مهدي ياراحمدي خراسانی
برگزاري برنامه هاي آموزشي كاركنان به صورت آموزش الكترونيكي ضرورتي غير قابل انكار است
اشاره
با ورود سيستم هاي الكترونيكي و حذف كاغذ، سامانه هاي مجازي و الكترونيك روز به روز اهميت بيشتري مي يابند. در اين مجال با عنايت به اهميت آموزش الكترونيكي و تأکید سند ملی جشم انداز بر توسعه کمی و کیفی آن به این مقوله مي پردازيم.
مقدمه
ورود كامپيوترعرصه كسب و كار امروز را به كلي متحول نموده است. ويژگي بارزعصر امروز انفجار اطلاعات است كه در اثر رشد شتابان فن آوري بوجود آمده است. سرعت حيرت انگيز توسعه فن آوري اطلاعات فضايي را ايجاد كرده است كه بايد سازمانها با تمام توان آمادگي لازم را براي مواجهه با آن را داشته باشند تا در مسير رشد و توسعه از اين حركت پويا باز نمانند. اين موقعيت الزاماتي را مي طلبد كه ناگزير بايد به آن مجهز شد. بايد به گونه اي عمل كرد كه سازماني پويا و زنده در عرصه جهاني باشيم و قابليت هايي كه خداوند ارزاني داشته است را به شايستگي بكار ببريم. يكي از اين قابليت ها آموزش الكترونيكي و نهادينه كردن آن در سازمان است.
تعریف آموزش الکترونیکی
منظور از آموزش الکترونیکی به‌طور کلی بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیکی مثل کامپیوتر، اینترنت، دیسک‌های چندرسانه‌ای، نشریه‌های الکترونیکی و خبرنامه‌های مجازی نظایر این‌هاست که با هدف کاستن از رفت و آمدها و صرفه‌جویی در وقت و هزینه و در ضمن یادگیری بهتر و آسان‌تر صورت می‌گیرد.
تأثير فناوري اطلاعات بر آموزش
امروزه اكثر سازمانها بر اين باورند كه گذر از مرحله سنتی برگزاري و اجراي برنامه هاي آموزشي كاركنان به سمت آموزش الكترونيكي (E – Learning) ضرورتي غير قابل انكار است. بر اساس تحقيقات به عمل آمده در شركتها و مؤسساتي كه تاكنون از اينگونه تجهيزات و امكانات آموزشي بهره گرفته اند ، نشان مي دهد كه اجراي اين مهم در سه حوزه اصلي: بهبود عملكرد، افزايش كارآيي و اثربخشي و كاهش هزينه هاي آموزش تأثيربه سزايي داشته است، به طوري كه آمارها نشان مي دهد حدود 40 درصد هزينه اينگونه شركتها و مؤسسات بدون كاهش اثربخشي از طريق جايگزيني و بكارگيري آموزشهاي الكترونيكي كاهش داشته است . در بُعد افزايش كارآيي و اثربخشي مشخص شده است كه آموزشهاي الكترونيكي زمان يادگيري فراگيران را به طور متوسط بين 25 تا 50 درصد كاهش داده و زمان فعال حفظ اطلاعات نيز به نسبت قابل ملاحظه اي افزايش يافته است . همچنين با آموزش الكترونيكي مي توان محيط كاري با نيروي انساني آموزش ديده در حداقل زمان ممكن ايجاد نمود كه نتيجه آن بهره وري بيشتر در سازمان خواهد بود .
ضرورت حركت به سوي آموزش هاي الكترونيكي ( يا مجازي)
با عنايت به مطالب فوق الذكر بايد به اين نكته اذعان نمود كه با گسترش فناوری اطلاعات و نفوذ وسایل ارتباط از راه دور ، ابزارها و روش های آموزشی نیز دچار تغییر و تحول گردیده است. آموزش الکترونیکی و آموزش مجازی در سطح وسیعی از جامعه گسترده گردیده،کلاس های آموزشی به صورت غیر حضوری و الكترونيكي برگزار می گردد. سازمانها مي توانند با بهبود شرايط و اجراي برنامه هاي آموزش آشنا سازي كاركنان با نحوه بهره گيري از آموزش الكترونيكي , صرفه جوئيهاي بسياري را در پرداخت هزينه هاي حقوق و بكارگيري كاركنان بويژه در حوزه تخصصي و كارشناسي بعمل آورند .با اجراي برنامه هاي آموزشي به شيوه الكترونيكي نه تنها از كيفيت نظارت و اجراي آموزش كاسته نمي شود بلكه با توجه به قابليتهاي بسيار وسيع اجرايي اين گونه سيستمها ، مي توان از مرحله نيازسنجي آموزشي و برنامه ريزي تا مرحله اجرا و نظارت و ارزيابي و نتيجتا” صدور گواهينامه هاي مربوطه به نحوي بسيار مطلوب و همه جانبه اقدام نمود كه اين مهم خود باعث صرفه جويي ساليانه نسبت به هزينه هاي آموزشي به شيوه سنتي مي شود .
اشتباهات احتمالي استفاده از آموزش الکترونيکى
هرچند توسعه آموزش الکترونيکى براي سازمان هاي امروزي ضرورت دارد اما سازمان هائي که اقدام به پياده‌سازى آن مى‌نمايند اگر از برخى موارد مشکل‌زا حذر ننمايند، با دشواريهاى فراوانى مواجه خواهند شد. عمده ترين اين اشتباهات به شرح زير است:
1-عدم حمايت مديران سازمان در مراحل خريد، استقرار و اجرا : استقرار فناورى تنها يک بخش از اجراى آموزش الکترونيکى مى‌باشد. براى کسب موفقيت در درازمدت، حمايت مديران سازمان امري لازم است. مباحثى چون: پيوند آموزش و راهبرد تجارى سازمان، تأمين حمايت مالى، اولويت بندى نيازهاى مربوط به فنآورى و متقاعد کردن کاربران به استفاده از اين روش آموزشى بجاى روشهاى پيشين از دلايل ضرورت اين امر است.
2-محتواى آموزشى خسته کننده و ضعيف ؛ محتواى ضعيف عامل شکست آموزش الکترونيکى بوده و آموزش گيرندگان را پراکنده مى‌نمايد.
3- بكارگيري فناوري پيچيده: وقتى که استفاده و بهره گيري از فناورى، خود يک چالش باشد، آموزش رخ نخواهد داد. حتى در صورت اجرا نيز، بکارانداختن فناورى مسئله اصلى مى‌شود و آموزش در مرتبه دوم قرار مى‌گيرد.
4- فرهنگى که پذيراى آموزش الکترونيکى نباشد و يا هيچ اطلاعى از آن نداشته باشد.
5-فقدان نتايج ملموس و قابل اندازه گيري آموزش الکترونيکى: آموزش الكترونيكي در صورتي موردحمايت مديران قرار مي گيرد كه نتايج آن در ملموس و قابل اندازه گيري باشد.
نتيجه گيري:
براي آن كه آموزش الكترونيكي در سازمان نهادينه گردد و بتوانيم از مزاياي آن در توسعه عملكرد و افزايش اثر بخشي كاري بهره مند شويم مي بايست اصول آن رعايت گردد.تشکيل کميته پياده سازى آموزش الکترونيکى که در آن مديران سازمان به همراه اعضايى به نمايندگى از تمامى حوزه‌ها براى راهبرى توسعه، استقرار و رشد مداوم آموزش الکترونيکى، شرکت دارند امري مهم مي باشد.براي اين كه آموزش هاي الكترونيكي هدفمند و مؤثر باشد نيازمند تدوين برنامه آموزش الکترونيکى براى هر کارمند همراه با تجربياتى که باعث ايجاد دگرگونى در کارايى شغلى وى مى‌شود و ترتيب دادن سيستمى براى اندازه‌گيرى اين نتايج هستيم . انتخاب دقيق محصولات آماده و يا سفارشى که منطبق با نياز کارمندان و رشد حرفه‌اى آنان باشد، بهتر از خريد کتاب های حاوى صدها عنوان مطلب مى‌باشد. لذا میبایست برای بهره مندی سازمان از مزایای آموزش الکترونیک این گونه آموزشها از لحاظ کمی و کیفی توسعه یابد.
