نویسنده: دکتر نانسی لاریک
مقدمه: در عصر ما ذکر این نکته که تا چه حد کتاب و کتابخوانی موجبی برای رشد دینی و اخلاقی ,فرهنگی واجتماعی وعقلانی آدمی است ضروری نمی نماید زیرا همه می دانند که کتابهای مفید و سودمند یکی از بهترین ابزار رساندن پیام وانتقال فرهنگ و تمدن بشری از نسلی به نسل دیگر است.
با تایید نقش موثر کتاب در زندگی فردی و اجتماعی و حرکت کمالی آدمی ,آنچه مهم است وجود نویسندگانی است که رسالت و تعهد خود را در تسهیل سیر صعودی کما انسانی و اوج معنوی اش احساس کنند و بدانند که چه و چگونه و برای چه کسی کتاب می نویسند و بر خوانندگان است که بدانند چه کتابهایی بخوانند و چگونه بخوانند . اگر کتاب به گونه ای شایسته در اختیار قرار گیرد و خوانده شود و برداشتهای مناسب از آن صورت گیرد آنگاه می توان گفت که موید تفکر است و قوت دهنده تعقل و یار حکمت .اگر ثمر بخشی کتاب به گونه ای که اشاره شد مورد تایید باشد آیا برای کودکان و نوجوانان ,کتاب و کتابخوانی مثل بزرگسالان بهترین زبان برای رشد و نیکوترین وسیله پیام برای ارتباط آنان با محیط نیست؟نه چنین نیست .
نام کتاب :چگونه بچه هایمان را به مطالعه تشویق کنیم / نویسنده : دکتر نانسی لاریک/مترجم:مهین
مهتاج/مقدمه و حواشی :احمد صافی/تهران :کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان1379/140ص
چاپ پنجم/چاپ اول:1366/شماره چاپخانه:1001800/شابک:4-356-432-964
شماره دیویی:302813/371ل اچ
وجیهه نبوی نیا (امورفرهنگی)
مهتاج/مقدمه و حواشی :احمد صافی/تهران :کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان1379/140ص
چاپ پنجم/چاپ اول:1366/شماره چاپخانه:1001800/شابک:4-356-432-964
شماره دیویی:302813/371ل اچ
وجیهه نبوی نیا (امورفرهنگی)
مقدمه
در عصر ما ذکر این نکته که تا چه حد کتاب و کتابخوانی موجبی برای رشد دینی و اخلاقی ,فرهنگی واجتماعی وعقلانی آدمی است ضروری نمی نماید زیرا همه می دانند که کتابهای مفید و سودمند یکی از بهترین ابزار رساندن پیام وانتقال فرهنگ و تمدن بشری از نسلی به نسل دیگر است . با تایید نقش موثر کتاب در زندگی فردی و اجتماعی و حرکت کمالی آدمی ,آنچه مهم است وجود نویسندگانی است که رسالت و تعهد خود را در تسهیل سیر صعودی کما انسانی و اوج معنوی اش احساس کنند و بدانند که چه و چگونه و برای چه کسی کتاب می نویسند و بر خوانندگان است که بدانند چه کتابهایی بخوانند و چگونه بخوانند . اگر کتاب به گونه ای شایسته در اختیار قرار گیرد و خوانده شود و برداشتهای مناسب از آن صورت گیرد آنگاه می توان گفت که موید تفکر است و قوت دهنده تعقل و یار حکمت .اگر ثمر بخشی کتاب به گونه ای که اشاره شد مورد تایید باشد آیا برای کودکان و نوجوانان ,کتاب و کتابخوانی مثل بزرگسالان بهترین زبان برای رشد و نیکوترین وسیله پیام برای ارتباط آنان با محیط نیست؟نه چنین نیست .
با کودکان باید با بهترین و آسانترین زبان سخن گفت که آن زبان انسان زنده است . بهترین زبان برای کودکان ,ابتدا دیدنی هاست و حضور پدر و مادر خوب و حضور گلها و درختان و حضور آسمان و ستارگان و حضور آنچه که می تواند به گونه ای عاطفه و تفکر کودک را بیدار و مجرب سازد.آری دیدنی ها اولین کتاب گسترده کودکانند .
انتخاب کتاب مناسب برای کودکان و نوجوانان به خصوص در سالهای کودکی که خود توانایی تشخیص کتاب خوب از بد را ندارند کاری دقیق و دشوار است .بزرگترها در انتخاب کتاب برای کودکان نیاز خود و پسند جامعه را بیشتر از نیازهای کودکان مد نظر دارند. آنچه در این جا مهم است اینکه خط خواسته های کودکان هیچگاه رها نشود و جز مناسب با فطرت و وجدان آنان سخن گفته نشود و غیر از دنیای آنها چیزی موضوع قرار داده نشود که در این صورت سهل و آسان می توان کودکان را اهل کتاب کرد.
این کتاب از جمله کتابهایی است که راهها و روشهای ایجاد علاقه و تشویق کودکان را به مطالعه نشان می دهد.
مطالعه این کتاب برای پدران ,مادران ,مربیان,معلمان ودست اندرکاران تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان از نظر دکترنانسی لاریک چگونگی آموزش خواندن و ایجاد علاقه به مطالعه ی شیوه های گسترش کتاب و کتابخوانی و کتابخانه های کودکان نوجوانان می تواند مفید و مددکار باشد .
چگونه می توانید به رشد کتابخوانی کودکتان روز به روز کمک کنید ؟
کتاب خواندن را برای کودکتان وقتی خیلی کوچک است شروع کنید .
استعداد خواندن در کودک خیلی قبل از اینکه به مدرسه برود مشخص می شود .یک کودک خردسال هم آهنگ یک صدای دوستانه را دوست دارد البته او معنای آن صدا را نمی فهمد . او ممکن است برای حرف زدن خیلی کوچک باشد اما می تواند با اداهای مختلف پاهایش را به حرکت در آورده و به این شکل حرف بزند و از آن لذت ببرد .
کتاب خواندن برای بچه های چهار تا شش سال
بلند حرف زدن در این سن مفید است – بچه ها از انواع بازی با کلمات لذت می برند .- بچه درمورد کلمات نوشته شده کنجکاو می شود – بچه ها دوست دارند کتابهایی برای خودشان داشته باشند .
وقتی که بچه شروع به خواندن می کند
بچه های کوچک چند لغت می دانند؟ چه کتابهایی برای بچه تازه خوان مفید است ؟ درست کردن ماده ی خواندنی با استفاده از حرفهای بچه –بچه ها مطالب فکاهی را دوست دارند و خواهان آنند.
احساس استقلال در کلاسهای سوم و چهارم
نوع برخورد شما با مطالعه بسیار مهم است – علایق بچه ها به مطالعه منجر می شود- کتاب در دسترس بچه ها
بگذارید- کتابهایی که بچه ها دوست دارند و می توانند بخوانند .
به بچه یاد دهید خودش جواب سوالاتش را پیدا کند
انواع مختلف لغت نامه – سالنامه ها و اطلس ها- دایرت المعارف برای استفاده ی تمام اعضای خانواده –
بگذارید مطالعه جزئی از زندگی بچه ها گردد
بچه ها هم برای خودشان مسائلی دارند – بچه ها یاد می گیرند که مردمان دیگر را دوست داشته باشند – ایجاد ارزشها
آماده شدن برای خواندن بچه هایی کتابخوان های خوب می شوند که خوب صحبت می کنند .از اولین روزهای زندگی کودک ,به او صحبت کردن و فکر کردن بیا موزید . بزرگترین لذت برای شما وقتی است که او خوب یاد می گیرد .برای بچه های خیلی کوچک کتاب را با صدای بلند بخوانید .بگذارید درباره داستانی که برایش می خوانید از شما سوال کند و از کلمات و موضوعات آن استفاده نماید بگذارید او با یک داستان خوب آشنا بشود بعد داستان دیگری برایش بخوانید .هنگام خواندن برای بچه ,اورا جایی بنشانید که تصاویر کتاب را ببیند و در نگه داشتن کتاب کمک کند .
مسا ئلی درباره خواندن بچه ها
برای اینکه بچه خواندن را بیاموزد از ابتدا کمک شما مورد نیاز است . شما می توانید برای شروع این کمک با معلم بچه آشنا شوید و در مورد فرزندتان با او صحبت کنید .علاقه مندی خود را به زندگی او در مدرسه نشان دهید . اورا تشویق کنید که درباره اتفاقات و مردمی که در مدرسه دیده است صحبت کند .علاقه مندی خودتان را به زندگی فرزندتان درمدرسه نشان دهید .اورا تشویق کنید که درباره اتفاقات و مردمی که در مدرسه دیده است صحبت کند. ازنظر بدنی از آمادگی و سلامتی او مطمئن شوید . غذای خوب و خواب زیاد و راحت برای بچه ها بسیار مهم است .به او کمک کنید تا بچه های دیگر را بشناسد و با آنها مانوس شود این موضوع خیلی مهم است . وقتی بچه به مدرسه می رود آدم دیگری می شود. او به دو دنیا تعلق پیدا می کند .او دوست دارد با حرف زدن زیاد استقلال خود را در خانه نشان دهد .
وقتی که بچه خودش شروع به خواندن می کند چه باید کرد ؟
یکی از عوامل مهم در سرعت بخشیدن به خواندن بچه ها تلویزیون است . بچه هایی که از کودکی تلویزیون تماشا می کنند به وسیله آن حرفهای بزرگسالان را می شنوند و خیلی از آموزشهارا ناخودآگاه دریافت می کنند مثل : علائم جاده ها بزرگسالان غالبا فراموش می کنند که چقدر طول کشیده تا خودشان خواننده ی مستقلی بشوند . آنها نا آگاهانه بچه هایشان را با بچه های همسایه یا بچه های بزرگترشان مقایسه می کنند . و کاری می کنند که بچه ی تازه خوان احساس شرم می کند و به این ترتیب او را به پس رفتن سوق می دهند .
بعضی روزها بچه اولین کتابش را به منزل می آورد تا برای شما بخواند ,از کارهایتان دست بکشید و با حوصله به او گوش دهید .تشویق شما باعث می شود که او سریعتر پیشرفت کند.
بچه های کوچک چند لغت می دانند؟
یک بررسی نشان داده که بچه ی شش ساله 2300لغت را می فهمد . مسلما بچه های امروزی لغات بیشتری به نسبت شما در همین سن می دانند .از صحبتهای او می توان فهمید که او با بسیاری از لغتها آشناست اما کتابهایی که او احتمالا در مدرسه می بیند بسیار دور از این رشد هستند . داستانها با کمترین لغات ممکن نوشته شده و بیشتر تمرین را در نظرداشته اند .امروزه بیشتر مدارس ,کتابخانه هایی برای شاگردان خود درست می کنند . محتوا و تصاویر این کتابها بیشتر برای خواننده ی متوسط مناسب است .سنی که بچه شروع به خواندن می کند یک دوره ی بحرانی برای بچه ها است .
بچه ها در این دوره می خواهن بخوانند , اما چیزهایی که می توانند بخوانند خیلی کمتر از چیزهایی است که می دانند و به این خاطر این خواندن آنها را ارضا نمی کند.
درست کردن ماده ی خواندنی با استفاده از حرفهای خود بچه یعنی داستانها یا جملاتی را که خود بچه می گوید در همان موقع روی ورقه های بزرگی با خط درشت بنویسید و برای او بخوانید.بهترین وقت برای شروع این کار ,وقتی است که بچه پر از حرف برای گفتن درباره ی چیزی است که برایش مهم است . حتی اگر یک بار درباره ی چیزی که دیده یا انجام داده بگوید شما فورا آن را بنویسید و برای او بخوانید . به او نشان دهید که این نوشته حرفهای خود اوست . بنا براین شما می توانید از داستانهایی که خود بچه می گوید ماده ی خواندنی برای او درست کنید .او با این کار درک خواهد کرد که خواندن نوعی ارتباط است .
چه کتابهایی برای بچه ی تازه خوان مفید است
پیدا کردن کتاب مناسب برای بچه های تازه خوان بسیار مشکل است . تا آن جایی که ما تجربه کردیم نکاتی که یک کتاب باید داشته باشد تا برای بچه ی تازه خوان مناسب باشد چنین است : خطش روشن و خوانا باشد – نقاشی اش ساده باشد – جملاتش چه کوتاه و چه بلند آهنگین باشد – فقط چند خط در یک صفحه باشد — صفحاتش شلوغ نباشد و فضا های سفید زیاد داشته باشد —- تصاویر توضیح داستان باشد تا خواندن را آسانتر کنند .براساس تحقیقی از بچه های کلاس اول ,معلوم شد که 3/3%کتابهای کتابخانه که بچه ها برای خواندن انتخاب کرده اند درباره ی بچه های دیگران و والدین آن بچه هاست . با وجودی که 94%مواد خواندنی برای بچه های خردسال وبزرگتر در اوایل دهه شصت درباره ی بچه ها و والدینشان بود . خوشبختانه در کتابهای جدید بیشتر به علایق جدید بچه ها توجه شده است ,اما باز هم خیلی کم است .
بچه ها مطالب فکاهی را دوست دارند و خواهان آنند
بچه ها عموما شوخیهای خشن را ترجیح می دهند . از تنوع آرام هم لذت می برند .بچه ها کتابهایی را دوست دارند که قهرمانهای آن صمیمی باشد .مثل کتابهایی که یک بچه ماجرای خودش را تعریف می کند .بچه ممکن است امروز کتابی درباره ی حیوانات انتخاب کند و هفته ی دیگر کتابی درباره ی دذدان دریایی و یا سفینه ها. روشی که شما یک کتاب را به بچه معرفی می کنید در پذیرفتن او تاثیر دارد . اگر امکان دارد به بچه فرصت دهید که در انتخاب کتابهای کتابخانه ویا کتاب فروشی کمک کند .
کمک به خواندن بچه بسیار وقت گیر است
بعضی از والدین وقتی بچه شان شروع به خواندن می کند از خواندنش شکایت می کنند . انها انتظار دارند که بچه ی کلاس دوم و سوم بدون نقص کتاب بخواند .آنها می گویند :بچه ای که خوب صحبت می کند چرا بد می خواند؟ چرا گاهی اشتباهات مکرری را تکرار می کند ؟اگر چنین سوالاتی در مورد خواندن بچه تان دارید پیش معلمش بروید .او می داند که بچه ی شما چگئنه باید پیشرفت کند.
بچه هرچه بزرگتر می شود خواسته هایش هم بیشتر می شود
بیشتر بچه های کلاس پنجم کمتر از کلاس چهارم مطالعه می کنند .به همین ترتیب هم کلاس ششمیها از سال پیش خود کمتر کتاب می خوانند . کم شدن مطالعه آنها به این دلیل است که فعالیتهای آنها در خارج از مدرسه بیشتر می شود .در این سنین وقتی آنهامطالعه می کنند می خواهند خیلی سریع لذت ببرند در نتیجه غالبا آسانترین کتاب را انتخاب می کنند .
معلمان و کتابداران مدارس باید یاد بگیرند که برای معرفی کتاب به بچه های کلاس پنجم وششم از تخیل استفاده کنند . معرفی ماهرانه کتاب توسط کتابدار, یا والدین معمولا توجه بچه ای را که مطالعه می کند جلب می کند . این نوع معرفی ,کتاب را مانند آدمها برای بچه زنده و جالب خواهد کرد .خلاصه اگر همه نوع کتاب به بچه ها خوب معرفی شود آنها خواستارش خواهند شد برای جلب کردن بچه ها به مطالعه ,تهدید و نصایح خشک و خالی هیچ کاری انجام نمی دهد اینها فقط ممکن است بچه را عصبانی کند .
کتاب برای سنین قبل از نوجوانی
کتابهایی که بتوانند عاطفه و احساسات بچه را تحریک کنند محبوب بچه ها می شوند . اگر چه بچه های کلاس چهارم و پنجم کمتر به این کتابها حساسیت نشان می دهند ,مگر اینکه درباره ی حیوانات دست آموزشان باشد . از جمله این کتابها ,کتاب “اریک نایت” به” نام لاسی به خانه برگرد”می باشد . این کتاب داستان سگی است که صدها کلیومتر راه می پیماید تا به خانه برگردد. تخیل در بیسیاری از نوشته های خوب به عنوان بخشی از ادبیات وجود دارد . این تخیل به صورت نثر,شعر,واقعیت,و یا افسانه حضور دارد . بچه ها ممکن است زبان استعاری یک شعر یا یک شوخی را در یک داستان بلند بپذیرند اما آنها داستانهایی را که سراسر تخیلی باشد نمی پذیرند. البته هنوز هم نقطه ثقل داستانهای محبوب بچه ها را داستانهای تخیلی تشکیل می دهند . همان داستانهایی که در دوران کودکی برای آنها در خانه یا در مدرسه گفته شده است
اثر تلوزیون برمطالعه کودکان
در کشور ما وقتی تلوزیون فیلمی را نشان می داد که قهرمان آن مورد توجه بچه ها قرار گرفته بود بچه ها به کتابخانه مراجعه می کردند و درباره ی قهرمان فیلم کتاب می خواستند . درباره ی آن کتاب هیچ چیزی به بچه ها گفته نشده بود اما آنها خودشان می دانستند که چه کتابی می خواهند .وقتی بچه کلاس اولی از کتابدار کتابی درباره ی تشعشع خواست کتابدار او را سرزنش کرد که این کتاب برای تو زود است اما بچه گفت که خودم دیدم در تلوزیون درباره آن صحبت می کنند .
نفوذ عجیب تلویزیون
چنانکه گزارشات مربوط به تاثیر تلویزیون نشان می دهد :تلویزیون تاثیر و نقش مهمی در مطالعه کودکان بازی می کند البته ممکن است در خانه ای راهنمای غیر معمولی وجود داشته باشد که این تاثیر را کم کند . تا سال 1968″ 95%خانواده ها در کشور ما (نویسنده) یک دستگاه تلویزیون داشتند .دربسیاری ازخانواده ها تلویزیون مانند دایه عمل می کند . بچه های بسیار کوچک ساعتهای بیشماری به صدای تلویزیون گوش می دهند .مسلما بیشتر بچه های کشور ما تا زمانی که به کودکستان و مدرسه نرفته اند بچه های تلویزیون محسوب می شوند . به این ترتیب تلویزیون پدر و مادر و معلم آنها به حساب می آید.
چنانکه انتظار می رود عادت تماشای تلویزیون بین والدین و بچه های یک خانواده به طور مشابه رواج پیدا می کند . اگر والدین مدت طولانی تلویزیون تماشا کنند بچه ها هم همین کار را خواهند کرد . مساله دیگر این است که به همان اندازه نیز تلویزیون برتماشاگرانش تاثیر می گذارد .
به بچه ها کمک کنید تا بهترین بهره را از برنامه های تلویزیونی ببرند
بچه و جوان و حتی بزرگترها کسانی هستند که احتیاج به کمک و راهنمایی دیگران برای بهره گیری از تلویزیون دارند . اگر فرد جوان به تنهایی و بی هدف تلویزیون تماشا کند مطمئنا برنامه های نا مناسب را تماشا کرده و احتمال اشتیاق و شکل گیری ارزشهای نامناسب در او هست . اما این موقعیتها برای بچه ای که همراه والدینش تلویزیون تماشا می کند پیش نمی آید .خوشبختانه می توان برنامه های ترسناک و غیر سالم را با تعویض کانال از نظر بچه ها دور کرد .حتی کار بهتر از تعویض کانال آن است که : تلویزیون را خاموش کرده به بچه ها پیشنهاد کار بهتر و مثبتی را با شرکت والدین داد.مثلا می توان با گفتن اینکه “برویم قدم بزنیم یا چیزی با هم بپزیم ” نیاز او را به سرگرمی به شکل دیگر ی ارضا کرد .
بعضی خانواده ها برای استفاده ی بهتر از تلویزیون برنامه و قرارهای خاصی در نظر می گیرند که اگر بچه ها در این برنامه ریزی شرکت داشته باشند و نظر بدهند بهتر می توانند این برنامه ها را بپذیرند . هر نوع محدودیت برای تماشای برنامه های آموزشی تلویزیون کار نادرستی خواهد بود . بچه ها با میزان هیجانشان مشخص می شوند . تماشای تلویزیون می تواند بین سرگرمی و آموزش تعادل خوبی ایجاد کند البته اگر در این جهت برنامه ریزی شده باشد .
به بچه یاد بدهید خودش جواب سوالاتش را پیدا کند
سوالات کودک موجب خوشحالی والدین خواهد شد چرا که نشانه ی فکر کردن کودک است .بهترین چیزی که شما در مورد پاسخ سوالاتی که نمی دانید باید اظهار دارید این است که بگویید: “بذار برم جوابش را پیدا کنم ” حتی اگر بچه یک یا دو خط از دایرت المعارف یا لغت نامه را در مورد پاسخ سوالش بخواند عادتی پیدا خواهد کرد که همیشه در طول زندگی اش برای او مفید خواهد بود .این عادت ,عادت مراجعه کردن به کتاب برای گرفتن اطلاعات و رضایت خاطر شما خواهد بود .به همین خاطر شما در منزل احتیاج به تعدادی کتاب مرجع دارید. بهترین این نوع کتابها : لغت نامه ها- تقویمها- اطلسها- و دایرت المعارفها می باشند .
از علاقه ی بچه ها به شعر برای رشد مطالعه ی آنها استفاده کنید
بچه های کوچک هم شعر را دوست دارند . آنها با وجود ی که معنی اشعار را نمی فهمند اما آن را دوست دارند و درمورد آهنگ آن حساسیت نشان می دهند . بچه تا چند سال ممکن است با شعرهای دوران کودکی خود هماهنگی کرده و آنها را تکرار نماید .بچه ها به شعر به عنوان بخشی از زندگی روزانه شان نیاز دارند. وقتی شما یک شعر را چندین بار برای او خواندید متوجه خواهید شد که چقدر زود و مشتاقانه بیشتر از هر چیز دیگری به آن مراجعه خواهد کرد ,البته به همه ی اشعار با اشتیاق مراجعه نخواهد کرد ,به آنهایی که جرقه ای در ذهنش ایجاد کرده اند برخواهد گشت .
برای شعر خوانی وقت و جای مناسب پیدا کنید
اوقات بسیاری هست که می شود شعر خواند . مثلا می توانید در ساعات کتابخوانی برای بچه شعر هم بخوانید . آن اشعاری را در این ساعت انتخاب کنید که به داستانهای مورد علاقه بچه یا حوادث روز مره مربو ط می شود.
شعر هم مانند موسیقی معنایش در شنیدن آن است . این به خصوص برای کودکان واقعیت دارد . بچه هایی که تازه شعر خوانی را شروع می کنند آنقدر آهسته می خوانند که ریتم و آهنگ آن را گم می کنند . قبل از اینکه شعر را برای بچه بخوانید خودتان آن را تمرین کنید برای هر شعری سعی کنید پندارها و یا تخیلات آن را برای بچه ها مجسم کنید . موفقیت در بر انگیختن علاقه ی بچه به شعر ,بستگی زیادی به انتخاب شما از اشعار دارد . شعرهای کوتاه و خنده دار بهترین انگیزه برای ایجاد علاقه به شعر در کودک می باشد و این شعرها را می توانید با صدای بلند برای هر سنی از کودک و بچه هایی که کم شعر شنیده اند بخوانید . شعر را با توجه به موقعیت برای بچه ها بخوانید . مثلا اشعاری برای مواقع پیک نیک ,شروع آمدن بهار ,آمدن عید و چیزهای مشابه . کتابهایی به صورت گلچین شعر و مجموعه اشعار نیزبرای بچه ها جالب است .
بگذارید مطالعه جزئی از زندگی بچه ها گردد
والدین معمولا به آینده ی بچه های خود فکر می کنند . به روزی فکر می کنند که آنها پسر یا دختر بزرگی شده اند .اما برای آینده ی بچه ها باید از حالا فکر کرد. مقایسه بین هدفهای بزرگ و رسیدن به آنها کاری دشوار است .اما ما می دانیم که تقریبا هر چیزی در زندگی و شخصیت بچه به عنوان یک فرد تاثیر می گذارد پس کتابهایی که او می خواند نیز در زندگی او تاثیر خواهند گذاشت . نویسندگان د ر دهه آخر 1800معتقد بودند که بچه در ضمن مطالعه است که خوب یا بد می شود . آنها با این اعتقاد که هر داستانی بر روی بچه تاثیر دارد ,داستانهای خود را با یک پند اخلاقی خاتمه می دادند . نویسندگان امروزی ادبیات کودکان بچه ها را موعظه نمی کنند بلکه بسیاری از آنها درباره ی کسی که مشکلی دارد و آن را حل می کند می نویسند .بچه خودش را در شرایط قهرمان داستان قرار می دهد و مجذوب کارها و تصمیمات او میگردد . به این ترتیب بچه ها معیارهای خود را گسترده و غنی خواهند کرد .
بچه ها هم برای خودشان مسائلی دارند
مسائل بچه ها با معیارهای بزرگسالان بسیار جزئی به نظر می آیند . مثلا یک دختر ده ساله از اینکه قدش نسبت به پسرهای همکلاسی اش بلند تر است نگران است . برای پدرش این مساله اصلا مهم نیست و فقط کمی آزار دهنده می تواند باشد اما برای خود دختر این مساله می تواند عامل جنبش و حرکتی بحرانی گردد. بچه ها معمولا نگرانیها و ترسهای عمیق خود را پنهان می کنند .اگر بچه را تشویق به حرف زدن نکنید ممکن است یک فاجعه رخ بدهد . اگر شبهای متوالی برای بچه ها کتاب بخوانید رابطه ی صمیمانه ی شما باعث ابراز این اضطرابها خواهد شد و کمک می کند به اینکه بچه به شما حرف دلش را بگوید وآرام شود . در این مرحله شما می توانید داستان بچه ای را که مشکلاتی مانند بچه ی شما داشته است برای او بگو یید . این تعریف به او کمک می کند که روحیه اش بیش از آنچه هست جریحه دار نشود . البته نباید انتظار داشته باشیم که بچه با یک کتاب درمان شود اما به او کمک خواهد کرد که اساسی تر درباره ی مشکلش فکر کند . قدم گذاشتن از مرحله ی کودکی به مرحله ی بزرگسالی برای هر فرد از هر گروه اجتماعی مشکل است . شاید به همین دلیل است که بسیاری از بچه ها در این مرحله دایما به عقب و جلو تغییر مکان می دهند . مثلا آنها در حالی که در برابرمسولیت خود را بچه نشان می دهند در برابر امتیازات خود را بزرگ قلمداد می کنند . در این مرحله سنی نه بچه ,نه والدین و نه معلم هیچکدام احساس رضایت نمی کنند .
کتابها برای رشد کردن و بزرگ شدن
تا کنون راجع به اینکه چگونه یک بچه به یک کتاب حساسیت نشان می دهد یا چه چیز کتاب او را جلب می کند چیزی گفته نشده است .دو بچه ی مختلف ممکن است به یک نوع کتاب دو نوع حساسیت نشان دهند . یکی از آنها ماجرا و هیجان آنرا جذب کند دیگری درستی و نادرستی و یا عدالت و بی عدالتی را در آن بسنجد . بعضی از کتابها خود این نوع سنجش را به بچه القا می کنند نه به خاطر اینکه نویسنده چنین می خواهد بلکه به خاطر شخصیتهای داستان که خود مردمانی آگاه و نکته سنجند . خواننده نسبت به داستان علاقه مند شده و شروع به ارزیابی عقاید و آرا خودش می نماید.
امروزه خواندن چگونه تدریس می شود
اگر شمامراحلی را که برای خواندن ومطالعه کردن پشت سرگذاشته اید به دقت تحلیل کنید مراحل کتابخوانی ومطالعه ی کودکتان را نیز بهتر درک خواهید کرد . وقتی روزنامه ی عصر را می خوانید در واقع مشغول تمرین مجموعه مهارتهای پیچیده ای هستید که کمتر فکرش را می کرده اید . مثلا فکر کنید این تیتر را در رو زنامه می خوانید :” فضا نوردان به کره ی ماه قدم گذاشتند ” شما هر کلمه را به خوبی تشخیص می دهید چرا که بارها آن را دیده اید . شما معنای هر کلمه را به دیگری وصل می کنید اما در عین حال می دانید که هر کدام از کلمات معنایی غیر از مجموعه ی آنها درجمله دارد . شما معانی را با یکدیگر ترکیب می کنید و به صورت یک خبر یا یک معنی واحد در می آورید ,خبری که هنوز هم بسیار بزرگ است . آیا آنقدر بزرگ است که نفس شما را در سینه حبس می کند ؟ این جمله بر چه چیز دلالت می کند ؟ شما به دنبال معنای این جمله می گردید شاید اولین دلواپسی تان برای فضا نوردان باشد . ایا زنده خواهند ماند ؟ به این ترتیب شما نسبت به جمله ای که خوانده اید عکس العمل نشان می دهید با این فکر جدید تمام تجربیات قبلی خود را در مورد آن به ذهن می آورید . برای شما سوالا تی مطرح می شود و شاید نظر جدیدی در مورد ان پیدا کنید . این واکنشها در برابر خواندن ,نشانه ی نوع پیشرفته ی خواندن است . اما این نوع واکنش را بچه ی شما بعد از مدت طولانی بروز خواهد داد . درسهای او به او کمک خواهد کرد که خواننده ای بشود که درباره ی چیزهایی که می خواند فکر کند .
صبحت کردن به درک معنی کمک می کند
یکی از لذات بزرگ خواندن هر چیز صحبت کردن درباره ی آن است . ما با صحبت کردن درباره ی داستان آن را دوباره زنده می کنیم و گاهی به خود کتاب مراجعه می کنیم و معمولا آرای جدیدی به دست می آوریم .این روش خوبی برای تشویق خواننده ی جوان به انتقاد کردن است . آیا نویسنده توانسته است تجربیات خودش را القا کند ؟ نویسندگان دیگر این مطلب را چگونه نوشته اند ؟ چرا این دو نویسنده در مورد این مطلب با هم مخالفند ؟این سوالات بویژه برای بچه های بزرگتر موجن تفکر انتقادی در آنها می گردداما این نوع صحبت باید غیر رسمی باشد چرا که هیچ چیزی سریعتر از امتحان کردن علاقه ی بچه را به مطالعه از بین نمی برد.
استعداد خواندن چیست
اصطلاح “استعداد خواندن ” معمولا به معنای زمانی است که بچه رشد کافی برای یادگیری خواندن کرده است . بسیاری از عوامل در خواندن تاثیر دارند ازجمله :
سن – جنس – تناسب بدنی – توانایی دیدن و شنیدن ذاتی – توانایی شنیدن هوشمندانه- راحت صحبت کردن – اتکا به نفس – ثبات عاطفی – کنجگاوی به خصوص در مورد کلمات و عقاید – اشتیاق به خواندن . کتابخوانی برای بچه ها روش خوبی برای آشنا کردن آنها با صداهای زبان است در عین اینکه آنها را به کتاب علاقه من می کند . اگر بچه به کتابهای جالب دسترسی داشته باشد معمولا علاقه ی بیشتری به خواندن آنها خواهد داشت . اگر او بتواند یک داستان را دوباره بگوید یا ماجراهای زندگی اش را شرح دهد قسمتی از کارهایی را که بعدها هنگام خواندن باید انجام دهد یاد می گیرد .
سنجش پیشرفت خواندن در بچه ها
رشد خواندن در بچه ها همیشه به دو طریق اندازه گیری می شود . یکی مشاهدات غیر رسمی روزانه ی معلم و دیگری تستهای رسمی چاپی که ضمن سال تحصیلی به بچه ها داده می شود . بعضی از معلمها یک کتابچه ی پیشرفت خواندن درست می کنند و هر صفحه ی آن را به یک بچه اختصاص می دهند. این کتابچه در واقع مجموعه یادداشتهای معلم از سرعت پیشرفت خواندن بچه ها بر اساس مشاهدات او می باشد . تستهای چاپی عموما برای دو منظور به کا ر می روند : یکی سنجش رشد خواندن هر بچه با مقایسه ی او با دیگری و دیگر درک این مطلب که در بچه چه مواردی به کمک احتیاج دارد . تستهای تشخیصی برای نشان دادن ضعفها و نقاط قوت مهارت خوتندن بچه به کار می رود . مثلا این تستها ممکن است در مورد بچه ای نشان دهند که او چیزی را که می خواند می فهمد ولی نمی تواند آن را تفسیر کند . در نتیجه معلم می فهمد که در کجا باید به او کمک کند .
چرا باید بچه ی کند خوان را پیشرفت داد ؟
ممکن است او در خواندن عقب باشد ولی در حساب از سطح کلاس جلوتر . به همین دلیل باید به خواندن او کمک کرد تا بتواند در خواندن خود هم پیشرفت کند . اگر او در ساعت خواندن در کلاس بچه های پایین تر گذاشته شود ممکن است احساس شکست کند . این احساس موفقیتی در خواندن یا هر چیز دیگر برای او نخواهد داشت . اگر او مجبور شود که درسی را که سال پیش خوانده دوباره بخواند بسیار اندوهگین خواهد شد .اگر بچه مشکل خاصی در مورد خواندن داشته باشد در این مورد مدرسه به او تستهای مخصوصی می دهد و علت کند خوانی او را پیدا می کند . او ممکن است به آموزش یا درمان خاصی در زمینه خواندن نیاز داشته باشد .
آیا یک بچه ی تند خوان باید سریعا کلاسها را طی کند ؟
نه اصلا نباید این کار را کرد . چرا که معمولا یک بچه ی هشت ساله ی کلاس سومی کوچکتر و رشد نکرده تر از بچه ی نه ساله ی کلاس چهارمی است . آنها ممکن است خیلی ساده از نظر جسمی او راکه کوچکتر است تحت الشعاع حرکات خود قرار دهند . همچنین ممکن است پیشرفت او در دروس دیگر مانندحساب در سطح آنها نباشد . گذاشتن بچه در گروه بالاتر صرفا به خاط اینکه او تند خوان است ممکن است به جای سود زیان داشته باشد .
پس برای کمک به بچه ی تند خوان چه باید کرد ؟
معلم باید به این بچه کمکهای ویژه ای بکند تا وقتی که بچه های دیگر مشغول خواندن در سطح خودشان هستندوقت این بچه ها بیهوده تلف نشود . معلم می تواند برای این بچه ها کتابهایی در ساعات قرائت پیدا کند که این بچه ها در این ساعات با این کتابها کار کنند .
والدین در مورد خواندن بچه ها چه می توانند بکنند ؟
بچه ها خیلی قبل از اینکه وارد مدرسه بشوند تلقی شان از خواندن شکل می گیرد و مهارتهای اساسی خواندن در آنها رشد می کند . والدین هم در رشد مهارتها و تلقی آنها از خواندن به بچه ها کمک می کنند . حتی بدون اینکه خود بدانند این کار را می کنند . وقتی بچه ی شما به مدرسه می رود سعی کنید که با معلمش آشنا شوید . او می تواند برای شما بگویدکه در مدرسه چه می گذرد و بچه ی شما چگونه با این چیزها برخورد می کند و مهمتر از همه به شما بگوید که چگونه علاقه و مهارت اورا در خواندن افزایش دهید . شما می توانید درباره ی علایق ,تجربیات,و حرفهایش در مورد مدرسه به ویژه در مورد خواندن و چیزهایی که او را خوشحال یا ناراحت می کند به معلم او کمک کنید .چهار روش مهم برای کمک کردن به خواندن فرزندتان وجود دارد : اورا تشویق کنید تا آزادانه و کامل حرف بزند ودر صحبت کردن مهار شود . اگر شما کلمات را درست تلفظ کنید او هم درست تلفظ خواهد کرد . باصدای بلند برای او کتاب بخوانید . هرچه بزرگتر می شود او را تشویق کنید که گاهی هم او برای شما بلند بخواند. به او کمک کنید که کتابها و داستانهای مورد علاقه ی خود را پیدا کند . محیط او را با کتابهای زیاد پر کنید . من اعتقاد پیدا کرده ام که بسیاری از بچه ها به خاطر اینکه کتابی در دسترسشان نبوده کتابخوان خوبی نشده اند .
کتابهای مورد نیاز بچه را برایش تهیه کنید
استفاده از کتابخانه ی عمومی :غالب کتابخانه های عمومی قسمتی مربوط به بچه ها دارند . در آن قسمت می توانید کتابهای مختلف ,لیستهای کتاب ,کتب مرجع و هر چیز دیگری که به خواندن بچه مربوط می شود پیدا کنید . بعضی از کتابخانه های عمومی آنقدر بزرگند که کتابدارمخصوص کودک هم دارند . شما می توانید با او مشورت کنید و کمک بخواهید .
در خانه کتابخانه بسازید : زندگی با کتابها در خانه شاید شما هم از بودن با کتابها در دوران کودکی تجربیاتی داشته باشید . اگر چنین است من فکر می کنم شما هم با من موافقید که هیچ چیز بهتر از داشتن کتابهای شخصی در خانه نیست . اگر بچه حتی تعداد کمی کتاب به اتعاب خودش برای خود در خانه داشته با شد مطمئن باشید که او به آنها به عنوان دوستان خود نگاه می کند . این کتابها جزئی اززندگی او می شوند .امروزه به علت اینکه خانه ها کوچک است و اسباب کشی زیاد شده است داشتن کتب زیاد در خانه امکان پذیر نیست و حمل آنها مشکل است . به علاوه بعضی ها معتقدند که کتاب را می توان از کتابخانه قرض گرفت ونیازی به خریدن آن نیست .البته قرض گرفتن کتاب هم نمافع بسیاری دارد اما قرض کردن نمی تواند جای خریدن را بگیرد .قرض گرفتن برای مطالعه ی کوتاه مدت است در بعضی مواقع ما احتیاج داریم که دایما به کتاب مراجعه کنیم . بچه ای که بتواند بارها به یک کتاب مراجعه کند آن را بخشی از زندگی اش به حساب خواهد آورد . یک کتابخانه ی کوچک در خانه دوستی دراز مدت برای بچه خواهد بود .
برای بچه ها در کتابخانه ی خودتان قفسه ای در نظر بگیرید
یکی از روشهایی که بچه به داشتن کتاب مباهات می کند این است که قفسه هایی از کتابخانه ی منزلتان را به او اختصاص دهید . می توانید طاقچه ی اطاقش را هم به شکل قفسه ی کتاب در اورید یا از قفسه های آماده از بازاربخرید. در موقع خرید قفسه ها به شکل آنها و امکان استفاده از آنها برای اندازه های مختلف کتاب توجه کنید . همیشه قفسه های پشت دار بخرید .
خرید کتاب برای بچه ها
وقتی شما کتابی برای فرزندتان می خرید به او نشان می دهید که کتاب برایتان مهم است که آن را می خرید . بدین ترتیب خرید کتاب برای بچه مهم شده و علاقه ی اورا به خواندن پرورش می دهد . اما شاید نتوانید کتابهای زیادی را به خاطر قیمت گران آنها بخرید . کتابها معمولا با جلدهای مختلف چاپ می شوند . اگر کتابهای مشابهی با جلدهای مختلف موجود باشد شما می توانید جلد معمولی آنها را که ارزانتر است خریداری کنید .
کتابهای کودکان را از کجا باید خرید؟
کتاب فروشیهای خوب کتابهای ناشران مختلف را دارند و می توانند کتابی را که شما می خواهید و خودشان ندارند برایتان سفارش دهند . اگر هیچ کتاب فروشی در شهرتان نداشتید می توانید به فروشگاههایی که خدمات پستی دارند کتاب سفارش بدهید . بیشتر فروشگاهها لیت کتاب کودکان را دارند که شما می توانید کتاب دلخواهتان را از روی آن سفارش
بدهید . برای پیدا کردن کتاب فروشیی که طبقه بندی کتاب داشته باشد می توانید به روزنامه هم مراجعه کنید .کتابدارکتابخانه ی کودک نیز می تواند در این مورد به شما کمک کند .
سخن آخر :
علی رغم کوششهایی که در تالیف و انتشار کتابهای مناسب کودکان و نوجوانان صورت گرفته است هنوز این خلا و کمبود در جامعه ما احساس می شود . وقت آن است که نویسندگان متعهد و برجسته ی ادبیات کودکان و نوجوانان , آنان که به حسن نویسندگی واقفند و روان شناسی کودک می دانند و به توانایی و ناتوانی و طرز فکر و احساس و ادراک دنیای عاطفی و عقلانی کودکان آگاهی دارند و نیاز جامعه ی اسلامی ما را به خوبی درک می کنند با بهره گیری از غنای فرهنگ اسلامی در نگارش کتابهای مناسب این سنین بیش از پیش بکوشند . و مراکز تحقیق بویژه سازمانهای که رسالت تهیه و انتشار کتابهای کودکان و نوجوانان را برعهده دارند درباره ی چگونگی گرایش این گروه به مطالعه و تقویت علاقه و رغبت آنان به مطالعه و ارائه معیارهای مناسب برای انتخاب کتاب بپردازند . و ناشران را وظیفه ی ان است که به چاپ و توزیع کتابهایی که بتوانند اوقات گرانبهای میلیونها کودک ایرانی را غنا بخشد همت گمارند و از این راه پدران و مادران و مربیان مددکار بوده و دین خود را به جامعه ی ایرانی و اسلامی خود ادا نمایند.
در عصر ما ذکر این نکته که تا چه حد کتاب و کتابخوانی موجبی برای رشد دینی و اخلاقی ,فرهنگی واجتماعی وعقلانی آدمی است ضروری نمی نماید زیرا همه می دانند که کتابهای مفید و سودمند یکی از بهترین ابزار رساندن پیام وانتقال فرهنگ و تمدن بشری از نسلی به نسل دیگر است . با تایید نقش موثر کتاب در زندگی فردی و اجتماعی و حرکت کمالی آدمی ,آنچه مهم است وجود نویسندگانی است که رسالت و تعهد خود را در تسهیل سیر صعودی کما انسانی و اوج معنوی اش احساس کنند و بدانند که چه و چگونه و برای چه کسی کتاب می نویسند و بر خوانندگان است که بدانند چه کتابهایی بخوانند و چگونه بخوانند . اگر کتاب به گونه ای شایسته در اختیار قرار گیرد و خوانده شود و برداشتهای مناسب از آن صورت گیرد آنگاه می توان گفت که موید تفکر است و قوت دهنده تعقل و یار حکمت .اگر ثمر بخشی کتاب به گونه ای که اشاره شد مورد تایید باشد آیا برای کودکان و نوجوانان ,کتاب و کتابخوانی مثل بزرگسالان بهترین زبان برای رشد و نیکوترین وسیله پیام برای ارتباط آنان با محیط نیست؟نه چنین نیست .
با کودکان باید با بهترین و آسانترین زبان سخن گفت که آن زبان انسان زنده است . بهترین زبان برای کودکان ,ابتدا دیدنی هاست و حضور پدر و مادر خوب و حضور گلها و درختان و حضور آسمان و ستارگان و حضور آنچه که می تواند به گونه ای عاطفه و تفکر کودک را بیدار و مجرب سازد.آری دیدنی ها اولین کتاب گسترده کودکانند .
انتخاب کتاب مناسب برای کودکان و نوجوانان به خصوص در سالهای کودکی که خود توانایی تشخیص کتاب خوب از بد را ندارند کاری دقیق و دشوار است .بزرگترها در انتخاب کتاب برای کودکان نیاز خود و پسند جامعه را بیشتر از نیازهای کودکان مد نظر دارند. آنچه در این جا مهم است اینکه خط خواسته های کودکان هیچگاه رها نشود و جز مناسب با فطرت و وجدان آنان سخن گفته نشود و غیر از دنیای آنها چیزی موضوع قرار داده نشود که در این صورت سهل و آسان می توان کودکان را اهل کتاب کرد.
این کتاب از جمله کتابهایی است که راهها و روشهای ایجاد علاقه و تشویق کودکان را به مطالعه نشان می دهد.
مطالعه این کتاب برای پدران ,مادران ,مربیان,معلمان ودست اندرکاران تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان از نظر دکترنانسی لاریک چگونگی آموزش خواندن و ایجاد علاقه به مطالعه ی شیوه های گسترش کتاب و کتابخوانی و کتابخانه های کودکان نوجوانان می تواند مفید و مددکار باشد .
چگونه می توانید به رشد کتابخوانی کودکتان روز به روز کمک کنید ؟
کتاب خواندن را برای کودکتان وقتی خیلی کوچک است شروع کنید .
استعداد خواندن در کودک خیلی قبل از اینکه به مدرسه برود مشخص می شود .یک کودک خردسال هم آهنگ یک صدای دوستانه را دوست دارد البته او معنای آن صدا را نمی فهمد . او ممکن است برای حرف زدن خیلی کوچک باشد اما می تواند با اداهای مختلف پاهایش را به حرکت در آورده و به این شکل حرف بزند و از آن لذت ببرد .
کتاب خواندن برای بچه های چهار تا شش سال
بلند حرف زدن در این سن مفید است – بچه ها از انواع بازی با کلمات لذت می برند .- بچه درمورد کلمات نوشته شده کنجکاو می شود – بچه ها دوست دارند کتابهایی برای خودشان داشته باشند .
وقتی که بچه شروع به خواندن می کند
بچه های کوچک چند لغت می دانند؟ چه کتابهایی برای بچه تازه خوان مفید است ؟ درست کردن ماده ی خواندنی با استفاده از حرفهای بچه –بچه ها مطالب فکاهی را دوست دارند و خواهان آنند.
احساس استقلال در کلاسهای سوم و چهارم
نوع برخورد شما با مطالعه بسیار مهم است – علایق بچه ها به مطالعه منجر می شود- کتاب در دسترس بچه ها
بگذارید- کتابهایی که بچه ها دوست دارند و می توانند بخوانند .
به بچه یاد دهید خودش جواب سوالاتش را پیدا کند
انواع مختلف لغت نامه – سالنامه ها و اطلس ها- دایرت المعارف برای استفاده ی تمام اعضای خانواده –
بگذارید مطالعه جزئی از زندگی بچه ها گردد
بچه ها هم برای خودشان مسائلی دارند – بچه ها یاد می گیرند که مردمان دیگر را دوست داشته باشند – ایجاد ارزشها
آماده شدن برای خواندن بچه هایی کتابخوان های خوب می شوند که خوب صحبت می کنند .از اولین روزهای زندگی کودک ,به او صحبت کردن و فکر کردن بیا موزید . بزرگترین لذت برای شما وقتی است که او خوب یاد می گیرد .برای بچه های خیلی کوچک کتاب را با صدای بلند بخوانید .بگذارید درباره داستانی که برایش می خوانید از شما سوال کند و از کلمات و موضوعات آن استفاده نماید بگذارید او با یک داستان خوب آشنا بشود بعد داستان دیگری برایش بخوانید .هنگام خواندن برای بچه ,اورا جایی بنشانید که تصاویر کتاب را ببیند و در نگه داشتن کتاب کمک کند .
مسا ئلی درباره خواندن بچه ها
برای اینکه بچه خواندن را بیاموزد از ابتدا کمک شما مورد نیاز است . شما می توانید برای شروع این کمک با معلم بچه آشنا شوید و در مورد فرزندتان با او صحبت کنید .علاقه مندی خود را به زندگی او در مدرسه نشان دهید . اورا تشویق کنید که درباره اتفاقات و مردمی که در مدرسه دیده است صحبت کند .علاقه مندی خودتان را به زندگی فرزندتان درمدرسه نشان دهید .اورا تشویق کنید که درباره اتفاقات و مردمی که در مدرسه دیده است صحبت کند. ازنظر بدنی از آمادگی و سلامتی او مطمئن شوید . غذای خوب و خواب زیاد و راحت برای بچه ها بسیار مهم است .به او کمک کنید تا بچه های دیگر را بشناسد و با آنها مانوس شود این موضوع خیلی مهم است . وقتی بچه به مدرسه می رود آدم دیگری می شود. او به دو دنیا تعلق پیدا می کند .او دوست دارد با حرف زدن زیاد استقلال خود را در خانه نشان دهد .
وقتی که بچه خودش شروع به خواندن می کند چه باید کرد ؟
یکی از عوامل مهم در سرعت بخشیدن به خواندن بچه ها تلویزیون است . بچه هایی که از کودکی تلویزیون تماشا می کنند به وسیله آن حرفهای بزرگسالان را می شنوند و خیلی از آموزشهارا ناخودآگاه دریافت می کنند مثل : علائم جاده ها بزرگسالان غالبا فراموش می کنند که چقدر طول کشیده تا خودشان خواننده ی مستقلی بشوند . آنها نا آگاهانه بچه هایشان را با بچه های همسایه یا بچه های بزرگترشان مقایسه می کنند . و کاری می کنند که بچه ی تازه خوان احساس شرم می کند و به این ترتیب او را به پس رفتن سوق می دهند .
بعضی روزها بچه اولین کتابش را به منزل می آورد تا برای شما بخواند ,از کارهایتان دست بکشید و با حوصله به او گوش دهید .تشویق شما باعث می شود که او سریعتر پیشرفت کند.
بچه های کوچک چند لغت می دانند؟
یک بررسی نشان داده که بچه ی شش ساله 2300لغت را می فهمد . مسلما بچه های امروزی لغات بیشتری به نسبت شما در همین سن می دانند .از صحبتهای او می توان فهمید که او با بسیاری از لغتها آشناست اما کتابهایی که او احتمالا در مدرسه می بیند بسیار دور از این رشد هستند . داستانها با کمترین لغات ممکن نوشته شده و بیشتر تمرین را در نظرداشته اند .امروزه بیشتر مدارس ,کتابخانه هایی برای شاگردان خود درست می کنند . محتوا و تصاویر این کتابها بیشتر برای خواننده ی متوسط مناسب است .سنی که بچه شروع به خواندن می کند یک دوره ی بحرانی برای بچه ها است .
بچه ها در این دوره می خواهن بخوانند , اما چیزهایی که می توانند بخوانند خیلی کمتر از چیزهایی است که می دانند و به این خاطر این خواندن آنها را ارضا نمی کند.
درست کردن ماده ی خواندنی با استفاده از حرفهای خود بچه یعنی داستانها یا جملاتی را که خود بچه می گوید در همان موقع روی ورقه های بزرگی با خط درشت بنویسید و برای او بخوانید.بهترین وقت برای شروع این کار ,وقتی است که بچه پر از حرف برای گفتن درباره ی چیزی است که برایش مهم است . حتی اگر یک بار درباره ی چیزی که دیده یا انجام داده بگوید شما فورا آن را بنویسید و برای او بخوانید . به او نشان دهید که این نوشته حرفهای خود اوست . بنا براین شما می توانید از داستانهایی که خود بچه می گوید ماده ی خواندنی برای او درست کنید .او با این کار درک خواهد کرد که خواندن نوعی ارتباط است .
چه کتابهایی برای بچه ی تازه خوان مفید است
پیدا کردن کتاب مناسب برای بچه های تازه خوان بسیار مشکل است . تا آن جایی که ما تجربه کردیم نکاتی که یک کتاب باید داشته باشد تا برای بچه ی تازه خوان مناسب باشد چنین است : خطش روشن و خوانا باشد – نقاشی اش ساده باشد – جملاتش چه کوتاه و چه بلند آهنگین باشد – فقط چند خط در یک صفحه باشد — صفحاتش شلوغ نباشد و فضا های سفید زیاد داشته باشد —- تصاویر توضیح داستان باشد تا خواندن را آسانتر کنند .براساس تحقیقی از بچه های کلاس اول ,معلوم شد که 3/3%کتابهای کتابخانه که بچه ها برای خواندن انتخاب کرده اند درباره ی بچه های دیگران و والدین آن بچه هاست . با وجودی که 94%مواد خواندنی برای بچه های خردسال وبزرگتر در اوایل دهه شصت درباره ی بچه ها و والدینشان بود . خوشبختانه در کتابهای جدید بیشتر به علایق جدید بچه ها توجه شده است ,اما باز هم خیلی کم است .
بچه ها مطالب فکاهی را دوست دارند و خواهان آنند
بچه ها عموما شوخیهای خشن را ترجیح می دهند . از تنوع آرام هم لذت می برند .بچه ها کتابهایی را دوست دارند که قهرمانهای آن صمیمی باشد .مثل کتابهایی که یک بچه ماجرای خودش را تعریف می کند .بچه ممکن است امروز کتابی درباره ی حیوانات انتخاب کند و هفته ی دیگر کتابی درباره ی دذدان دریایی و یا سفینه ها. روشی که شما یک کتاب را به بچه معرفی می کنید در پذیرفتن او تاثیر دارد . اگر امکان دارد به بچه فرصت دهید که در انتخاب کتابهای کتابخانه ویا کتاب فروشی کمک کند .
کمک به خواندن بچه بسیار وقت گیر است
بعضی از والدین وقتی بچه شان شروع به خواندن می کند از خواندنش شکایت می کنند . انها انتظار دارند که بچه ی کلاس دوم و سوم بدون نقص کتاب بخواند .آنها می گویند :بچه ای که خوب صحبت می کند چرا بد می خواند؟ چرا گاهی اشتباهات مکرری را تکرار می کند ؟اگر چنین سوالاتی در مورد خواندن بچه تان دارید پیش معلمش بروید .او می داند که بچه ی شما چگئنه باید پیشرفت کند.
بچه هرچه بزرگتر می شود خواسته هایش هم بیشتر می شود
بیشتر بچه های کلاس پنجم کمتر از کلاس چهارم مطالعه می کنند .به همین ترتیب هم کلاس ششمیها از سال پیش خود کمتر کتاب می خوانند . کم شدن مطالعه آنها به این دلیل است که فعالیتهای آنها در خارج از مدرسه بیشتر می شود .در این سنین وقتی آنهامطالعه می کنند می خواهند خیلی سریع لذت ببرند در نتیجه غالبا آسانترین کتاب را انتخاب می کنند .
معلمان و کتابداران مدارس باید یاد بگیرند که برای معرفی کتاب به بچه های کلاس پنجم وششم از تخیل استفاده کنند . معرفی ماهرانه کتاب توسط کتابدار, یا والدین معمولا توجه بچه ای را که مطالعه می کند جلب می کند . این نوع معرفی ,کتاب را مانند آدمها برای بچه زنده و جالب خواهد کرد .خلاصه اگر همه نوع کتاب به بچه ها خوب معرفی شود آنها خواستارش خواهند شد برای جلب کردن بچه ها به مطالعه ,تهدید و نصایح خشک و خالی هیچ کاری انجام نمی دهد اینها فقط ممکن است بچه را عصبانی کند .
کتاب برای سنین قبل از نوجوانی
کتابهایی که بتوانند عاطفه و احساسات بچه را تحریک کنند محبوب بچه ها می شوند . اگر چه بچه های کلاس چهارم و پنجم کمتر به این کتابها حساسیت نشان می دهند ,مگر اینکه درباره ی حیوانات دست آموزشان باشد . از جمله این کتابها ,کتاب “اریک نایت” به” نام لاسی به خانه برگرد”می باشد . این کتاب داستان سگی است که صدها کلیومتر راه می پیماید تا به خانه برگردد. تخیل در بیسیاری از نوشته های خوب به عنوان بخشی از ادبیات وجود دارد . این تخیل به صورت نثر,شعر,واقعیت,و یا افسانه حضور دارد . بچه ها ممکن است زبان استعاری یک شعر یا یک شوخی را در یک داستان بلند بپذیرند اما آنها داستانهایی را که سراسر تخیلی باشد نمی پذیرند. البته هنوز هم نقطه ثقل داستانهای محبوب بچه ها را داستانهای تخیلی تشکیل می دهند . همان داستانهایی که در دوران کودکی برای آنها در خانه یا در مدرسه گفته شده است
اثر تلوزیون برمطالعه کودکان
در کشور ما وقتی تلوزیون فیلمی را نشان می داد که قهرمان آن مورد توجه بچه ها قرار گرفته بود بچه ها به کتابخانه مراجعه می کردند و درباره ی قهرمان فیلم کتاب می خواستند . درباره ی آن کتاب هیچ چیزی به بچه ها گفته نشده بود اما آنها خودشان می دانستند که چه کتابی می خواهند .وقتی بچه کلاس اولی از کتابدار کتابی درباره ی تشعشع خواست کتابدار او را سرزنش کرد که این کتاب برای تو زود است اما بچه گفت که خودم دیدم در تلوزیون درباره آن صحبت می کنند .
نفوذ عجیب تلویزیون
چنانکه گزارشات مربوط به تاثیر تلویزیون نشان می دهد :تلویزیون تاثیر و نقش مهمی در مطالعه کودکان بازی می کند البته ممکن است در خانه ای راهنمای غیر معمولی وجود داشته باشد که این تاثیر را کم کند . تا سال 1968″ 95%خانواده ها در کشور ما (نویسنده) یک دستگاه تلویزیون داشتند .دربسیاری ازخانواده ها تلویزیون مانند دایه عمل می کند . بچه های بسیار کوچک ساعتهای بیشماری به صدای تلویزیون گوش می دهند .مسلما بیشتر بچه های کشور ما تا زمانی که به کودکستان و مدرسه نرفته اند بچه های تلویزیون محسوب می شوند . به این ترتیب تلویزیون پدر و مادر و معلم آنها به حساب می آید.
چنانکه انتظار می رود عادت تماشای تلویزیون بین والدین و بچه های یک خانواده به طور مشابه رواج پیدا می کند . اگر والدین مدت طولانی تلویزیون تماشا کنند بچه ها هم همین کار را خواهند کرد . مساله دیگر این است که به همان اندازه نیز تلویزیون برتماشاگرانش تاثیر می گذارد .
به بچه ها کمک کنید تا بهترین بهره را از برنامه های تلویزیونی ببرند
بچه و جوان و حتی بزرگترها کسانی هستند که احتیاج به کمک و راهنمایی دیگران برای بهره گیری از تلویزیون دارند . اگر فرد جوان به تنهایی و بی هدف تلویزیون تماشا کند مطمئنا برنامه های نا مناسب را تماشا کرده و احتمال اشتیاق و شکل گیری ارزشهای نامناسب در او هست . اما این موقعیتها برای بچه ای که همراه والدینش تلویزیون تماشا می کند پیش نمی آید .خوشبختانه می توان برنامه های ترسناک و غیر سالم را با تعویض کانال از نظر بچه ها دور کرد .حتی کار بهتر از تعویض کانال آن است که : تلویزیون را خاموش کرده به بچه ها پیشنهاد کار بهتر و مثبتی را با شرکت والدین داد.مثلا می توان با گفتن اینکه “برویم قدم بزنیم یا چیزی با هم بپزیم ” نیاز او را به سرگرمی به شکل دیگر ی ارضا کرد .
بعضی خانواده ها برای استفاده ی بهتر از تلویزیون برنامه و قرارهای خاصی در نظر می گیرند که اگر بچه ها در این برنامه ریزی شرکت داشته باشند و نظر بدهند بهتر می توانند این برنامه ها را بپذیرند . هر نوع محدودیت برای تماشای برنامه های آموزشی تلویزیون کار نادرستی خواهد بود . بچه ها با میزان هیجانشان مشخص می شوند . تماشای تلویزیون می تواند بین سرگرمی و آموزش تعادل خوبی ایجاد کند البته اگر در این جهت برنامه ریزی شده باشد .
به بچه یاد بدهید خودش جواب سوالاتش را پیدا کند
سوالات کودک موجب خوشحالی والدین خواهد شد چرا که نشانه ی فکر کردن کودک است .بهترین چیزی که شما در مورد پاسخ سوالاتی که نمی دانید باید اظهار دارید این است که بگویید: “بذار برم جوابش را پیدا کنم ” حتی اگر بچه یک یا دو خط از دایرت المعارف یا لغت نامه را در مورد پاسخ سوالش بخواند عادتی پیدا خواهد کرد که همیشه در طول زندگی اش برای او مفید خواهد بود .این عادت ,عادت مراجعه کردن به کتاب برای گرفتن اطلاعات و رضایت خاطر شما خواهد بود .به همین خاطر شما در منزل احتیاج به تعدادی کتاب مرجع دارید. بهترین این نوع کتابها : لغت نامه ها- تقویمها- اطلسها- و دایرت المعارفها می باشند .
از علاقه ی بچه ها به شعر برای رشد مطالعه ی آنها استفاده کنید
بچه های کوچک هم شعر را دوست دارند . آنها با وجود ی که معنی اشعار را نمی فهمند اما آن را دوست دارند و درمورد آهنگ آن حساسیت نشان می دهند . بچه تا چند سال ممکن است با شعرهای دوران کودکی خود هماهنگی کرده و آنها را تکرار نماید .بچه ها به شعر به عنوان بخشی از زندگی روزانه شان نیاز دارند. وقتی شما یک شعر را چندین بار برای او خواندید متوجه خواهید شد که چقدر زود و مشتاقانه بیشتر از هر چیز دیگری به آن مراجعه خواهد کرد ,البته به همه ی اشعار با اشتیاق مراجعه نخواهد کرد ,به آنهایی که جرقه ای در ذهنش ایجاد کرده اند برخواهد گشت .
برای شعر خوانی وقت و جای مناسب پیدا کنید
اوقات بسیاری هست که می شود شعر خواند . مثلا می توانید در ساعات کتابخوانی برای بچه شعر هم بخوانید . آن اشعاری را در این ساعت انتخاب کنید که به داستانهای مورد علاقه بچه یا حوادث روز مره مربو ط می شود.
شعر هم مانند موسیقی معنایش در شنیدن آن است . این به خصوص برای کودکان واقعیت دارد . بچه هایی که تازه شعر خوانی را شروع می کنند آنقدر آهسته می خوانند که ریتم و آهنگ آن را گم می کنند . قبل از اینکه شعر را برای بچه بخوانید خودتان آن را تمرین کنید برای هر شعری سعی کنید پندارها و یا تخیلات آن را برای بچه ها مجسم کنید . موفقیت در بر انگیختن علاقه ی بچه به شعر ,بستگی زیادی به انتخاب شما از اشعار دارد . شعرهای کوتاه و خنده دار بهترین انگیزه برای ایجاد علاقه به شعر در کودک می باشد و این شعرها را می توانید با صدای بلند برای هر سنی از کودک و بچه هایی که کم شعر شنیده اند بخوانید . شعر را با توجه به موقعیت برای بچه ها بخوانید . مثلا اشعاری برای مواقع پیک نیک ,شروع آمدن بهار ,آمدن عید و چیزهای مشابه . کتابهایی به صورت گلچین شعر و مجموعه اشعار نیزبرای بچه ها جالب است .
بگذارید مطالعه جزئی از زندگی بچه ها گردد
والدین معمولا به آینده ی بچه های خود فکر می کنند . به روزی فکر می کنند که آنها پسر یا دختر بزرگی شده اند .اما برای آینده ی بچه ها باید از حالا فکر کرد. مقایسه بین هدفهای بزرگ و رسیدن به آنها کاری دشوار است .اما ما می دانیم که تقریبا هر چیزی در زندگی و شخصیت بچه به عنوان یک فرد تاثیر می گذارد پس کتابهایی که او می خواند نیز در زندگی او تاثیر خواهند گذاشت . نویسندگان د ر دهه آخر 1800معتقد بودند که بچه در ضمن مطالعه است که خوب یا بد می شود . آنها با این اعتقاد که هر داستانی بر روی بچه تاثیر دارد ,داستانهای خود را با یک پند اخلاقی خاتمه می دادند . نویسندگان امروزی ادبیات کودکان بچه ها را موعظه نمی کنند بلکه بسیاری از آنها درباره ی کسی که مشکلی دارد و آن را حل می کند می نویسند .بچه خودش را در شرایط قهرمان داستان قرار می دهد و مجذوب کارها و تصمیمات او میگردد . به این ترتیب بچه ها معیارهای خود را گسترده و غنی خواهند کرد .
بچه ها هم برای خودشان مسائلی دارند
مسائل بچه ها با معیارهای بزرگسالان بسیار جزئی به نظر می آیند . مثلا یک دختر ده ساله از اینکه قدش نسبت به پسرهای همکلاسی اش بلند تر است نگران است . برای پدرش این مساله اصلا مهم نیست و فقط کمی آزار دهنده می تواند باشد اما برای خود دختر این مساله می تواند عامل جنبش و حرکتی بحرانی گردد. بچه ها معمولا نگرانیها و ترسهای عمیق خود را پنهان می کنند .اگر بچه را تشویق به حرف زدن نکنید ممکن است یک فاجعه رخ بدهد . اگر شبهای متوالی برای بچه ها کتاب بخوانید رابطه ی صمیمانه ی شما باعث ابراز این اضطرابها خواهد شد و کمک می کند به اینکه بچه به شما حرف دلش را بگوید وآرام شود . در این مرحله شما می توانید داستان بچه ای را که مشکلاتی مانند بچه ی شما داشته است برای او بگو یید . این تعریف به او کمک می کند که روحیه اش بیش از آنچه هست جریحه دار نشود . البته نباید انتظار داشته باشیم که بچه با یک کتاب درمان شود اما به او کمک خواهد کرد که اساسی تر درباره ی مشکلش فکر کند . قدم گذاشتن از مرحله ی کودکی به مرحله ی بزرگسالی برای هر فرد از هر گروه اجتماعی مشکل است . شاید به همین دلیل است که بسیاری از بچه ها در این مرحله دایما به عقب و جلو تغییر مکان می دهند . مثلا آنها در حالی که در برابرمسولیت خود را بچه نشان می دهند در برابر امتیازات خود را بزرگ قلمداد می کنند . در این مرحله سنی نه بچه ,نه والدین و نه معلم هیچکدام احساس رضایت نمی کنند .
کتابها برای رشد کردن و بزرگ شدن
تا کنون راجع به اینکه چگونه یک بچه به یک کتاب حساسیت نشان می دهد یا چه چیز کتاب او را جلب می کند چیزی گفته نشده است .دو بچه ی مختلف ممکن است به یک نوع کتاب دو نوع حساسیت نشان دهند . یکی از آنها ماجرا و هیجان آنرا جذب کند دیگری درستی و نادرستی و یا عدالت و بی عدالتی را در آن بسنجد . بعضی از کتابها خود این نوع سنجش را به بچه القا می کنند نه به خاطر اینکه نویسنده چنین می خواهد بلکه به خاطر شخصیتهای داستان که خود مردمانی آگاه و نکته سنجند . خواننده نسبت به داستان علاقه مند شده و شروع به ارزیابی عقاید و آرا خودش می نماید.
امروزه خواندن چگونه تدریس می شود
اگر شمامراحلی را که برای خواندن ومطالعه کردن پشت سرگذاشته اید به دقت تحلیل کنید مراحل کتابخوانی ومطالعه ی کودکتان را نیز بهتر درک خواهید کرد . وقتی روزنامه ی عصر را می خوانید در واقع مشغول تمرین مجموعه مهارتهای پیچیده ای هستید که کمتر فکرش را می کرده اید . مثلا فکر کنید این تیتر را در رو زنامه می خوانید :” فضا نوردان به کره ی ماه قدم گذاشتند ” شما هر کلمه را به خوبی تشخیص می دهید چرا که بارها آن را دیده اید . شما معنای هر کلمه را به دیگری وصل می کنید اما در عین حال می دانید که هر کدام از کلمات معنایی غیر از مجموعه ی آنها درجمله دارد . شما معانی را با یکدیگر ترکیب می کنید و به صورت یک خبر یا یک معنی واحد در می آورید ,خبری که هنوز هم بسیار بزرگ است . آیا آنقدر بزرگ است که نفس شما را در سینه حبس می کند ؟ این جمله بر چه چیز دلالت می کند ؟ شما به دنبال معنای این جمله می گردید شاید اولین دلواپسی تان برای فضا نوردان باشد . ایا زنده خواهند ماند ؟ به این ترتیب شما نسبت به جمله ای که خوانده اید عکس العمل نشان می دهید با این فکر جدید تمام تجربیات قبلی خود را در مورد آن به ذهن می آورید . برای شما سوالا تی مطرح می شود و شاید نظر جدیدی در مورد ان پیدا کنید . این واکنشها در برابر خواندن ,نشانه ی نوع پیشرفته ی خواندن است . اما این نوع واکنش را بچه ی شما بعد از مدت طولانی بروز خواهد داد . درسهای او به او کمک خواهد کرد که خواننده ای بشود که درباره ی چیزهایی که می خواند فکر کند .
صبحت کردن به درک معنی کمک می کند
یکی از لذات بزرگ خواندن هر چیز صحبت کردن درباره ی آن است . ما با صحبت کردن درباره ی داستان آن را دوباره زنده می کنیم و گاهی به خود کتاب مراجعه می کنیم و معمولا آرای جدیدی به دست می آوریم .این روش خوبی برای تشویق خواننده ی جوان به انتقاد کردن است . آیا نویسنده توانسته است تجربیات خودش را القا کند ؟ نویسندگان دیگر این مطلب را چگونه نوشته اند ؟ چرا این دو نویسنده در مورد این مطلب با هم مخالفند ؟این سوالات بویژه برای بچه های بزرگتر موجن تفکر انتقادی در آنها می گردداما این نوع صحبت باید غیر رسمی باشد چرا که هیچ چیزی سریعتر از امتحان کردن علاقه ی بچه را به مطالعه از بین نمی برد.
استعداد خواندن چیست
اصطلاح “استعداد خواندن ” معمولا به معنای زمانی است که بچه رشد کافی برای یادگیری خواندن کرده است . بسیاری از عوامل در خواندن تاثیر دارند ازجمله :
سن – جنس – تناسب بدنی – توانایی دیدن و شنیدن ذاتی – توانایی شنیدن هوشمندانه- راحت صحبت کردن – اتکا به نفس – ثبات عاطفی – کنجگاوی به خصوص در مورد کلمات و عقاید – اشتیاق به خواندن . کتابخوانی برای بچه ها روش خوبی برای آشنا کردن آنها با صداهای زبان است در عین اینکه آنها را به کتاب علاقه من می کند . اگر بچه به کتابهای جالب دسترسی داشته باشد معمولا علاقه ی بیشتری به خواندن آنها خواهد داشت . اگر او بتواند یک داستان را دوباره بگوید یا ماجراهای زندگی اش را شرح دهد قسمتی از کارهایی را که بعدها هنگام خواندن باید انجام دهد یاد می گیرد .
سنجش پیشرفت خواندن در بچه ها
رشد خواندن در بچه ها همیشه به دو طریق اندازه گیری می شود . یکی مشاهدات غیر رسمی روزانه ی معلم و دیگری تستهای رسمی چاپی که ضمن سال تحصیلی به بچه ها داده می شود . بعضی از معلمها یک کتابچه ی پیشرفت خواندن درست می کنند و هر صفحه ی آن را به یک بچه اختصاص می دهند. این کتابچه در واقع مجموعه یادداشتهای معلم از سرعت پیشرفت خواندن بچه ها بر اساس مشاهدات او می باشد . تستهای چاپی عموما برای دو منظور به کا ر می روند : یکی سنجش رشد خواندن هر بچه با مقایسه ی او با دیگری و دیگر درک این مطلب که در بچه چه مواردی به کمک احتیاج دارد . تستهای تشخیصی برای نشان دادن ضعفها و نقاط قوت مهارت خوتندن بچه به کار می رود . مثلا این تستها ممکن است در مورد بچه ای نشان دهند که او چیزی را که می خواند می فهمد ولی نمی تواند آن را تفسیر کند . در نتیجه معلم می فهمد که در کجا باید به او کمک کند .
چرا باید بچه ی کند خوان را پیشرفت داد ؟
ممکن است او در خواندن عقب باشد ولی در حساب از سطح کلاس جلوتر . به همین دلیل باید به خواندن او کمک کرد تا بتواند در خواندن خود هم پیشرفت کند . اگر او در ساعت خواندن در کلاس بچه های پایین تر گذاشته شود ممکن است احساس شکست کند . این احساس موفقیتی در خواندن یا هر چیز دیگر برای او نخواهد داشت . اگر او مجبور شود که درسی را که سال پیش خوانده دوباره بخواند بسیار اندوهگین خواهد شد .اگر بچه مشکل خاصی در مورد خواندن داشته باشد در این مورد مدرسه به او تستهای مخصوصی می دهد و علت کند خوانی او را پیدا می کند . او ممکن است به آموزش یا درمان خاصی در زمینه خواندن نیاز داشته باشد .
آیا یک بچه ی تند خوان باید سریعا کلاسها را طی کند ؟
نه اصلا نباید این کار را کرد . چرا که معمولا یک بچه ی هشت ساله ی کلاس سومی کوچکتر و رشد نکرده تر از بچه ی نه ساله ی کلاس چهارمی است . آنها ممکن است خیلی ساده از نظر جسمی او راکه کوچکتر است تحت الشعاع حرکات خود قرار دهند . همچنین ممکن است پیشرفت او در دروس دیگر مانندحساب در سطح آنها نباشد . گذاشتن بچه در گروه بالاتر صرفا به خاط اینکه او تند خوان است ممکن است به جای سود زیان داشته باشد .
پس برای کمک به بچه ی تند خوان چه باید کرد ؟
معلم باید به این بچه کمکهای ویژه ای بکند تا وقتی که بچه های دیگر مشغول خواندن در سطح خودشان هستندوقت این بچه ها بیهوده تلف نشود . معلم می تواند برای این بچه ها کتابهایی در ساعات قرائت پیدا کند که این بچه ها در این ساعات با این کتابها کار کنند .
والدین در مورد خواندن بچه ها چه می توانند بکنند ؟
بچه ها خیلی قبل از اینکه وارد مدرسه بشوند تلقی شان از خواندن شکل می گیرد و مهارتهای اساسی خواندن در آنها رشد می کند . والدین هم در رشد مهارتها و تلقی آنها از خواندن به بچه ها کمک می کنند . حتی بدون اینکه خود بدانند این کار را می کنند . وقتی بچه ی شما به مدرسه می رود سعی کنید که با معلمش آشنا شوید . او می تواند برای شما بگویدکه در مدرسه چه می گذرد و بچه ی شما چگونه با این چیزها برخورد می کند و مهمتر از همه به شما بگوید که چگونه علاقه و مهارت اورا در خواندن افزایش دهید . شما می توانید درباره ی علایق ,تجربیات,و حرفهایش در مورد مدرسه به ویژه در مورد خواندن و چیزهایی که او را خوشحال یا ناراحت می کند به معلم او کمک کنید .چهار روش مهم برای کمک کردن به خواندن فرزندتان وجود دارد : اورا تشویق کنید تا آزادانه و کامل حرف بزند ودر صحبت کردن مهار شود . اگر شما کلمات را درست تلفظ کنید او هم درست تلفظ خواهد کرد . باصدای بلند برای او کتاب بخوانید . هرچه بزرگتر می شود او را تشویق کنید که گاهی هم او برای شما بلند بخواند. به او کمک کنید که کتابها و داستانهای مورد علاقه ی خود را پیدا کند . محیط او را با کتابهای زیاد پر کنید . من اعتقاد پیدا کرده ام که بسیاری از بچه ها به خاطر اینکه کتابی در دسترسشان نبوده کتابخوان خوبی نشده اند .
کتابهای مورد نیاز بچه را برایش تهیه کنید
استفاده از کتابخانه ی عمومی :غالب کتابخانه های عمومی قسمتی مربوط به بچه ها دارند . در آن قسمت می توانید کتابهای مختلف ,لیستهای کتاب ,کتب مرجع و هر چیز دیگری که به خواندن بچه مربوط می شود پیدا کنید . بعضی از کتابخانه های عمومی آنقدر بزرگند که کتابدارمخصوص کودک هم دارند . شما می توانید با او مشورت کنید و کمک بخواهید .
در خانه کتابخانه بسازید : زندگی با کتابها در خانه شاید شما هم از بودن با کتابها در دوران کودکی تجربیاتی داشته باشید . اگر چنین است من فکر می کنم شما هم با من موافقید که هیچ چیز بهتر از داشتن کتابهای شخصی در خانه نیست . اگر بچه حتی تعداد کمی کتاب به اتعاب خودش برای خود در خانه داشته با شد مطمئن باشید که او به آنها به عنوان دوستان خود نگاه می کند . این کتابها جزئی اززندگی او می شوند .امروزه به علت اینکه خانه ها کوچک است و اسباب کشی زیاد شده است داشتن کتب زیاد در خانه امکان پذیر نیست و حمل آنها مشکل است . به علاوه بعضی ها معتقدند که کتاب را می توان از کتابخانه قرض گرفت ونیازی به خریدن آن نیست .البته قرض گرفتن کتاب هم نمافع بسیاری دارد اما قرض کردن نمی تواند جای خریدن را بگیرد .قرض گرفتن برای مطالعه ی کوتاه مدت است در بعضی مواقع ما احتیاج داریم که دایما به کتاب مراجعه کنیم . بچه ای که بتواند بارها به یک کتاب مراجعه کند آن را بخشی از زندگی اش به حساب خواهد آورد . یک کتابخانه ی کوچک در خانه دوستی دراز مدت برای بچه خواهد بود .
برای بچه ها در کتابخانه ی خودتان قفسه ای در نظر بگیرید
یکی از روشهایی که بچه به داشتن کتاب مباهات می کند این است که قفسه هایی از کتابخانه ی منزلتان را به او اختصاص دهید . می توانید طاقچه ی اطاقش را هم به شکل قفسه ی کتاب در اورید یا از قفسه های آماده از بازاربخرید. در موقع خرید قفسه ها به شکل آنها و امکان استفاده از آنها برای اندازه های مختلف کتاب توجه کنید . همیشه قفسه های پشت دار بخرید .
خرید کتاب برای بچه ها
وقتی شما کتابی برای فرزندتان می خرید به او نشان می دهید که کتاب برایتان مهم است که آن را می خرید . بدین ترتیب خرید کتاب برای بچه مهم شده و علاقه ی اورا به خواندن پرورش می دهد . اما شاید نتوانید کتابهای زیادی را به خاطر قیمت گران آنها بخرید . کتابها معمولا با جلدهای مختلف چاپ می شوند . اگر کتابهای مشابهی با جلدهای مختلف موجود باشد شما می توانید جلد معمولی آنها را که ارزانتر است خریداری کنید .
کتابهای کودکان را از کجا باید خرید؟
کتاب فروشیهای خوب کتابهای ناشران مختلف را دارند و می توانند کتابی را که شما می خواهید و خودشان ندارند برایتان سفارش دهند . اگر هیچ کتاب فروشی در شهرتان نداشتید می توانید به فروشگاههایی که خدمات پستی دارند کتاب سفارش بدهید . بیشتر فروشگاهها لیت کتاب کودکان را دارند که شما می توانید کتاب دلخواهتان را از روی آن سفارش
بدهید . برای پیدا کردن کتاب فروشیی که طبقه بندی کتاب داشته باشد می توانید به روزنامه هم مراجعه کنید .کتابدارکتابخانه ی کودک نیز می تواند در این مورد به شما کمک کند .
سخن آخر :
علی رغم کوششهایی که در تالیف و انتشار کتابهای مناسب کودکان و نوجوانان صورت گرفته است هنوز این خلا و کمبود در جامعه ما احساس می شود . وقت آن است که نویسندگان متعهد و برجسته ی ادبیات کودکان و نوجوانان , آنان که به حسن نویسندگی واقفند و روان شناسی کودک می دانند و به توانایی و ناتوانی و طرز فکر و احساس و ادراک دنیای عاطفی و عقلانی کودکان آگاهی دارند و نیاز جامعه ی اسلامی ما را به خوبی درک می کنند با بهره گیری از غنای فرهنگ اسلامی در نگارش کتابهای مناسب این سنین بیش از پیش بکوشند . و مراکز تحقیق بویژه سازمانهای که رسالت تهیه و انتشار کتابهای کودکان و نوجوانان را برعهده دارند درباره ی چگونگی گرایش این گروه به مطالعه و تقویت علاقه و رغبت آنان به مطالعه و ارائه معیارهای مناسب برای انتخاب کتاب بپردازند . و ناشران را وظیفه ی ان است که به چاپ و توزیع کتابهایی که بتوانند اوقات گرانبهای میلیونها کودک ایرانی را غنا بخشد همت گمارند و از این راه پدران و مادران و مربیان مددکار بوده و دین خود را به جامعه ی ایرانی و اسلامی خود ادا نمایند.
