمـت محصـولات پتروشيمي زمينه رشد توسعه اين صنعت رو به رشد را فراهم خواهد كرد و در آينده اين صنعت مي تواند بخش عمده اي از نيازهاي ارزي كشور را از طريق صادرات در بازارهاي جهاني به آساني پوشش دهد.

فصل 5 :
آمار صادرات و واردات مواد اوليه
يکي از عوامل کليدي در رشد اقتصادي پايدار کشورها توسعهي صادرات است .بخش مهمي از صادرات صنعتي و غير نفتي کشورها در کل دنيا به صنعت پلاستيک اختصاص دارد . افزايش بيش از صد در صدي ارزش صادرات پلاستيک در سالهاي اخير در کل دنيا بيانگر اهميت و جايگاه رشد پذيري اين صنعت مي باشد .به دليل اهميت روز افزون صنعت پلاستيک در سطح بين المللي در کشورها نيز اقدامات مهمي براي توسعه ي پلاستيک صورت گرفته است .در جدول هاي زير آمار صادرات و واردات کشورهاي مبدا و مقصد آمده است .

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA

آمار کل صادرات مواد اوليه در سال 1389 :

فصل 6 :
بررسي مشکلات و ارائه ي راه حل
مشکلات صنعت پلاستيک :
_ رييس دفتر توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي « رضا محتشمي پور» يکي از مشکلات صنعت لاستيک و پلاستيک را تامين مواد اوليه مي داند و مي گويد: «امروز در ايران درهاي خروج مواد اوليه باز است و توليدكنندگان اين مواد بسيار مايل به صادرات هستند. چون كه از عوارض و ماليات معاف مي‌شوند، اخذ هرگونه ماليات بر كالاهاي فرآوري شده ممنوع است. بنابراين مواد اوليه مورد نياز بازار داخلي به جاي ورود به چرخه توليد داخلي، صادر مي‌شود.»
_ در حوزه بازار جهاني نيز مسائلي وجود دارد که تعيين‌کننده است. مثل قيمت ارز، اين بزرگترين مساله در حوزه بازار است.
ما با يك تورم دو رقمي‌مواجه هستيم و از طرفي ديگر ثبات نرخ ارز، اين مساله به شدت نرخ تمام شده محصولات ايراني را بالا مي‌برد، ثبات نرخ ارز به نفع واردات و به ضرر صادرات است مثلا اگر سالي20 درصد قيمت‌ها بالا برود و نرخ ارز هم ثابت باشد طي سه سال 60 درصد هزينه‌هاي توليد افزايش پيدا مي‌كند، چگونه با اين وضع در جهان مي توانيم رقابت كنيم. اين درحالي است كه چين در همين شش ماه گذشته شش درصد كاهش ارزش يوان نسبت به دلار داشته است يعني توليدکننده چيني مي‌تواند شش درصد تخفيف بدهد، چرا ما هزينه‌هاي اين را بپذيريم كه نرخ ارز را ثابت نگه داريم که بيشترين ضربه را به توليد وارد مي‌کند، تورم وقتي داريم، ثابت نگه داشتن نرخ ارز به ضرر توليد داخلي است.
مشکل دوم بازار در صنايع پلاستيک، غيبت نهادهاي مکمل در اين حوزه است، نهادهايي كه خدمت به صنعت ارائه دهند، به عنوان مثال چين شركتي دارد به نام ساينو كه وظيفه‌اش تامين موادشيميايي مورد نياز چين است به نحوي كه نگذارد مواد اوليه صنعت پلاستيک در بازار چين ناياب شود.
در سال 2005 چين تمام توليدات پتروشيمي‌خود را مصرف مي‌كرد و همين ميزان هم وارد مي‌كرد، امروز نياز چين به محصولات پتروشيمي‌35 ميليون تن است که 18 ميليون تن آن را خودش توليد مي‌کند و 17 ميليون تن را وارد مي‌كند. در ايران اين رقم دو و نيم ميليون تن است كه فقط نيم ميليون تن کمبود داريم اما هميشه در بازار ايران با كمبود مواد اوليه روبه‌رو هستيم.
_ توزيع مواداوليه در بورس معمولا با اعتراض توليدكنندگان رو به رو شده است، بورس جايي است كه در آن حجم بالا و در سطح تجارت جهاني مواد توزيع مي‌شود. در بورس توليدكننده کوچک نمي‌آيد، خريد كند.
به گزارش خبرنگار پايگاه خبري تحليلي اقتصادان ، وقتي در سال 1387 عرضه محصولات پتروشيمي به سازمان بورس محول شد بر خلاف تصور همگان نه تنها شرايط تغييري نکرد بلکه مشکلات و دغدغه هاي اين صنف بيشتر نيز شد. زيرا اين بار رانت خواري هاي وسيع تري نسبت به قبل، توسط واسطه هاي قدرتمند شکل گرفت که مواد اوليه عرضه شده در بازار بورس را خريداري کرده  و مجدد تعيين نرخ کرده و با قيمت بالاتر از بازار بورس و گاهي بالاتر از قيمت بازار جهاني در اختيار واحد هاي خرد که توان حضور در بازار بورس را ندارند قرار مي دادند.
با تو جه به مشکلات مطرح شده فعالان اين صنف ،شرکت بازرگاني پتروشيمي ايران و شرکت بورس کالاي ايران و شرکت صنايع پتروشيمي و وزارت صنايع ملي اوايل تيرماه سال 1389 تصميماتي اتخاذ کردند و قرار بر اين شد که مصرف کنندگان داراي پروانه توليدي، مواد اوليه مورد نياز خود را بر اساس اين پروانه از بازار بورس تهيه کنند که اين سيستم نيز مجدد به فروش پروانه از سوي دلالان منجر شد و ماجرا تکرار شد و فقط در اين ميان سيستم تغيير کرد اما مشکل همچنان باقي است.
سعيد زکايي مدير عامل شرکت پارسا پليمر در اين باره مي گويد: عدم هماهنگي در بازار بورس، به دليل اختلاف اندازه بين صنايع بالا دستي و پايين دستي است يعني به طور طبيعي کسي که در بالا دست قرار گرفته است از يک سو تمايل به فروش محموله هاي بزرگ دارد و از سوي ديگر، سيستم فروش شرکت هاي پايين دستي جوابگوي سيستم آن نيست زيرا توليد اين شرکت ها بصورت مشتري محور است .
وي بر اين باور است که براي اصلاح اين سيستم نيازمند يک الگوي داخلي خريد و فروش در بورس هستيم و راهکار ديگر آن تلاش براي بزرگ کردن واحد هاي کوچک است.
وي اذعان کرد: اگر دولت از واحد هاي کوچک حمايت کند و امتيازي بدهد که چند شرکت واحد کوچک، با هم يک پايه محصول توليد کنند در نتيجه قوي تر خواهند شد و دولت در اين زمينه مي تواند مشوق خوبي باشد ولي اين امر در حال حاضر توسط دولت ناديده گرفته شده است.
زکايي در ادامه مي افزايد: قبل از هر اقدامي بايد فرهنگ همياري و اتحاد را در خود تقويت کنيم و تنها در اين صورت است که ما مي توانيم به کارهاي بزگ و خلاقانه تر دست بزنيم.
رسول پناهي مدير عامل شرکت صنايع پلاستيک پناهي معتقد است: يکي از راه کار هاي حل مشکلات عرضه مواد اوليه صنايع پلاستيک، عرضه سنگين مواد اوليه از سوي بازار بورس است تا بدين صورت بين عرضه و تقاضا تعادل برقرار شود  زيرا تمام مشکلات بوجو د آمده ناشي از کمبود عرضه مواد اوليه است اگر مواد اوليه درهر سيستم از بازار به اندازه کافي وجود داشته باشد ديگر رانتي شکل نمي گيرد.
بهرام باقري مدير عامل مجتمع صنعتي دنا صنعت ياسوج توليد کننده لوله پلي اتيلن؛نيز بر اين باور است که يکي از مشکلات اين صنف عدم عملکرد صحيح بازرا بورس در صنعت پلاستيک است زيرا با اين روند با هر سيستمي که مواد اوليه در بازار بورس عرضه شود مشکل حضور واسطه ها را خواهيم داشت.
مجيد صباغ مدير عامل خرمشهر پلاستيک نوسان قيمت مواد اوليه در صنعت پلاستيک سرعت گير صاحبان اين صنعت براي نوآوري در عرضه توليدات آنها دانست و خاطر نشان کرد: متقلبان و واسطه هاي مواد اوليه در صنعت پلاستيک يک چالش بر سر راه توليد کنندگان اين صنف است زيرا ايجاد يک رقابت نا سالم در بازار بورس مي کنند .
وي مي افزايد: با نوسان قيمت توليد کننده نمي تواند آينده نگري کنند مواد اوليه در بازار بورس به دست چند نفر که تعداد آنها انگشت  شمار است مي باشد و هيچ دستگاه نظارتي به صورت اساسي براي حل مشکل اين صنف اقدام نکرده است با ادامه اين مشکلات همچنان شاهد تعطيلي کارخانه ها و توليد کنندگان اين صنف خواهيم بود.
با توجه به بر خورداري ايران از منابع نفت و گاز فراوان (ايران مقام دوم جهان را در ذخاير اثبات شده نفت و گاز دارا مي‌باشد) تلاشگران اين عرصه با طرح برنامه‌هاي توسعه اقتصادي بايد سعي در کسب سهم مناسبي از توليد و تجارت محصولات
پتروشيمي در منطقه و جهان داشته‌ باشند .
دسترسي به مواد اوليه صنايع پلاستيک از جهات مختلف حايز اهميت است . زيرا باعث گسترش صنايع پايين دستي ميشود که خود نتايج در خور توجهي مانند توسعه صنايع داخلي، ايجاد اشتغال انتقال فن‌آوري، افزايش ارزش افزوده را براي کشورمان به دنبال دارد.
همچنين صادرات و تجارت اين دسته از محصولات، نقش جمهوري اسلامي ايران را در تجارت جهاني و مناسبات بين المللي ارتقا خواهد داد.
شرکت ملي صنايع پتروشيمي به عنوان يکي از عاملات توسعه صنعتي کشور، به منظور گسترش صادرات غير نفتي، تامين مواد اوليه صنايع پايين دستي و کسب سهم روزافزون در تجارت جهاني محصولات پتروشيمي مي تواند نقش بسزايي در حل مشکلات اين صنف داشته باشد.  واردات محصولات پلاستيكي مانند محصولات خانگي و كالاهاي چيني و كره‌اي باعث نگراني صنعتگران شده و عرصه را بر آنان تنگ كرده است و امكان رقابت با محصولات خارجي وجود ندارد.
لزوم شناسايي واحدهاي فعال از طريق عواملي مانند پرداخت ماليات، بيمه كارگران، مصرف برق و استعلام از اداره دارايي و بهتر است كه اين كار با همكاري تشكل‌هاي صنفي و كارشناسان وزارت صنايع انجام شود تا از سوءاستفاده واحدهاي غيرفعال جلوگيري شود و بتوان به صنعتگران فعال واقعي تسهيلات و امكانات بيشتري اختصاص داد.
مشكلات ماشين‌سازي پليمري اعم از تزريق، بادي، بادكني و …، تعرفه واردات ملزومات ماشين مثل الكتروموتور 40 درصد است و تعرفه واردات ماشين 15 درصد و اين موجب افزايش قيمت تمام شده محصول و در نتيجه عدم رقابت با كشورهايي مثل تركيه و چين مي‌شود.

مشکلات صنعت پلاستيک به صورت خلاصه در زير بيان شده است :
عدم تامين مواد اوليه مناسب از مهم‌ترين مشكلات صنايع پلاستيك به شمار مي‌رود
ناهماهنگي قيمت محصولات پتروشيمي در داخل با قيمت هاي جهاني كه باعث ايجاد نابساماني قيمت اين محصولات در بازار داخل مي‌شود
نبود يك سيستم قيمت‌گذاري كارآ و ابزار مناسب براي خنثي كردن آثار ناشي از قيمت‌هاي جهاني بر قيمت‌هاي داخلي وهماهنگ نبودن ارگان‌هاي تصميم‌گير و تعدد و تناقض برخي از مصوبات آنها با يكديگركه بر نابساماني ها در قيمت مصوب داخلي تاثير گذاربوده است
 عدم رونق بازار آزاد محصولات پلاستيك در ايران به دليل چندنرخي بودن قيمت اين محصولات و هماهنگ نبودن آنها با نوسانات قيمت جهاني
كافي نبودن ميزان توليد مواد اوليه پلاستيك درمجتمع هاي پتروشيمي
فروش سهميه مواداوليه دربازارسياه
صدور بي رويه مجوز فعاليت براي واحدها
عدم توليد در ظرفيت كامل بدليل سهميه بندي وعدمصيص مواد اوليه مورد نيازودر نتيجه افزايش قيمت محصولات
نياز به سرمايه در گردش بالا با توجه قيمت مواد اوليه
ظرفيت پايين، هزينه بالا و ناتواني در صادرات بعنوان  عوامل کاهنده سرعت زنجيره توليد صنايع پايين دستي
فرسوده بودن ماشين آلات وافزايش ضايعات توليد
پايين بودن كيفيت محصولات توليدي
غير رقابتي بودن محصولات توليدي بدليل پايين بودن ظرفيت

حل مشکلات اين صنعت :
براي حل مشكلات بهتر است يك الگو جلوي خودمان بگذاريم، اگر صنعتي بخواهد روي پاي خود بايستد بايد در چهار حوزه رقابتي حضور داشته باشد، اول حوزه استراتژيك است، اين صنعت بايد از ابتدا با نگاه رقابتي طراحي شده باشد، نمي‌شود مرزها را بست. خوراك را با 50 درصد تخفيف به توليدكننده داد و بعد بگوييم وارد يك بازار رقابتي شده‌ايم، البته اگر لازم شد بايد توليدکننده حمايت ‌شود، اشكالي ندارد، اما نگاه و استراتژي بايد رقابتي باشد.
كسي كه سرمايه‌گذاري مي‌كند و كسي كه برنامه‌ريزي مي‌كند بايد هر دو به صنعت به چشم رقابتي نگاه كنند. دوم، حوزه بازار است، صنعت در بازار بايد بتواند رقابت كند، نبايد شما در صنعتي سرمايه‌گذاري كنيد كه بود و نبودش تحت تاثير شركت خاص ديگري باشد. براي اين شرايط بايد فكري کرد.
مثلا تركيه خودش را به بازار جهاني وصل كرده است و دولت در اين حلقه اتصال دست به حمايت و سرمايه‌گذاري زده است. سومين مورد نهادهاي مكمل است، مواد اوليه چه طور به دست توليدكننده مي‌رسد؟ اگر سوال فني داشتيد از كجا مي پرسيد؟ دستگاه شما را چه کسي تعمير مي‌كند؟ اگر اين نهادها نباشند، خود توليدکننده بايد وارد اين حوزه‌ها بشود بدون اينكه تخصص داشته باشد.
مهم‌ترين حوزه‌اي كه توليدكنندگان ايراني بدون تخصص وارد آن شده‌اند، حوزه بازرگاني است. خود توليدكننده بايد مواد اوليه بخرد، محصول را توليدكند، خودش بفروشد. اين شيوه را تشويق هم مي‌كنيم ! در كشورهايي مثل چين بازرگان وقتي براي خريد مي‌رود، هيچ وقت توليدكننده را نمي‌بيند.
توليدكننده بايد فقط توليد كند. نهادهاي مکمل صنعت بايد باشند تا خدمات مورد نياز را به شكل رقابتي ارائه كنند تا بازار سالمي‌داشته باشيم. نهادهاي مكمل بايد خدمات فني و مديريتي تامين مالي، تامين مواد اوليه را بر عهده داشته باشند.
مورد چهارم نهاده‌ها يا ورودي‌ها ست كه اين نهاده‌ها با مورد سوم در ارتباط هستند، اما نكته اين است که شما بايد مواد اوليه را به قيمت مناسب و منطقي بخريد، اگر ماشين‌آلات شما خراب شد بايد با هزينه منطقي تعمير شود.
توليدكنندگان بايد بتوانند نيازهاي‌شان را در بازار به طور منطقي تامين كنند، نهاده‌ها يا ورودي‌ها بايد به طور منطقي و رقابتي باشد تا توليدكننده بتواند رقابت كند. شرکت‌هايي بايد در کنار توليدکننده باشند تا نهاده‌ها و ورودي‌هاي مورد نياز توليدکننده را براي او تامين كنند. البته در شرايطي که توليدکننده بتواند از بين آنها انتخاب منطقي و مبتني بر رقابت بازار انجام دهد.
راهكارهاي پيشنهادي :
برنامه‌ريزي دولت وافزايش ظرفيت واحدهاي مجتمع‌هاي پتروشيمي
تعيين قيمت شناور محصولات پتروشيمي برمبناي قيمت جهاني آن آزاد سازي قيمت آن
تهيه و معرفي فرصتهاي سرمايه‌گذاري كوچك به واحدهاي متقاضي
 ارايه كمكهاي فني و تكنولوژيك به واحدهاي متقاضي
 تغييردرشبکه توزيع و بازرگاني و محدوديت ها
صدور مجوز فعاليت واحدها با توجه به نياز منطقه وكشور براساس طرح آمايش صنعتي
لزوم مطالعات فني بازاريابي خارجي از سوي صادرکنندگان صنايع پليمر
 جلوگيري ازورود ماشين آلات دست دوم با تکنولوژي پايين
تامين اعتبارات وسرمايه درگردش مورد نياز صنايع
رفع مشكلات مديريتي دربنگاهها
کاهش هزينه هاي توليد از طريق اصلاح فضاي کسب و کار
 جبران خسارت ناشي از ثبات نرخ ارز براي صادرات متناسب با مابه التفاوت نرخ تورم داخلي
 تشويق رقابت سالم و تعيين قيمت کالاها و خدمات براساس سازوکارهاي رقابتي
حمايت از تشكيل تعاونيها درزمينه صنايع اولويت دارپلاستيك وپليمر

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA