نویسنده: عبدالرسول خسروی
زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (XML) به عنوان استانداری برای بازنمود و تبادل داده ها بر روی وب در سال 1998 توسط کنسرسیوم وب جهانی (W3 consortium) توسعه یافت. داده هایی که در قالب XML نشانه گذاری می شوند، به داده هایی ساختارمند تبدیل، و مدارکی خود توصیف بوجود می آورند.این ویژگی موجب استقلال مدارک مبتنی بر XML از هر سکویی (platform) شده، تبادل آنها را میان نظام های ناهمگن ممکن، و بنابراین میان کنش پذیری نظامهای اطلاعاتی را باعث می گردد. ساختار مدارک XML، ساختاری سلسله مراتبی است. این ساختار موجب پردازش بهتر مدارک XML شده، و از سوی دیگر، پیاده سازی و مستندسازی الگوها و فرایندهای بسیار پیچیده (مانند فرایندهای شیمیایی بدن انسان) را میسر می نماید. XML تنها یک زبان نشانه گذاری همانند HTML نیست، بلکه ابزاری برای تولید زبان¬های نشانه گذاری و ساختارمند نمودن داده ها است. به عبارت دیگر، XML همانند HTML، يک مجموعه ثابت از عناصر و فقط محدود به مدارک وب نيست. با استفاده از اين استاندارد، کاربران مي توانند عناصر (يا برچسبهاي) مورد نياز خود را تعريف و در محيط هاي اطلاعاتي ديگر استفاده کنند. اين زبان به عنوان يکی از مشتقات “استاندارد زبان نشانه گذاري تعميم يافته (SGML)” است و مي توان با افزودن قيود معنايي به آن، زبان هاي کاربردي نظير XHTML، RSS، MathML، SSML، و غيره را در آن پياده سازي نمود. زبان نشانه گذاری گسترش پذیر، شامل مجموعه اي از استانداردهاي متنوع با کاربردهاي خاص است که برای ارائه و انتقال داده ها بکار می رود. امکان ذخیره سازی حجم گسترده ای از داده ها، و حل مشکل انتشار الکترونیکی آنها از دیگر مزایای این فناوری است. قابلیت ها و ویژگی های منحصر بفرد این زبان (بازنمود ساختارمند داده ها، خود توصیف بودن و ساختار سلسله مراتبی مدارک، و …)، گرایش متخصصان و سازمان های فعال در حوزه مدیریت اطلاعات را، به پیاده سازی و دوباره قالب بندی استانداردها و طرح های این حوزه در قالب XML بدیهی می نماید. تلاش های گسترده ای که در این خصوص انجام گرفته، دلیلی بر این مدعاست. پیدایش نظام های فراداده ای مبتنی بر XML، استفاده از XML به عنوان قالب پشتیبان قالب های نمایشی جدید در کتابخانه های دیجیتالی، استفاده از XML به عنوان قالب مشترک برای استانداردهای مربوط به میان کنش پذیری در شبکه های اطلاعاتی (از جمله پروتکل Z39.50)، به عنوان استاندارد پایه در الگوهای معماری نظام های اطلاعاتی (مانند SOA)، و … بر مبنای این گرایش است. جهت استفاده از ایکس.ام.ال درکتابخانه ها باید با قابلیت های آن آشنا شویم تا با توقعات منطقی برای استفاده از آن در برطرف کردن نیازهای خود در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانس گام برداریم. ایکس. ام. ال به ایجاد استاندارد در قالبهای ذخیره اطلاعات می پردازد.
