نویسنده: عماد احمدوند
در سال‌هاي اخير عزم خاصي براي پيشرفت علمي و فني ايران ايجاد شده و رسانه‌ها نقش چشمگيري در اين زمينه داشته‌اند. ايجاد بخش‌هاي خبري خاص علم و فناوري، گزارش‌ها و برنامه‌هاي علمي در صدا و سيما و سرويس‌هاي علم و فناوري در خبرگزاري‌ها و روزنامه‌ها، از نشانه‌هاي توجه خاص به اين موضوع است.
نتيجه‌ي اين توجه، افزايش سطح آگاهي مردم از اين فناوري‌ها و همراهي آنها با جريان توسعه است؛ زيرا افراد اگرموضوعي را بهتر بشناسند، خود را در آن سهيم‌ترمي‌دانند و بيشتر به توسعه‌ي آن کمک خواهند کرد.
اما نکته‌اي که جاي توجه خاص دارد اين است که ما زماني مي‌توانيم مفهومي را درست منتقل کنيم و ياد بدهيم، که خودمان آن را درست درک کرده، نسبت به ابعاد آن اشراف بيشتري داشته باشيم. لذا بسيار واضح است که رسانه‌اي مي‌تواند در اطلاع رساني يک فناوري موفق‌ترباشد که اطلاعات و سواد علمي بيشتري در آن حوزه داشته باشد.
وقتي يک خبرنگار يا مجري يک گفتگو، با اطلاعات و ادعاهايي از سوي يک پژوهشگر يا صاحب فناوري مواجه شود، اگر ابعاد موضوع را درست بشناسد، تشخيص خواهد داد که در ازاي هر ادعا بايد چه سوالي بپرسد. طبيعتاً هر ادعايي مبني بر توليد، بهبود خواص، توسعه، ارتقاي جايگاه و… نياز به يک سري مراجع و اسنادي دارد که آن را تاييد کند؛ و درک اين موضوع از سوي خبرنگار، به او کمک مي‌کند تا اين اسناد را درست و به جا مطالبه کند.
اگر اينگونه نباشد، فضاي اطلاع رساني به فضايي مبهم، شلوغ و با اثرات منفي تبديل خواهد شد و وزن کارهاي قوي با کارهاي متوسط و حتي ضعيف برابر خواهد شد.
اين نمونه را توجه کنيد؛ اخيراً در سميناري در خصوص برخي محصولات فناوري نانو در ايران و حمايت‌هاي ستاد فناوري صحبت مي‌کردم. در پايان برنامه يک عضو هيئت علمي يادداشتي به من داد که “ما مي‌توانيم نانوذرات توليد و صادر کنيم که بازاري 250 تا 300 ميليون دلاري دارد.” اولين سوالي که لازم بود بپرسم اين بود: “چه نانوذراتي؟”. ايشان پاسخ داد: “فرقي نمي‌کند. هر نانوذره‌اي”!
به نظر من اين جمله يک شوخي بود؛ شايد يک شوخي علمي! خوب برخورد با اين ادعا چه بايد باشد؟ با رعايت شأن ايشان، چيزي به ذهنم نرسيد جز اينکه بگويم “خيلي خوب است!”.
اگر خبرنگاري در برابر اين ادعا، بپرسد که چه مشکلاتي بر سر راه شما هست؟ و پاسخ بشنود که ما نياز به حمايت مالي داريم؛ مسير را اشتباه رفته است. او بايد اول ابعاد اين موضوع را روشن کند و اين کار نياز به اطلاعات علمي دارد. او لازم است بداند که نانوذرات يک عبارت عام است و هر شرکتي بنا به تخصص، تجهيزات، بازار هدف و ساير پارامترهاي فني و اقتصادي، در زمينه‌ي توليد يک يا حداکثر چند نوع نانوذره کار مي‌کند. حتي شرکت‌هاي بزرگ توليد کننده‌ي نانوذرات در دنيا نيز ادعاي توليد هر نوع نانوذره‌اي را ندارند!
به هر حال، ستاد فناوري نانو با هدف عمق بخشيدن به مبحث اطلاع‌رساني در زمينه‌ي اين فناوري، آمادگي دارد تا اطلاعات علمي کارشناسان رسانه‌ها را لااقل در فناوري نانو افزايش دهد و در اين راستا اقداماتي را در حال اجرا دارد، که بهره‌گيري از کارشناسان فناوري نانو در امر اطلاع رساني و برگزاري کلاس‌ها و دوره‌هاي آموزشي ويژه‌ي رسانه‌ها از آن جمله است.
اميدواريم با تقويت فضاي همفکري بين رسانه‌ها و ستاد، شاهد رشد و ارتقاي سطح فعاليت‌ها در اين حوزه باشيم.
*http://nano.ir/paper.php?PaperCode=675
