کمال گرایی و فرسودگی تحصیلی

نویسنده: مرضیه اصلانی

ارتقای بهداشت روانی محیط دانشگاه به عنوان یکی از مهم ترین ابعاد توسعه و بهسازی منابع انسانی بوده و در چند دهه اخیر توجه سازمان های آموزشی به نیروهای سالم جسمی و فکری در موسسات آموزشگاهی را به خود جلب کرده است. از جمله سازه های کلیدی در این زمینه که باید به آن توجه شود فرسودگی تحصیلی می باشد. رفتار فرسودگی به عنوان یک موضوع شناخته شده در پژوهش های روان شناختی در سه دهه اخیر منجر به تحقیقات زیادی گردیده است (Yang,2004 ). فرسودگی حالتی از خستگی ذهنی و هیجانی است که حاصل سندرم استرس مزمن مانند گرانباری نقش، فشار و محدودیت زمانی و فقدان منابع لازم برای انجام وظایف محوله است(ِDemerouti&et al,2001 ,Lacovids,2003, Lee&Ashforth1996, Topinen & Tanner,2005). اکثر تحقیقات انجام شده در مورد فرسودگی، در موقعیت های شغلی مانند معلمان (دی میرل[1] و همکاران، 2005) پرستاران(Watson&etal,2005,Hajloo,2010،افسران پلیس (Oladele& Mabo ,2010)، دندان پزشکان( Hoseyni&et al,2011, Toobaie & et al,2009) بوده است، که با عنوان فرسودگی شغلی معروف است. فرسودگی به احتمال بیشتر زمانی رخ می دهد که بین ماهیت کار و طبیعت شخصی که مسئول انجام آن کار است ناهماهنگی به وجود آید. عوامل عمده در ایجاد فرسودگی شغلی شامل گستردگی و حجم زیاد کار، فقدان کنترل، فقدان پاداش، فقدان تعهد، فقدان عدالت و تعارض در ارزش هاست. هر یک از این شاخص ها می توانند منجر به ایجاد ناهمخوانی بین شغل و شخص گردند(Maslach&Liter,1997) . پژوهشگران علائم فرسودگی را در موقعیت های غیر شغلی مانند ورزش، زناشویی و تحصیلی نشان داده اند(Gold&et al,1989.Pines&Neues.2003,Hill&et al ,2008). بر اساس تحقیقات و پژوهش های انجام شده می توان گفت که فرسودگی تحصیلی در موقعیت های آموزشی با ویژگی هایی مانند خستگی ناشی از الزامات مربوط به مطالعه، رشد حس و نگرش بدبینانه و بدون حساسیت نسبت به مطالب درسی و نیز احساس بی کفایتی و پیشرفت تحصیلی ضعیف در امور درسی و تحصیلی مشخص می شود(Salmela-Aro&Naatanen2005,Zhang,2007).
نتایج پژوهش ها نشان می دهد فرسودگی تحصیلی از نظر ویژگی ها،پیشامدها و پیامدها مشابه با فرسودگی شغلی است(Moneta,2010). فرسودگی منجر به درماندگی های ذهنی از جمله اضطراب، افسردگی، سرکوبی ، خصومت و یا ترس می شود. افرادی که فرسودگی تحصیلی دارند معمولا علائمی مانند بی اشتیاقی نسبت به مطالب درسی، ناتوانی در ادامه حضور مستمر در کلاس، مشارکت نکردن در فعالیت های کلاسی، غیبت های مکررو احساس بی معنایی و بی کفایتی در فراگیری مطالب درسی را تجربه می کنند(Naami,2010).). از جمله متغیرهای تاثیرگذار در فرسودگی تحصیلی که در این پژوهش به آن توجه شده ،کمال گرایی است. کمال گرایی یکی از ویژگی های شخصیتی است و نقش مهمی در علت شناسی، استمرار دوره بالینی آسیب شناسی های روانی بازی می کند(Shafran et al, 2002 ). اگر چه قسمت اعظم پیشینه موجود در این زمینه بر کمال گرایی به عنوان عامل غیر انطباقی یا منفی متمرکز شده اند، با این وجو علاقه فزاینده ای در خصوص آزمودن کمال گرایی از هر دو جنبه مثبت و منفی وجود دارد. دلیل آن این است که نه تنها کمال گرایی به عنوان عامل منفی شناخته شده بلکه همچنین به عنوان عاملی مثبت که می تواند در دستیابی به موفقیت کمک کننده باشد مطرح است. کمال گرایی به عنوان سبک شخصیتی در نظر گرفته می شود که در آن افراد برای انجام اعمال بدون نقص تلاش زیادی کرده و معیارهای بالایی را برای ارزیابی رفتار در نظر می گیرند(Flett&Hewith,2002).
رایس و دیلوو (Rice&Dellow,2002) معتقدند که کمال گرایی را می توان به دو نوع کمال گرایی مثبت و کمال گرایی منفی تقسیم کرد. کمال گرایی مثبت همبستگی معناداری با معیارهای شخصی بالا ، عملکرد مطلوب، سازگاری مثبت، واقع بینی و پذیرش محدودیت های شخصی دارد. در حالی که افراد با کمال گرایی منفی مرتکب اشتباهات اساسی می شوند ودارای سطوح بالایی از خودتردیدی و خودانتقادی می باشند که این عوامل پیش بینی کننده پیامدهای روانشناختی منفی از جمله اضطراب، افسردگی، فقدان عزت نفس و شرم درونی می باشد.
از جمله عوامل روان شناختی احتمالی دیگر که می تواند در فرسودگی تحصیلی تاثیرگذار باشد روش هایی است که در آن افراد به چالش ها در زندگی شان گرایش پیدا می کنند و پاسخ می دهند.آمز)َAmes,1992) در تشریح این سازه بیان می کند که هدف گرایی بیان کنده الگوی منسجمی از باورها، اسناد و هیجانات فرد است که مقاصد رفتاری او را تعیین می کند و سبب می شود تا نسبت به برخی موقعیت ها گرایش بیشتری داشته و در آن موقعیت ها به گونه ای خاص عمل کند.

http://aslaani.persianblog.ir/post/21/