اصطلاحات تخصصی حمل ونقل دریایی

ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسلیمی به گمرک است به شکلی که با توجه به آن اوصاف و مشخصات کالای اظهار شده مشخص و از غیر آن به نحو روشن متمایز گردد. ( ق. ا. گ)

اظهارکننده :
یعنی شخصی که اظهارنامه ترانزیت بین المللی را امضا می کند یا اظهارنامه مذکور به نام او امضا شده باشد. ( ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

اموال :
عبارت است از هر مالی که از روی عمد و به طور دائم به کنار ساحل متصل نباشد و شامل کرایه مورد تعهد نیز می باشد. ( ق. ا. ا. د. ک. ب. ن. د)

اراضی مستحدث :
عبارت است از زمین هایی که در نتیجه پایین رفتن سطح آب یا هر نوع جریان آب در کرانه های دریا و دریاچه ها و جزایر یا در نتیجه پایین رفتن آب یا خشک شدن تالاب ها ظاهر و یا ایجاد می شود. ( ق. ا. م. س)

اراضی ساحلی :
پهنه ای است با عرض مشخص از ارضی مجاور دریا و دریاچه ها یا خلیج که حداقل از یک سو به کنار دریا یا دریاچه یا خلیج متصل باشد. عرض اراضی ساحلی و مستحدث و حریم منابع مندرج در قانون اراضی مستحدث و ساحلی به شرح زیر تعیین می شود :
الف)  عرض اراضی مستحدث دریای خزر خط ترازیست به ارتفاع ۱۵۰ سانتیمتر از سطح آب در آخرین نقطه پیشرفت آب در سال ۱۳۴۲ ، ولی در نقاطی که این خط به جاده سراسری عمومی ساحلی فعلی برخورد می کند حد اراضی مستحدث جاده مزبور است.
ب)   عرض اراضی ساحلی خلیج فارس و دریای عمان ۲ کیلومتر از آخرین حد پیشرفت آب دریا بالاترین نقطه مد خواهد بود.
ج)    عرض اراضی ساحلی دریاچه رضاییه ۱۰۰۰ متر از آخرین حد پیشرفت آب در سال ۱۳۵۳ می باشد ، لجنزارهای متصل به این عرض و نمکزارها تا آخرین حد آنها جزو اراضی ساحلی مزبور محسوب می شود.د)     عرض حریم دریای خزر ۶۰ متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال ۱۳۴۲ و عرض حریم دریاچه رضاییه ۶۰ متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال ۱۳۵۳ و عرض حریم خلیج فارس و دریای عمان ۶۰ متر از آخرین نقطه مد می باشد (ق. ا. م. س)

اثاثیه همراه مسافر :
اموال ، که در همان کشتی برای یک مسافر حمل می شود خواه نزد مسافر باشد یا خیر ، که می تواند شامل پول نیز باشد ، تا آنجا که آن اموال بر اساس یک قرارداد حمل یا قرارداد مشابه دیگری حمل نشده باشد. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

اظهار نامه عبور خارجی :
عبارت است از برگه ای (فرمی) چاپی که توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران چاپ شده و جهت اظهار کالاهای عبوری خارجی مورد استفاده قرار می گیرد. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

اظهار نامه اجمالی کالای عبوری :
عبارت است از برگه ای (فرمی) چاپی جهت اظهار اجمالی کالا که در بدو ورود آن توسط هدایت کننده وسیله حمل یا نماینده شرکت حمل ونقل و یا نماینده راه آهن به گمرک یا بندر یا فرودگاه حسب مورد تسلیم می گردد. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

اظهار کالای عبوری :
عبارت است از ذکر اوصاف و مشخصات کامل کالا در اظهارنامه تسلیمی که جهت عبور خارجی کالا یا گمرک ارایه می گردد. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

اظهار اجمالی کالای عبوری :
عبارت است از ذکر مشخصات کلی کالا که در اظهارنامه اجمالی به گمرک یا بندر ارایه می گردد. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

بار :
بار شامل هرگونه محموله اعم از اموال و اشیا و هر کالای دیگری می باشد به استثنا حیوانات زنده و بارهایی که بر طبق مفاد قرارداد باربری باید روی عرشه کشتی حمل شود و در عمل نیز هم بدین ترتیب حمل شده باشد. (ق. د)

بار استثنایی :
یعنی شیئی یا اشیا سنگین یا حجیم که به علت وزن ابعاد یا نوع ، معمولا در واحدهای حمل ونقل بسته حمل نمی شوند مشروط بر این که به سهولت شناخته شوند. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

بارنامه :
سندی است مبین مالکیت کالا که حمل کننده یا نماینده وی پس از وصول کالا صادر می نماید و حاکی از حمل کالای معینی از یک نقطه (مبدا حمل) به نقطه دیگر (مقصد حمل) با وسیله حمل مورد توافق (کشتی ، کامیون ، قطار ، هواپیما یا ترکیبی از آنها) کرایه حمل معین می باشد. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

بارنامه دریایی :
بارنامه دریایی سندی است که مشخصات کامل بار در آن قید و توسط فرمانده کشتی یا کسی که از طرف او برای این منظور تعیین شده امضا گردد و به موجب آن تعهد شود بار توسط کشتی به مقصد حمل و به تحویل گیرنده داده شود. بارنامه دریایی یا اسناد مشابه آن به منزله رسید دریافت بار است. (ق. د)

بارگیری و تخلیه :
بارگیری به طور معمول از زمانی شروع می شود که چنگال جرثقیل ، باری را که فرستنده آماده بارگیری کرده است به منظور بارگیری در کشتی از اسکله یا بارانداز یا وسایل باربری که بدین منظور مورد استفاده قرار می گیرد ، گرفته و بلند نماید و تخلیه زمانی خاتمه می یابد که چنگال جرثقیل ، بار را در اسکله و یا بارانداز یا وسایل باربری که بدین منظور مورد استفاده قرار گرفته ، فرود آورد. (ق. د)

بندر :
در اغلب موافقتنامه های کشتیرانی بین دولت ایران با سایر کشورها ، منظور از بندر به محلی اطلاق می گردد که دارای موقعیت و امکانات بندری بوده و به روی کشتیرانی تجاری بین المللی باز باشد. (ق. م. ک. ت. د. د)

بست های گوشه ای :
یعنی آرایش و ترتیبی از روزنه ها و سطوح در بالا و یا پایین کانتینر جهت حمل ونقل ، روی هم چینی و یا محکم و محفوظ نگاه داشتن آن. (ک. ک. ا)

بندرصیادی :
به محدوده ای از ساحل دریا ، دریاچه و یا رودخانه اطلاق می شود که به جهت دارا بودن پناهگاه طبیعی (خور یا آبراهه مناسب) یا مصنوعی (موج شکن) و تاسیسات ساحلی دیگر ، پهلوگیری وتخلیه صید به وسیله شناورهای صیادی در آن ، امکان پذیر بوده و اکثر شناورهای فعال در آن شناورهای صیادی می باشند. (آ. ا. ق. ح. ب. م. آ)

شناورها ، آلات و ادوات غیرمجاز :
کلیه شناورها و آلات و ادوات صیادی که استفاده از آنها برابر مقررات مجازاعلام نشده است. (آ. ا. ق. ح. ب. م. آ)

تاسیسات مربوط :
در چهارچوب کریدور (دالان) حمل ونقل بین المللی عبارت از نقاط عبور مرزی ، پایانه های گمرکی ، ایستگاه های تحویل و تحول واگن ها ، ایستگاه های تغییر بوژی و همچنین خطوط آهن و بنادر حمل ترکیبی و کشتی های رو-رو اعم از موجود یا آتی است که در امر حمل ونقل بین المللی در کریدور شمال – جنوب حائز اهمیت فراوان می باشد. (ق. م. ب. ک. ش. ج)

تجهیزات کشتی :
شیا مورد استفاده قابل حمل روی کشتی ، به غیر از قطعات یدکی کشتی که قابل جابجایی هستند اما مصرفی نبوده و شامل وسایل همراه از قبیل قایق های نجات ، ابزار نجات ، مبلمان ، سایر اشیا کشتی و اقلام مشابه می باشند. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

تالاب :
اعم از اراضی مرداب ، باتلاق یا آب بندان طبیعی که سطح آن در حداکثر ارتفاع آب از ۵ هکتار کمتر نباشد. (ق. ا. م. س)

تحویل گیرنده :
تحویل گیرنده شخصی است که به موجب بارنامه حق دریافت بار را دارد. (ق. د)

تاسیسات مربوط :
منظور از تاسیسات مربوط در چهارچوب کریدور (دالان) حمل ونقل بین المللی عبارت از نقاط عبور مرزی ، پایانه های گمرکی ، ایستگاه های تحویل و تحول واگن ها ، ایستگاه های تغییر بوژی و همچنین خطوط آهن و بنادر حمل ترکیبی و کشتی های رو-رو اعم از موجود یا آتی است که در امر حمل ونقل بین المللی در کریدور شمال – جنوب حائز اهمیت فراوان می باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)

ترخیصیه کالای عبور :
عبارت است از سند حواله تحویل کالا به صاحب آن یا عبور دهنده که از سوی متصدی حمل و یا نماینده وی به عنوان گمرک ، با رعایت ضوابط و مقررات مربوط صادر می گردد. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

حداکثر بار مجاز یا (پی) :
عبارت است از تفاوت میان حداکثر میزان یا وزن ناخالص مفید و موثر و وزن خود کانتینر. (ک. ک. ا)

حداکثر میزان یا وزن ناخالص مفید و موثر یا (آر) :
عبارت است از حداکثر وزن مجاز کانتینر همراه با محموله آن. (ک. ک. ا)

حقوق و عوارض ورودی :
یعنی حقوق گمرکی و کلیه حقوق ، عوارض ، دستمزدها یا سایر عوارض که در موقع ورود یا به مناسبت ورود کالاها اخذ می گردد به استثنا دستمزدها و عوارضی که میزان آنها محدود به بهای تقریبی خدمات انجام شده می باشد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

حقوق گمرکی :
وجوهی است که میزان آن به موجب جدول تعرفه گمرکی ضمیمه این قانون امور گمرکی تعیین و دریافت می شود. (ق. ا. گ)

حمل :
شامل مدتی است که مسافر در کشتی است و یا در حال سوار شدن و یا پیاده شدن از آن باشد ولی این مدت شامل زمانی که مسافر در ایستگاه دریایی و یا روی اسکله و یا تاسیسات دیگر بندری توقف نماید نخواهد بود. به علاوه مدت حمل شامل زمانی است که مسافر از طریق آب از خشکی به کشتی یا بالعکس حمل شود. مشروط بر آنکه قیمت این حمل در بلیط منظور شده باشد و یا وسیله به کار برده شده برای حمل اضافی از طرف متصدی حمل در اختیار مسافر قرار گرفته باشد.

حمل ونقل بین المللی :
عبارت است از حمل ونقلی که به موجب قرارداد حمل مبدا و مقصد در یک کشور واقع ولی بندر عرض راهی که کشتی در آن توقف می کند در کشور دیگر و یا مبدا و مقصد در دو کشور مختلف قرار گرفته باشند. (ق. ب. ی. ب. م. ح. م. د)
منظور از جابجایی کالا و مسافر از قلمرو ملی حداقل دو طرف این موافقتنامه توسط شقوق مختلف حمل ونقل می باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)
حمل و نقل بین المللی یعنی حمل ونقل میان نقاط مبدا و مقصد که در قلمرو دو کشور که به کنوانسیون بین المللی کانتینرهای ایمن مصوب سال ۱۹۷۲ میلادی در مورد دست کم یکی از اعمال می شود ، قرار گرفته است. (ک. ک. ا)
کنوانسیون بین المللی کانتینرهای ایمن مصوب سال ۱۹۷۲ میلادی همچنین زمانی که بخشی از عملیات حمل ونقل میان دو کشوری انجام شود که در قلمرو یکی از آنها این کنوانسیون اعمال می شود اجرا می گردد.

حمل ونقل کالا :
منظور ، جابجایی کالا به نحوی است که خصوصیات فیزیکی – شیمیایی و وزن محموله در حدود معین باقی بماند. (ق. م. ب. د. ح. ش)

حمل ونقل مسافر :
نوعی خدمت حمل ونقل برای جابجایی مسافر با هر نوع وسیله نقلیه می باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)

حریم :
قسمتی از اراضی ساحلی یا مستحدث است که یک طرف آن متصل به آب دریا یا دریاچه یا خلیج یا تالاب باشد. (ق. ا. م. س)

خدمه :
در اغلب موافقتنامه های کشتیرانی بین دولت ایران با سایر کشورها ، منظور از خدمه شامل فرمانده و هر شخصی است که بر روی کشتی در طول مدت کشتیرانی مشغول انجام وظیفه بوده و نام وی در فهرست خدمه کشتی درج و دارای مدارک شناسایی موضوع موافقتنامه فیمابین باشد. (ق. م. ک. ت. د. د)

دریای سرزمینی :
منظور از دریای سرزمینی دریای ساحلی موضوع ماده ۳ قانون اصلاح قانون تعیین حدود آب های ساحلی و منطقه نظارت مصوب ۲۲ فروردین ۱۳۳۸ هجری شمسی می باشد.

دفتر بارگیری :
یعنی اداره گمرک هر یک از طرف های متعاهد که به منظور تسهیل در شروع عملیات ترانزیت بین المللی در گمرک مبدا واحدهای حمل ونقل تحت نظارت آن به مهر گمرکی ممهور می گردد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

دفع :
یعنی ریختن هرگونه زواید یا سایر مواد دریا از کشتی ها ، هواپیماها ، سکوها یا دیگر سازه های ساخت دست بشر در دریا. دفع شامل موارد ذیل نمی شود :
– ریختن مواد زاید یا سایر مواد در دریا به طور اتفاقی یا در پی عملیات عادی کشتی ها ، هواپیماها ، سکوها یا دیگر سازه های ساخت دست بشر ، در دریا و تجهیزات آنها به غیر از مواد زاید دیگر سازه های ساخته دست بشر در دریا که به قصد دفع مواد مزبور فعالیت می کنند ، حمل می شود یا از به عمل آوری چنین مواد زایدی یا سایر مواد در کشتی ها ، هواپیماها، سکوها یا سازه های مزبور ناشی می شود.
– به جا نهادن مواد با هدفی غیر از دفع چنین مواد زایدی مشروط بر اینکه ریختن چنین مواد زایدی با اهداف این کنوانسیون مغایرات نداشته باشد. (ق. ا. ک. ج. آ. د)

دریا :
به معنی کلیه آب هایی به جز داخلی کشورها است. (ق. ا. ک. ج. آ. د)

سفر بین المللی :
به معنای یک سفر دریایی از کشوری که مشمول کنوانسیون بین المللی اندازه گیری ظرفیت کشتی ها است ، به بندری خارج از کشور یا بالعکس می باشد. بدین منظور در هر سرزمینی که مسئولیت روابط بین المللی آن را دولت متعاهدی عهده دار باشد و یا سازمان ملل متحد عهده دار اداره امور آن باشد به عنوان یک کشور مجزا تلقی می شود. (ق. ا. د. ا. ک. ب. ا. ظ. ک)

سود بازرگانی :
وجوهی است که بر اساس قانون انحصار تجارت خارجی به موجب تصویب نامه هیات وزیران برقرار می گردد. (ق. ا. گ)

سانحه دریایی :
به معنی تصادم کشتی ها ، به گل نشستن یا دیگر حوادث دریانوردی یا دیگر اتفاقات بر روی یک کشتی یا خارج از آن که منجر به ورود خسارت های عمده یا تهدید قریب الوقوع از جهت ورود خسارات عمده به کشتی یا کالا می شود ، می باشد. (ق. ا. ک. ب. م. د. غ)

شناور :
عبارت است از هر کشتی یا کرجی یا هر ساختار قادر به دریانوردی. (ق. ا. ا. د. ک. ب. ن. د)

شناور صیادی :
به معنی شناوری است که جهت صید ماهی ، نهنگ ، فک ، شیرماهی یا سایر منابع زنده دریایی مورد استفاده قرار می گیرد. (ق. ا. ل. ک. ب. ا. آ. ص. گ. ن. د)

صید :
عملیاتی است که به منظورخارج کردن آبزیان ازمحیط زیست طبیعی آنها صورت می گیرد. (آ. ا. ق. ح. ب. م. آ)

صدمه زدن به محیط زیست :
عبارت است هر صدمه مادی اساسی به سلامتی انسان یا حیات یا منابع دریایی در آب های ساحلی یا آب های درون سرزمینی یا مناطق مجاور آنها ، که در نتیجه آلودگی ، لوث شدگی ، آتش سوزی ، انفجار یا حوادث مهم مشابه ایجاد شده باشد. (ق. ا. ا. د. ک. ب. ن. د)

ضمانت کنندگان مرتبط :
یعنی سازمان بین المللی که ضمانت کننده وابسته به آن می باشند. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

طول :
یعنی طولی معادل ۹۶ درصد طول کلی تقسیم بر خط آبخور واقع در ۸۵ درصد از اندازه حد فاصل عمق کشتی که از بالای تیر حمال تا لبه عرشه کشتی اندازه گیری می شود یا در صورتی که از این میزان بیشتر باشد طولی است از سمت جلوی سینه کشتی و محور پایه اسکان تا خط آبخور. در کشتی هایی که دارای تیر حمال خمیده هستند ، خط آبخور که بر حسب آن طول مزبور اندازه گیری می شود باید به موازات خط آبخور پیش بینی شده در موقع بارگیری باشد. (ق. ا. د. ا. ک. ب. ا. ظ. ک)

ظرفیت ناویژه :
ابعاد کل کشتی است که طبق مقررات کنوانسیون بین المللی اندازه گیری ظرفیت کشتی ها تعیین شده است. (ق. ا. د. ا. ک. ب. ا. ظ. ک)

ظرفیت ویژه :
به معنای گنجایش مورد لزوم کشتی است که طبق مقررات کنوانسیون بین المللی اندازه گیری ظرفیت کشتی ها تعیین شده است. (ق. ا. د. ا. ک. ب. ا. ظ. ک)

عضو خدمه :
نفراتی که برای انجام وظایفی که روی یک کشتی و در طول یک سفر جهت کار یا خدمت در کشتی استخدام شده اند و جزو فهرست خدمه کشتی هستند. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

عملیات ترانزیت بین المللی :
یعنی حمل کالاها از گمرک مبدا به گمرک مقصد تحت سیستم مقرر در این کنوانسیون. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

عملیات نجات :
عبارت است از هر عمل یا فعالیت تعهد شده جهت کمک به یک شناور یا دیگر اموال مواجه با خطر در آب های قابل دریانوردی یا سایر آب ها از هر قبیل. (ق. ا. ا. د. ک. ب. ن. د)

عبور بین المللی کالا :
عبارت است از عبور کالا تحت نظارت گمرکی از قلمرو یک طرف متعاهد به طوری که نقاط مبداء و مقصد آن در خارج از قلمرو کشور یاد شده واقع باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)

عوارض دریافتی به وسیله گمرک :
وجوهی است که وصول آن طبق مقررات به عهده گمرک واگذار می شود. (ق. ا. گ)

فرستنده بار :
فرستنده بار شخصی است که با متصدی باربری قرارداد باربری تنظیم می نماید و بار را برای حمل به کشتی تحویل می دهد. (ق. د)

فرمانده منطقه :
فرمانده یک واحد نجات است که برای هماهنگی عملیات جستجو و نجات در داخل محدوده تعیین شده برای نجات ، گمارده شده باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

فرود آمدن :
در صورتی است که یک هواپیما در روی آب فرود اجباری داشته باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

فورواردر :
عبارت از یک شخص حقوقی یا حقیقی که در واقع مسئولیت جابجایی کالا و نیز بهره برداری از تسهیلات حمل ونقل را بر عهده دارد و کالا و مسافر و بار همراه آنها را طبق قوانین ملی طرف های متعاهد در مسیر کریدور (دالان) حمل ونقل بین المللی شمال – جنوب جابجا می نماید. (ق. م. ب. د. ح. ش)

قلمرو :
در اغلب موافقتنامه های کشتیرانی بین دولت ایران با سایر کشورها ، منظور از قلمرو به مناطق تحت حاکمیت و صلاحیت هر یک از طرف های متعاهد اطلاق می شود ، مگر آن که به ترتیب دیگری مقرر شده باشد. (ق. م. ک. ت. د. د)

قرارداد حمل :
قراردادی است که از طرف متصدی حمل و یا به حساب او برای حمل مسافر منعقد گردد. ولی قرارداد اجازه کشتی را شامل نمی گردد. (ق. ب. ی. ب. م. ح. م. د)

قرارداد باربری :
قرارداد باربری فقط قراردادی است که بر اساس بارنامه دریای یا اسناد مشابه دیگری که برای حمل ونقل کالا از طریق دریا است منعقد شود و نیز هر بارنامه دریایی یا اسناد مشابه دیگری که به استناد قرارداد اجاره کشتی رابطه بین متصدی باربری و دارنده بارنامه یا سند مذکور را از زمان صدور تعیین نماید قرارداد باربری تلقی می گردد. (ق. د)

کشتی :
در اغلب موافقتنامه های کشتیرانی بین دولت ایران با سایر کشورها ، منظور از قلمرو به هر شناور تجاری اطلاق می شود که مطابق قوانین قابل اجرای کشوری به ثبت رسیده و تحت پرچم آن تردد نماید یا تحت اجاره شرکت کشتیرانی آن طرف متعاهد باشد. این تعریف شامل شناورهای زیر نمی گردد :

• -کشتی های جنگی و سایر شناورهایی که در خدمت نیروهای مسلح هستند
• – شناورهای تحقیقاتی (آب نگاری ، اقیانوس شناسی و علمی)
• – شناورهای ماهیگیری
• – کشتی های تفریحی
• – شناورهای دولتی ، بیمارستانی و سایر شناورهایی که فعالیت های غیرتجاری انجام می دهند. (ق. م. ک. ت. د. د)

کشتی :
اعم است از هر نوع وسیله نقلیه دریارو و وسایل شناور خواه دارای نیروی محرک باشد یا به نوعی یدک شود. (ف. ح. د. ر. م. آ. م)

کشتی :
کشتی به هر وسیله ای اطلاق می شود که برای حمل بار در دریا به کار رود. (ق. د)

کشتی :
کشتی عبارت است از :

• هرگونه شناور اقیانوس پیما از هر نوع که باشد.
• هرگونه وسیله متحرک شناور در آب ، به استثنای تاسیسات یا وسایل مربوط به اکتشاف و بهره برداری منابع بستر دریا ، کف اقیانوس و زیر آن. (ق. ا. ک. ب. م. د. غ)

کشتی سیاحتی :
یک کشتی در حال انجام یک سفر بین المللی که حامل مسافران اسکان داده شده و شرکت کننده در یک برنامه گروهی بوده و به منظور انجام یک دیدار سیاحتی در یک یا چند بندر به طور موقت برنامه ریزی گردیده است و در خلال این سفر معمولا موارد زیر وجود دارد :

• هیچ مسافر دیگری را سوار یا پیاده نمی کند.
• هیچ نوع محموله ای را بارگیری یا تخلیه نمی کند. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

کشتی جدید :
به کشتی ای اطلاق می گردد که ، تیر حمال آن هنگام اجرای کنوانسیون بین المللی اندازه گیری ظرفیت کشتی ها یا پس از آن کار گذارده شده باشد یا در چنین مرحله ساختمانی باشد. (ق. ا. د. ا. ک. ب. ا. ظ. ک)

کانتینر :
محفظه هایی که حجم داخلی آنها یک متر مکعب یا بیشتر باشد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

کانتینر :
به وسیله حمل با مشخصات زیر اطلاق می گردد :
۱ – ظرفی که برای نگهداری کالا طراحی شده و تمام آن و یا قسمتی از آن محصور باشد.
۲ – ماهیت دائمی داشته و در نتیجه به اندازه کافی محکم باشد تا بتواند به طور مکرر مورد استفاده قرار گیرد.
۳ – به نحوی طراحی شده که جابجایی کالا توسط وسایل نقلیه مختلف را بدون تخلیه و بارگیری مجدد در بین راه میسر می سازد.
۵ – وسیله ای که جهت سهولت در تخلیه و بارگیری کالا و جابجایی سریع در شقوق مختلف حمل و نقل طراحی شده است.
۶ – به نحوی طراحی شده که پر و خالی کردن آن و نیز جابجایی آن از یک وسیله حمل به وسیله حمل دیگر به سادگی صورت پذیرد.
۷ – حجم داخلی آن یک مترمکعب یا بیشتر باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)

کانتینر :
یعنی رکنی از تجهیزات حمل ونقل که دارای ویژگی های زیر باشد :

• ثابت و پایدار و در نتیجه به اندازه کافی محکم و مناسب کاربرد مداوم باشد.
• دارای طراحی ویژه برای تسهیل حمل ونقل کالا از طریق یک نوع یا انواع حمل ونقل بدون بارگیری مجدد میان راهی باشد.
• دارا بودن طراحی که با پیش بینی بست هایی در گوشه ها باعث محفوظ و محکم نگاهداشتن و یا حمل ونقل آسان می گردد.
• دارای اندازه ای که فضای محصور به وسیله ۴ گوشه پایینی بیرونی به یکی از دو ترتیب زیر باشد :

۱ – دست کم ۱۴ متر مربع (۱۵۰ فوت مربع)
۲ – دست کم ۷ متر مربع (۷۵ فوت مربع) چنانچه بست های گوشه ای بالایی بر روی آن نصب شده باشند.
اصطلاح کانتینر شامل هیچ یک از وسایل نقلیه یا بسته بندی نمی گردد با این وجود زمانی که کانتینرها روی شاسی حمل شوند آنها را شامل می شود. (ک. ک. ا)

کانتینر جدید :
به معنای کانتینری است که ساخت آن در تاریخ لازم الاجرا شدن کنوانسیون بین المللی کانتینرهای ایمن مصوب سال ۱۹۷۲ میلادی یا پس از آن آغاز شد باشد. (ک. ک. ا)

کانتینر موجود :
یعنی به معنای کانتینری است که کانتینر جدید نباشد. (ک. ک. ا)

کارت ضمانت :
یعنی کارتی که با مدل ارایه شده در ضمیمه ۳ قانون الحاق دولت شاهنشاهی ایران به قرارداد گمرکی ترانزیت بین المللی کالاها مطابقت داشته و از طرف یک موسسه ضمانت کننده صادر شده و به عنوان مدرک معتبر به دارنده آن حق استفاده از ضمانت را می دهد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

کشتی دریاپیما :
به معنی کشتی است ، غیر از آنهایی که منحصرا در آب های درون سرزمینی یا در آب های در محدوده یا کاملا مجاور آب های پناهگاهی یا مناطقی که مقررات بندری در آنها اعمال می گردد ، دریانوردی می کنند. (ق. ا. ل. ک. ب. ا. آ. ص. گ. ن. د)

کلیه امکانات حمل ونقل :
منظور زیرساخت ها و شقوق حمل ونقل می باشد که برای جابجایی کالا و مسافر از طریق ریل ، دریا ، جاده ، رودخانه و هوا مورد استفاده قرار می گیرد ، ولیکن در مورد کشور هند منظور از زیرساخت ها و شقوق حمل ونقل در حال حاضر فقط محدود به حمل ونقل دریایی کالا می باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)

کالا :
به تمامی محمولاتی اطلاق می شود که توسط واگن ، کانتینر یا سایر وسایل حمل ونقل مجاز بر طبق قوانین ملی طرف های متعاهد جابجا می شوند. (ق. م. ب. د. ح. ش)

کریدور حمل ونقل بین المللی :
منظور مجموعه ای ازسیستم های اصلی حمل ونقل (اعم از موجود و آتی) است که طرف های متعاهد را با یکدیگر مرتبط ساخته و علی القاعده دارای تجهیزات کافی به منظور بهره برداری از انواع وسایل نقلیه می باشد. به گونه ای که امکان حمل ونقل بین المللی کالا و مسافر را به ویژه به مراکز عمده تجمع آنها فراهم می نماید. (ق. م. ب. د. ح. ش)

کریدور (دالان) حمل ونقل بین المللی شمال – جنوب :
کریدوری است از هند ، عمان (از طریق دریا) به ایران و با عبور از خاک ایران ، دریای خزر ، روسیه فدراتیو و ماوراء آن و بالعکس. (ق. م. ب. د. ح. ش)

گره دریایی :
گرده دریایی عبارت است از سرعت حرکت کشتی بر حسب مایل دریایی در ساعت. (ف. ح. د. ر. م. آ. م)

گمرک مبدا :
یعنی اداره گمرک یکی از طرف های متعاهد که عملیات ترانزیت بین المللی از آن آغاز می گردد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

اداره گمرک بین راه :
یعنی اداره گمرک یک طرف متعاهد که واحد حمل ونقل در جریان عملیات ترانزیت بین المللی به آن وارد یا از آن خارج می گردد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

گمرک مقصد :
یعنی دفتر گمرکی یک طرف متعاهد که عملیات ترانزیت بین المللی در آن خاتمه می یابد. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

گواهینامه :
به معنی سند معتبری است به هر نامی که ممکن است شناخته شود که به وسیله یا با اجازه دستگاه اجرایی صادر شده یا توسط دستگاه اجرایی به رسمیت شناخته شده و دارنده آن را مجاز می دارد. همانگونه که در این سند قید شده یا مقررات داخلی مجاز داشته ، خدمت نماید. (ق. ا. ل. ک. ب. ا. آ. ص. گ. ن. د)

گواهینامه دار :
به معنی فردی است که صحیحا دارای گواهینامه می باشد. (ق. ا. ل. ک. ب. ا. آ. ص. گ. ن. د)

مالک :
عبارت است از مالک به گونه مقرر در حقوق داخلی عضو یا مستاجر یا امین ، چنانچه توافق میان طرف ها مقرر نماید که مالک به اعمال مسئولیت خویش برای نگهداری و بازدید و بازرسی کانتینر توسط چنین مستاجر یا ایمنی بپردازد. (ک. ک. ا)

محموله :
هر کالا ، جنس محموله ، مال التجاره و اجناس دیگر از هر نوع که روی کشتی حمل می شود ، به غیر از مرسولات پستی ، مواد مصرفی کشتی ، قطعات یدکی کشتی ، تجهیزات کشتی ، لوازم شخصی خدمه و اثاثیه همراه مسافران. لوازم شخصی خدمه شامل : لباس ، وسایل مورد استفاده روزمره و سایر چیزهایی که می تواند شامل پولی باشد که متعلق به خدمه است و روی کشتی حمل می شود. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

محموله :
یعنی هرگونه کالا ، اجناس ، مال التجاره و اقلامی از هر نوع که در کانتینرها حمل می شوند. (ک. ک. ا)

مسافر :
به شخصی اطلاق می شود که بدون آن که مستخدم کشتی بوده یا به انجام کاری در آن اشتغال داشته باشد ، توسط آن کشتی حمل شود. (ق. م. ک. ت. د. د)

مسافر ترانزیتی :
مسافری که از یک کشور خارجی با کشتی وارد شده و قصد ادامه مسافرت به وسیله یک کشتی یا سایر وسایل حمل ونقل به یک کشور خارجی دیگر را دارد. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

مالک کشتی :
کسی که یک کشتی را در تملک داشته یا از آن بهره برداری نماید ، خواه یک شخص ، یک شرکت یا شخصیت حقوقی دیگر و هر شخصی که از طرف مالک یا بهره بردار اقدام می نماید. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

مرخصی ساحلی :
مجوزی که به اعضای خدمه داده می شود تا در مدت توقف کشتی ، با قید محدودیت زمانی و مکانی که در صورت لزوم از طرف مقامات دولتی تعیین خواهد شد ، از کشتی پیاده شده و در ساحل باشند. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

موعد ورود :
زمان اولین مرحله توقف یک کشتی در یک بندر ، خواه در لنگرگاه یا در اسکله. (ق. ا. د. ک. ب. ت. ت. د)

مدت حمل :
از زمانی که بار در کشتی بارگیری شده تا زمانی که از کشتی تخلیه گردد مدت حمل محسوب می شود. (ق. د)

میل :
عبارت است از میل دریایی که معدل ۱۸۵۲ متر می باشد (ف. ح. د. ر. م. آ. م)

مانیفست کالاها :
یعنی سندی که برای شرح کالاهای حمل شده در واحدهای حمل ونقل و یا بارهای استثنایی به کار می رود و شامل مشخصات ذیل است :
علائم ، شماره ها ، تعداد و نوع بسته ها یا کالاها ، شرح کالاها ، وزن ناخالص هر محموله ، مشخصات واحد یا واحدهای حمل ونقل ، نام و نشانی شخص مسئول ، صحت مانیفست عنداللزوم شرحی مربوط به اسناد ضمیمه شماره عطف ، محل خالی برای تعیین دفتر بارگیری ، شرح مشخصات مهر و موم گمرکی و تاریخ مهر شدن. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

موسسه ضمانت کننده :
یعنی موسسه ای که از طرف مقامات گمرکی یک طرف متعاهد برای ضمانت از اشخاصی که از سیستم ترانزیت بین المللی استفاده می کنند مورد قبول واقع شده است. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

متصدی حمل :
عبارت است از مالک ، مستاجر و یا تجهیزکننده کشتی که طرف قرارداد حمل واقع شود. (ق. ب. ی. ب. م. ح. م. د)

مسافر :
منظور استفاده کننده از خدمات حمل ونقل مسافر با هر نوع وسیله نقلیه می باشد ، که برای این امر قراردادی منعقد شده باشد. (ق. م. ب. د. ح. ش)

مسافر :
فقط به شخصی اطلاق می گردد که بر طبق قرارداد حمل با کشتی حمل می شود. (ق. د. ا. ه. ب. د)

متصدی باربری :
متصدی باربری به طور کلی به مالک یا اجاره کننده کشتی که با فرستنده بار قرارداد باربری منعقد کرده است اطلاق می شود. (ق. د)

منطقه جستجو و نجات :
محلی است با ابعاد تعریف شده که در آن محدوده خدمات جستجو و نجات فراهم آمده است. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مرکز هماهنگی نجات :
واحدی است مسئول جهت بسط موثر سازماندهی خدمات جستجو و نجات و هماهنگ نمودن انجام عملیات جستجو و نجات در منطقه مربوط به جستجو و نجات. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مرکز فرعی نجات :
یک واحد تحت نظارت مرکز هماهنگی نجات خواهد بود که در جهت تکمیل مرکز اصلی نجات در داخل یک محل تعیین شده در یک منطقه جستجو و نجات ، ایجاد شده باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مرحله اضطرار :
یک عبارت عام می باشد که بر حسب موضوع ، می تواند مرحله نامعلومی ، مرحله آماده باش یا مرحله اضطرار باشد (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مرحله نامعلومی :
وضعیتی است که در آن تا حدی که به ایمنی یک کشتی و افراد روی آن مربوط می گردد ، تردید وجود داشته باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مرحله آماده باش :
وضعیتی است که در آن ترس در مورد ایمنی کشتی و جان افراد روی آن وجود داشته باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مرحله اضطرار :
وضعیتی خواهد بود که در آن یک کشتی یا فردی به وسیله خطر جدید و قریب الوقوع تهدید و کمک فوری نیاز داشته باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

مواد زاید و یا دیگر مواد :
به معنی ماده یا شیئی از هر نوع ، شکل یا جنس است. (ق. ا. ک. ج. آ. د)

نفتکش :
هر گونه کشتی است که قسمت اعظم مخازن بارگیری آن به منظور حمل ونقل مایعات ساخته شده از نفت و در قسمت مزبور بالفعل بار دیگری جز نفت نباشد. (ف. ح. د. ر. م. آ. م)

وسائط نقلیه جاده پیما :
شامل یدک ها (تریلرها) و یدک های کوچک ریلرهای کوچک واگن های راه آهن دوبه ها – کرجی ها و سایر کشتی هایی که در راه های آبی داخلی برای حمل کالاها به کار می روند و طبق مقررات بند ۱ ماده ۵ قرارداد گمرکی ترانزیت بین المللی کالاها قابل تشخیص ، ساخته و مجهز و مورد قبول واقع شده است. (ق. ا. د. ق. گ. ت. ب. ک)

وجه الضمان :
عبارت است از ودیعه نقدی یا ضمانتنامه بانکی به صورت فردی یا جمعی تضامنی یا بیمه نامه که به منظور تضمین انجام تعهدات گمرکی کالای عبوری از طرف عبور دهنده به گمرک تودیع می شود. (آ. ا. ق. ح. ن. ع. ک. خ)

واحد نگهبانی ساحلی :
یک واحد مستقر در خشکی چه به صورت ثابت یا سیار خواهد بود ، که به منظور انجام نگهبانی در امر ایمنی کشتی ها در مناطق ساحلی ، اختصاص یافته باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

واحد نجات :
واحدی است متشکل از افراد آموزش دیده و مجهز به وسایل مناسب جهت انجام سریع عملیات جستجو و نجات. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)

وزن خود کانتینر :
به معنای وزن کانتینر خالی همراه با تجهیزات فرعی ثابت شده بر روی آن می باشد. (ک. ک. ا)

هواپیماها و کشتی ها :
به معنی حمل کننده های دریایی یا هوایی از هر نوعی که باشند تلقی می شوند این اصطلاح ، هاورکرافت و دوبه ها را اعم از خود کششی یا کششی شامل می شود. (ق. ا. ک. ج. آ. د)

هزینه های گمرکی :
وجوهی است که میزان و شرایط آن با تصویب هیات وزیران برای تخلیه و باربری و بارگیری ، انبارداری ، آزمایش و تعرفه بندی ، بدرقه کالا و خدمات فوق العاده تعیین می شود. ترتیب وصول و نحوه مصرف این وجوه طبق آیین نامه گمرکی تعیین می شود. (ق. ا. گ)

هماهنگ کننده جستجوی سطح :
کشتی خواهد بود علاوه بر واحد جستجو که برای هماهنگی جستجو سطح و عملیات نجات در محدوده تعیین شده برای جستجو ، تعیین شده باشد. (ق. ا. د. ج. ک. ت. ن. د)