گرچه نمی توان شهروندان را به شرکت در جریان سياسی مجبور ساخت، با وجود این، بدون مشارکت آنان، روند مردم سالاری تضعيف خواهد شد. رعایت حقوق افراد برای مشارکت آزدانه و سامان دادن به زندگی خود آنگونه که صلاح ميدانند برای یک حکومت مردمی الزامی است.
احزاب سياسی
احزاب سياسی به یاردست می زنند و کسانی را منصوب می کنند، برای انتخاب مقامات دولتی به فعالیت می پردازند؛ اگردر جناح اکثريت باشند خط مشی دولت زا تعیین می کنند؛ و اگر در جناح مخالف باشند؛ به ارائه انتقادات و سياست های جایگزين به جلب حمايت برای سياست های مشترک در ميان گروه های ذينفع مبادرت می ورزند، مردم را در مورد مسائل همگانی آموزش می دهند؛ و برای مبا حثات سیاسی مقررات ساختار و ضابطه تعیین می کنند. در برخی از نظام های سیاسی، ایدئولوژی ممکن است در جذب و تشویق اعضاء یک حزب عاملی موثر باشد. در نظامهای ديگر، منافع اقتصادی يا ديدگاه اجتماعی می تواند از تعهدات عقيدتی مهم تر باشد.
تشکيلات و روش های احزاب با يکديگر کاملاً متفاوت است. در يک سوی اين طيف، نظامهای پارلمانی چند حزبی می توانند سازمانهای کاملاً منظمی باشند که تقريباً بطور اختصاصی توسط افراد حرفه ای و بصورت تمام وقت اداره شوند. در سوی ديگر اين طيف ايالات متحدۀ آمريکا قرار دارد، يعنی جاييکه احزاب رقيب — جمهوریخواه و دموکرات — سازمانهای متمرکزی هستند که فعاليتی گسترده در کنگره و در سطح کشور دارند — که هر چهار سال يکبار بصورت سازمانهای فعال ملّی برای برگزاری مبارزات انتخاباتی متحّد می شوند. مبارزات انتخاباتی در يک نظام طرفدارمردم سالاری اغلب پر شاخ و برگ، وقت گير و گاهی او قات احمقانه است. امّا وظايف آنان جدّی است: ارائۀ روشی صلح آميز و عادلانه که از طريق آن مردم بتوانند رهبران خود را انتخاب و سياست عمومی را تعيين کنند.
گروه های ذینفع و سازمانهای غير دولتی
هر يک از شهروندان در هر يک از حکومتهای مردم سالار ممکنست عضو تعدادی از سازمانهای خصوصی و داوطلبانه باشد — از جمله گروه های ذینفع که می کوشند یه بنوعی سياستهای کلی را تحت تأثير قرار داهند و مسئولان دولتی را وادار به تبعيت از عقايد خود می کنند. منتقدان ممکن است از نفوذ “گروه های خاص” انتقاد کنند امّا تمامی شهر وندان می دانند که هر حکومت مردمی از حقوق اين گروه های ذنفع برای متشکل شدن و دفاع از آرمانهای خود حمايت می کند.
زیر سئوال بردن شخصیتهای سیاسی آنهم با لحنی تند، یک روند عادی در جوامع آزاد است. عکس بالا روزنامه نگاری را بهنگام طرح سئوالی ازیکی از نامزدهای ریاست جمهوری فرانسه نشان می دهد .
بسياری از گروه های فشار سنتی پيرامون مسائل اقتصادي، تجاری و کشاورزی شکل گرفته اند و اتحاديه های کارگری همچنان از نفوذ فراوانی در بسياری از حکومتهای مردم سالاری استفاده برخوردارند. بهر حال، در دهه های اخير، ماهيت گروه های ذینفع و تعداد این گروه ها بشدّت رشد کرده و تکثير يافته است بگونه ای که آنها تقريباً تمامی زمينه های اجتماعی، فرهنگی، سياسی و حتی فعاليت های مذهبی را در بر ميگيرند. سازمانهای حرفه ای، همراه گروه های ملّی ذینفع که از آرمان های مشخصی — مانند مراقبت های پزشکی پيشرفته برای مستمندان و حفاظت از محیط زيست — که منافع حاصل از آن ممکن است بطور مستقيم شامل اعضاء اين سازمانها نشود، برجستگی یافته اند . دولت ها نيز ممکن است به عنوان گروه های ذینفع عمل کنند: در ايالات متحدۀ آمريکا، انجمن های فرماندارن ايالتی، شهرداران شهرهای بزرگ و قوۀ مقننه ايالتی بطور مستقيم با کنگره آمريکا در مورد مسائلی که مورد نظر آنان است برای اعمال نفوذ دست به فعالیت مي زنند.
دسترسی آزاد به جریان امورقضائی بخشی از جریان آزاد اطلاعات است . عکس بالا مردی را در حال تماشای یک جلسه محاکمه در تلویزیون چین نشان می دهد .
ساز و کار سياست گروه های فشار می تواند پيچيده باشد. ارقام اهميت دارند — گروه ها يی که از تعداد بيشتری طرفدار در سطح ملّی برخوردارند خودی به خود سبب جلب نظر و توجه مسئولين دولتی ميشوند. امّا در بسياری از موارد، گروه های کوچک تر با سازمانهایی فشرده که بشدت نسبت به مسائل خود احساس تعهد می کنند می توانند به میزانی به مراتب بیشتر از تعداد خود اثر گذار باشند. يکی از پيشرفت های در خور توجه در دهه های اخير ظهور سازمانهای غیر دولتی در سطح بين المللی است. اين سازمانها در تلاش خود برای تأمين نياز های يک جامعه، يک ملّت و یا يک هدف که ممکنست در سطح جهانی تعريف شده باشد، سعی دارند تا با حمايت، آموزش و جلب توجه پيرامون مسائل عمده ملی و نظارت بر عملکرد دولت و بخش خصوصی، اقدامات دولت را تکميل کنند و حتی آن را به چالش کشند.
جوزف لیبرمن نامزد سناتوری از کنکتیات درسال 2006 در حال گفتگوی دوستانه با آتش نشانها دیده می شود. گروههای ذینفع یکی پس از دیگری توسط سیاستمداران جلب می شوند ورضایت آنها تامین می گردد
دولت ها و سازمانهای غير دولتی به کرات به عنوان شرکای يکديگر با هم همکاری دارند. ممکنست سازمانهای غير دولتی مهارت لازم و نيروی متخصص مورد نیازرا در زمينۀ اجرای طرح هايی که از سوی دولت سرمايه گزاری شده است فراهم کنند.
جان سوئینی ، رئیس فدراسیون سازمانهای کارگری آمریکا ، در حال سخنرانی در یک نشست. اتحادیه های کارگری همچنان در میان گروههای ذینفع حائز اهمیت اند.
سازمانهای غير دولتی ممکن است وابستگی سياسی نداشته باشند و يا ممکن است طرفدار آرمانهايی گروهی و بدنبال پيشبرد يک هدف خاص يا مجموعه هدفهایی باشند که بنفع ملّت است. تحت هر شرايطی، نکته اساسی در اينجاست که سازمانهای غير دولتی، تحت کمترين کنترل سياسی از سوی دولتها، به فعاليت خود ادامه می دهند.
