پاسخگویی به مطبوعات
كار اصلي و دشوار روابط عمومي ايجاد محيط سالم و حسن تفاهم بين عده زيادي از مردم است . در جايي كه برقرار كردن روابط حسنه‌بين دو نفر با مشكلات فراواني روبرو مي شود ايجاد همبستگي ميان عدة كثيري كه هريك از آنها سليقه خاصي دارند كار آساني نيست . مسئول روابط عمومي ضمن‌برخورداري از معلومات گوناگون بايد اجتماع خود را بخوبي بشناسد و از روحيات مردم‌آگاه باشد از خود امانت و صداقت و حسن سلوك نشان دهد تا اعتماد همگان را به‌سوي خود جلب كند . بي دليل نيست كه عده اي از متخصصان فن و دانشمندان كارروابط عمومي را « مهندسي انساني » لقب داده اند .همه ما مي دانيم كه خبر عبارت از نقل حوادث و وقايعي است كه در اجتماع اتفاق مي افتد معمولاً مسئوليت نقل حوادث به عهده كساني است كه در اصطلاح روزنامه‌نگاري آنان را خبرنگار مي نامند يكي از وظايف حتمي خبرنگاران آن است كه حوادث‌را آنچنانكه واقع شده است نقل كنند و مردم را از حقايق امور آگاه سازند . كسب خبر ازاشخاص غير مسئول و انتشار آن بيشتر از طرف روزنامه ها و مجلات انجام مي گيردمعمولاً اين گونه وسايل خبري علاوه بر انتشار اخبار و حوادث و اتفاقات ، صفحاتي رابراي اظهار نظر مردم اختصاص مي دهند و نظريات آنان را كه اغلب جنبه انتقادي دارد وهمراه با شكايت از بعضي سازمانهاي دولتي و مؤسسات ملي است منتشر مي كنند و چون‌فرستندگان اين گونه اخبار مانند يك خبرنگار رسمي مسئوليت مستقيم ندارند چندان پاي بند درستي خبر نمي شوند و بعضاً مطالبي در اختيار مطبوعات مي گذارند كه منطبق‌با واقعيات نيست و احتمالاً آلوده به اغراض شخصي است .در مواردي كه در مطبوعات مطالب خلاف واقع و توهين آميز بر عليه سازماني چاپ‌گردد قانون به آن سازمان يا مؤسسه اجازه مي دهد كه از حق خود دفاع كند .ماده 23 لايحه قانوني مطبوعات مصوب اسفند 1364در اين مورد مي نويسد :« هر گاه در مطبوعات مطالبي مشتمل بر توهين يا افترا يا خلاف واقع و يا انتقاد نسبت به‌شخص ( اعم از حقيقي يا حقوقي ) مشاهده شود ذينفع حق دارد پاسخ آنرا ظرف يك‌ماه كتباً براي همان نشريه بفرستد و نشريه مزبور مكلف است اين گونه توضيحات وپاسخها را در يكي از دوشماره اي كه پس از وصول پاسخ منتشر مي شود در همان‌صفحه و ستون و با همان حروف كه اصل مطلب منتشر شده است مجاني به چاپ رساندبه شرط آنكه جواب از دو برابر اصل مطلب تجاوز نكند و متضمن توهين و افتراء به كسي نباشد » بنابراين طبق ماده فوق هر گاه مؤسسات دولتي و خصوصي يا افراد مردم مشاهده كردندكه خبري بر خلاف واقع در باره آنها منتشر شده است مي توانند در مقام پاسخگويي برآيندو نظر خود را كتباً به روزنامه يا مجله اي كه مبادرت به نشر چنين خبري كرده است بفرستند .ممكن است نشريه اي كه اقدام به انتشار خبر بر خلاف واقع كرده است از چاپ جواب‌سرباز زند در اين صورت صاحب حق مي تواند از مجراي قانون ( شكايت به دادستان‌محل نشر روزنامه يا مجله ) مسئولان نشريه را ملزم به چاپ آن كند .تبصرة 3 ماده 23 قانون مطبوعات در اين مورد چنين است :« در صورتي كه نشريه از درج پاسخ امتناع ورزد يا پاسخ را منتشر نسازد شاكي مي تواندبه دادستان عمومي شكايت كند و دادستان در صورت احرازصحت شكايت شاكي‌جهت نشر پاسخ به نشريه اخطار مي كند و هرگاه اين اخطار مؤثر واقع نشودپرونده را پس‌از دستور توقيف موقت نشريه كه مدت آن حداكثر از ده روز تجاوز نخواهد كرد به‌دادگاه ارسال مي كند . همچنين در ماده 30 قانون مطبوعات با اشاره به چاپ تهمت وافتراء در مطبوعات آمده است :« انتشار هر نوع مطلب مشتمل بر تهمت يا افتراء يا فحش و الفاظ ركيك يا نسبتهاي توهين آميز و نظاير آن نسبت به اشخاص ممنوع است و مدير مسئول جهت مجازات به‌محاكم قضايي معرفي مي گردد و تعقيب جرائم مزبور موكول به شكايت شاكي‌خصوصي است و در صورت استرداد شكايت تعقيب در مرحله اي متوقف خواهد شد .
اصولي كه در تنظيم پاسخ براي مطبوعات بايد رعايت شود
در تنظيم پاسخهايي كه براي روزنامه يا مجله فرستاده مي شود خواه تكذيب باشد ياتوضيح نوشتن موارد زير ضروري است :
1 ـ شماره روزنامه يا مجله اي كه مطلب در آن چاپ شده است
2 ـ تاريخ انتشار (روز ، ماه ، سال )
3 ـ عنواني كه مطلب زير آن عنوان نگارش يافته است .
4 ـ صفحه و ستوني كه مطلب در آن درج شده
5 ـ نام و مختصات كامل فرستنده
پس از تنظيم پاسخ معمولاً آن را همراه با نامه اي براي مسئول نشريه مي فرستند و ضمن‌آن از مسئولان روزنامه يا مجله مي خواهند كه طبق قانون مطبوعات در اولين شماره به‌چاپ پاسخ اقدام كنند . به طور كلي نگارش پاسخ به روزنامه يا مجله بايد با دقت و نكته‌سنجي انجام گيرد مثلاً موقعي بايد به تكذيب خبر مبادرت كرد كه مطلب صددرصدخلاف واقع و كذب محض باشد والا نه تنها تكذيب سودي نمي دهد بلكه زيانهاي غيرقابل جبراني متوجه شخص يامؤسسه‌اي مي كند كه نابجا دست به تكذيب خبر زده است .
مسئولان روابط عمومي بايداين نكته را همواره بياد داشته باشند كه جواب دادن به‌مندرجات مطبوعات آنگاه مي تواند سودمند باشد كه بيان حقيقت كند و حقايق راآنچنان كه هست در معرض افكار عمومي قرار دهد تا از اين رهگذر اعتماد مردم رانسبت به سازمان پاسخ دهنده هر چه بيشتر جلب كند و بر اعتبار و حيثيت آن بيفزايد وگرنه پريشانگويي و سفسطه نه تنها گرهي از كار نمي گشايد و فايده اي نمي بخشد بلكه به‌ظن قوي نتايج بد و آثار نامطلوبي نيز بجاي مي گذارد .
1ـ تكذيب خبر : تكذيب در لغت به معني نسبت دروغ دادن و انكار و در اصطلاح وسايل ارتباط جمعي‌رد خبر يا مطلبي است كه بر خلاف واقع انتشار مي يابد چنانكه قبلاً گفته شد هر گاه مؤسسات دولتي يا خصوصي و افراد مردم مشاهده كردندمطلبي دور از حقيقت در باره آنها منتشر گرديده است مي توانند در مقام تكذيب برآيند و پاسخي مبتني بر دروغ و خلاف واقع بودن آن به روزنامه يا مجله اي كه خبر نادرست را چاپ كرده بفرستند .قابل ذكر است حق دفاع و تكذيب باشخص يا اداره‌اي است كه خبر خلاف حقيقت درباره‌اش انتشار يافته است در مورد سازمانهاي دولتي بايد به اين نكته توجه داشت كه‌تكذيب خبر آنگاه در صلاحيت ادارات روابط عمومي قرار مي گيرد كه خبر نادرست‌مربوط به كارهاي روزمره بوده با وظايف عادي آنان ارتباط مستقيم داشته باشد و الاتكذيب اخبار خلاف واقعي كه با سياست كلي كشور سر و كار دارد و به منافع و مصالح‌ملي و عمومي مربوط مي شود در صلاحيت مسئوليت مملكتي يا سخنگويان رسمي آنان‌است كه معمولاً از طريق خبرگزاري رسمي همان كشور يا با صدور اعلاميه يا با ترتيب‌دادن مصاحبه مطبوعاتي انجام مي گيرد
2 ـ توضيح خبر : ممكن است خبري در باره شخص يا سازماني منتشر شود كه قسمتي از آن ناقص باشد ويا مطلب به طور نارسا و مبهم مورد بحث قرار گيرد در اين حال بجاي تكذيب بايد به‌توضيح خبر پرداخت يعني جزئيات امر را شرح داد و نكات تاريك آن را روشن كرد تامسئله از صورت مبهمي كه داشته بيرون آيد
.3 ـ تصحيح خبر : وقتي در بعضي از مطالب خبر اشتباهي روي مي دهد في المثل در نقل آمار ، رقم‌نادرستي ذكر مي گردد يا قسمتي از سخنان تحريف مي شود روابط عمومي بايد اقدام به‌تصحيح خبر كند و در پاسخي كه به روزنامه يا مجله مي فرستد اشتباهات را يادآوري‌كرده و از مسئول نشريه بخواهد كه خبر نادرست را تصحيح كند .
4 ـ تأييد خبر : گاهي خبري در مطبوعات منتشر مي شود كه درست و منطبق با واقعيات است منتها بعداز انتشار خبر سازمانهاي ذينفع اقداماتي بعمل مي آورند كه وضع اوليه تغيير پيدا مي كندو آثار خبر نخستين از بين مي رود ، در اين صورت مسئولان روابط عمومي بايد نامه اي‌به نشريه بنويسند و ضمن تأييد خبر قبلي خبر جديد را نيز به اطلاع مردم برسانند تا اثر خبراول از بين برود . مثلاً هر گاه در يكي از روزنامه ها خبري مبني بر مسدود شدن راهي منتشر شده باشدوزارت راه پس از آگاهي از جريان به باز كردن يا تغيير راه مزبور اقدام كند مسئول روابط‌عمومي طي نامه اي به روزنامه مزبور مي نويسد : فلان راه كه بر اثر ريزش برف يا كوه‌مسدود شده بود با مساعي مأموران راه باز گرديد. فرِ توضيح خبر و تأييد خبر آن است كه در توضيح اصل خبر منتشر شده را مورد توجه‌قرار مي دهند و گوشه هاي تاريك و مبهم آن رابا شرح و بسط بيشتر روشن مي سازند درصورتي كه در تأييد خبر به متن خبر نمي پردازند بلكه مطلبي برآن مي افزايند تا اثر سوءخبر اول از بين برود.
